Phụ nữ và hành trình từ '5 không, 3 sạch' đến vươn lên thoát nghèo

Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” có nguồn gốc từ mô hình điểm Câu lạc bộ “Gia đình 5 không, 3 sạch” tại nhiều địa phương nhằm nâng cao đời sống cho phụ nữ, gắn liền với mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Năm 2010, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (LHPNVN) phát động Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” trên toàn quốc. Từ năm 2016, Cuộc vận động được Chính phủ đồng ý tích hợp vào Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Đến giai đoạn 2021 - 2025, nội dung tiếp tục được mở rộng với trọng tâm “Vun đắp, giữ gìn và phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam”, qua đó, phụ nữ tiếp tục khẳng định vai trò là trung tâm của mọi sự thay đổi, là chủ thể trong phát triển nông thôn bền vững.

Ngày 2/10/2025 mới đây, tại Hội nghị Tổng kết 15 năm thực hiện Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” tham gia xây dựng nông thôn mới do Hội LHPNVN tổ chức, Chủ tịch Hội LHPNVN Nguyễn Thị Tuyến khẳng định, đây là dịp để nhìn lại chặng đường 15 năm qua là một hành trình bền bỉ, kiên trì và sáng tạo của các cấp Hội và hàng triệu hội viên phụ nữ trên cả nước. Theo bà Nguyễn Thị Tuyến, từ một phong trào chỉ mang tính khuyến khích, vận động, “5 không, 3 sạch” đã dần trở thành một nội dung cốt lõi, một chuẩn mực sống mới, đi sâu vào từng mái ấm gia đình, từng ngõ xóm, bản làng, để từ đó lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng, góp phần quan trọng trong xây dựng nông thôn mới văn minh, hiện đại, thoát nghèo. Những tiêu chí của Cuộc vận động đã vượt ra khỏi khuôn khổ của những khẩu hiệu tuyên truyền, trở thành các mô hình thiết thực, công trình cụ thể, phần việc sát với đời sống, phù hợp với điều kiện của từng địa phương, từng vùng miền.

Cụ thể, qua 15 năm, Hội LHPNVN đã tổ chức hơn 181.000 lớp tập huấn, hội thảo, truyền thông nâng cao nhận thức cho hội viên và người dân; huy động hơn 5,6 triệu m² đất, hàng trăm ngàn ngày công lao động và hàng chục tỷ đồng cho các công trình cộng đồng; hỗ trợ trên 2,8 triệu hộ phụ nữ nghèo, giúp hơn 210.000 hộ thoát nghèo bền vững thông qua tín dụng chính sách và hỗ trợ sinh kế; xây dựng 2.312 địa chỉ tin cậy, hỗ trợ hàng ngàn phụ nữ và trẻ em là nạn nhân bạo lực hoặc bị xâm hại; hỗ trợ hơn 1 triệu hộ dân có nước sạch, trồng hơn 27.000km đường hoa, lan tỏa hàng chục ngàn mô hình bảo vệ môi trường. Hơn 18.000 công trình, phần việc cụ thể đã được hoàn thành, góp phần trực tiếp xây dựng nông thôn mới…

Các hoạt động tiêu biểu được phụ nữ các cấp Hội chú trọng như: mô hình tiết kiệm, tương trợ (các tổ, nhóm nuôi heo đất, hùn vốn xoay vòng, CLB giúp nhau phát triển kinh tế gia đình…); nâng cao ý thức thực hành tiết kiệm trong sinh hoạt, chi tiêu để có vốn đầu tư phát triển kinh tế: tuyên truyền, vận động phụ nữ tham gia các phong trào thi đua, lồng ghép nội dung học tập và làm theo Bác vào các buổi sinh hoạt chi, tổ, nhóm, CLB…

Trong danh sách các gương phụ nữ tiêu biểu trong phong trào thi đua yêu nước vừa được Hội LHPNVN công bố và trao Bằng khen vào ngày 2/10 vừa qua nhân dịp kỷ niệm 95 năm thành lập Hội LHPNVN và Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” đã đóng góp không ít gương mặt những phụ nữ tiêu biểu trong phong trào thi đua yêu nước, góp phần thực chất vào 11/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới.

Cũng theo Hội LHPNVN, bước sang giai đoạn 2021 - 2025, Cuộc vận động tiếp tục được làm mới, bắt nhịp với yêu cầu phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, chuyển đổi số và bình đẳng giới. Để thích hợp với yêu cầu mới, “5 không, 3 sạch” đã dần chuyển sang “5 có, 3 sạch” (5 có: ngôi nhà an toàn, sinh kế bền vững, sức khỏe, kiến thức, nếp sống văn hóa; 3 sạch: sạch nhà, sạch bếp, sạch ngõ). Đến nay, cả nước đã hình thành trên 26.000 mô hình “Gia đình 5 có, 3 sạch”, trở thành điểm sáng, phát huy vai trò nòng cốt, gương mẫu của phụ nữ nông thôn trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, đặc biệt tại các khu dân cư kiểu mẫu; đồng thời làm cơ sở để Trung ương Hội từng bước chuyển Cuộc vận động xây dựng gia đình “5 không, 3 sạch” thành Cuộc vận động xây dựng gia đình “5 có, 3 sạch” hướng tới mục tiêu giúp phụ nữ thoát nghèo bền vững.

Xuân Hoa