Phú Yên công bố quyết định công nhận bảo vật quốc gia Phù điêu Kala Núi Bà

Trước đó, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long đã ký Quyết định số 1712/QĐ-TTg ngày 31/12/2024 về việc công nhận 33 hiện vật, nhóm hiện vật, trong số đó có Phù điêu Kala Núi Bà, thuộc niên đại thế kỷ XIV, đang được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Phú Yên, là bảo vật quốc gia.

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, ông Đào Mỹ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên trao quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận Phù điêu Kala Núi Bà cho đại diện Sở VHTT&DL tỉnh Phú Yên. Ảnh: Hữu Toàn

Cách đây 32 năm, trong một cuộc khai quật di tích Núi Bà, thôn Mỹ Thạnh Đông 1, xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa (Phú Yên), các nhà nghiên cứu, khảo cổ đã phát hiện bức Phù điêu Kala trong hố khai quật. Cơ bản bảo vật này còn nguyên vẹn, chỉ sứt mẻ vết nhỏ ở phần mũi. Hiện trường Núi Bà cao 60m, nằm phía hữu ngạn sông Đà Rằng, tại đây có nền móng của kiến trúc Champa, bình đồ vuông, cạnh 9,5m.

Mặt trước Phù điêu Kala Núi Bà

Phù điêu Kala Núi Bà là tác phẩm điêu khắc đá Champa với chất liệu đá túp Riolit Đaxit, cao 60cm, đế rộng 44cm, dày 17cm, trọng lượng 105,5kg. Mặt phù điêu Kala Núi Bà nhìn thẳng với miệng rộng, có 8 răng, râu dày, hai mắt to tròn, lông mi rậm, trán dô, mũi to tròn, sống mũi ngắn và gãy, bờm dày gồm 4 lớp, được chế tác công phu, đường nét tỉ mỉ và sắc sảo, bố cục hài hòa và cân xứng, hình khối nổi, biểu đạt rõ thần thái khuôn mặt Kala, trông rất dữ tợn và đầy tính huyền thoại.

Núi Bà, thôn Mỹ Thạnh Đông 1, xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa (Phú Yên) - nơi tìm thấy hiện vật Phù điêu Kala được công nhận bảo vật quốc gia

Niên đại của hiện vật Phù điêu Kala được xác định vào khoảng thế kỷ XIV là dựa trên cơ sở niên đại của di tích tháp Núi Bà – nơi đã tìm thấy bảo vật, đặc biệt Phù điêu Kala Núi Bà là độc bản.

Trong nghệ thuật điêu khắc Champa, Kala là biểu hiện của thần Siva, đấng hủy diệt và tái tạo vũ trụ của Ấn Độ giáo. Kala có nghĩa là thời gian, tượng trưng cho sự hủy diệt để tái tạo và chết để tái sinh. Trong văn hóa Champa, Phù điêu Kala có giá trị đặc biệt, là một thành phần quan trọng, có mối quan hệ hữu cơ mật thiết gắn kết thống nhất với kiến trúc đền tháp.

Việt Tường