Phụ huynh vào cuộc xây dựng năng lực tự học

Ảnh minh họa INT.

Trong kỷ nguyên số hóa, tri thức nhân loại bùng nổ với tốc độ chưa từng có, hơn bao giờ hết phương pháp tự học càng trở nên cần thiết với mỗi cá nhân nói chung và học sinh nói riêng. Trong bài viết về sự cần thiết học tập suốt đời mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Học tập suốt đời chỉ thành công khi mỗi công dân ý thức được trách nhiệm của bản thân đối với việc tự học tập”.

Tự học là năng lực quan trọng, thế nhưng suốt thời gian dài, vấn nạn dạy thêm, học thêm tràn lan đã ít nhiều làm hạn chế năng lực này của không ít học sinh. Do đã luyện kiến thức, làm bài tập trước ở lớp học thêm nên nhiều học sinh đến lớp chẳng còn hứng thú với giờ học.

Học tủ, học vẹt theo đề, bài cho trước nên có học trò bị lệ thuộc vào học thêm, mất khả năng tự học và tư duy độc lập. Đề bài thầy, cô giáo cho thì làm nhanh nhưng chỉ đổi số liệu, thay yêu cầu là các em lúng túng. Không ít em đi học thêm thì mới học bài, không tự học và làm bài ở nhà một mình. Thực trạng này như cảnh báo xấu đối với chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ thay đổi từng ngày.

Gần đây, Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, học thêm ra đời được kỳ vọng sẽ hạn chế nạn dạy thêm, học thêm tràn lan. Cùng đó, hướng dẫn kiểm tra, đánh giá theo Chương trình GDPT 2018 buộc người học phải tự rèn luyện, tìm ra kiến thức, từ đó biến kiến thức thành năng lực riêng của bản thân. Đây được xem như cơ hội để học sinh phát huy năng lực tự học. Tuy vậy, làm thế nào để giúp học sinh tự học hiệu quả khi giảm dạy thêm, học thêm vẫn là bài toán không dễ dàng với nhiều giáo viên và phụ huynh.

Trước mắt, dừng dạy thêm, học thêm trong nhà trường khiến nhiều học sinh gặp khó khăn ban đầu đối với việc tìm tòi, tự học. Quá trình tìm lại thói quen tự học trong giai đoạn này với nhiều em khá mệt mỏi và kém hiệu quả, khiến cả giáo viên và phụ huynh không tránh khỏi áp lực, lo lắng.

Trước đây, phần lớn học sinh học thêm, học trước chương trình nên giáo viên lên lớp trong giờ chính khóa đỡ vất vả hơn khi truyền đạt kiến thức mới. Còn nay, số đông các em không học thêm, thầy cô khá căng khi vừa ôn kiến thức cũ, dạy kiến thức mới, vừa hướng dẫn tự học cho các em.

Nếu người thầy không chủ động thay đổi, sẵn sàng trong việc tự học, tự đào tạo, tự nghiên cứu, xác định đúng vai trò là người tổ chức, hướng dẫn, hỗ trợ quá trình học tập của học sinh, thì khó xây dựng tinh thần và kỹ năng tự học cho các em. Về phía phụ huynh, nếu vẫn tiếp tục sốt ruột chạy theo điểm số, thành tích, thì khó giúp con em mình tự tin, tự học tốt.

Phát huy năng lực tự học đòi hỏi phải có nhiều giải pháp đồng bộ cả về trước mắt và lâu dài, trong đó quan trọng nhất là sự thay đổi về nhận thức của thầy, cô giáo, phụ huynh và học sinh. Đến nay, ở nhiều trường học, bên cạnh đổi mới kiểm tra, đánh giá, không ít giáo viên đã nỗ lực hỗ trợ học sinh tự học bằng phương thức linh hoạt như qua nhóm lớp, không gian học tập trực tuyến; hướng dẫn học sinh dạy nhau…

Thế nhưng chỉ riêng sự nỗ lực của thầy cô chưa đủ, để xây dựng năng lực tự học cho học sinh, phía phụ huynh phải đồng hành vào cuộc. Chỉ khi cha mẹ nhận thức rõ mục tiêu dạy học theo Chương trình GDPT 2018 là phát triển năng lực phẩm chất, kiên nhẫn đồng hành cùng con, nhà trường trong xây dựng giá trị toàn diện chứ không phải chạy theo điểm số, thì năng lực tự học của học sinh mới được phát huy hiệu quả, giúp các em vững bước trên hành trình học tập suốt đời.

Gia Khánh