Phong trào Ba đảm đang - Những năm tháng sôi nổi của phụ nữ Việt Nam

Sống hết mình cho Tổ quốc

Chia sẻ tại hội thảo “Phong trào phụ nữ Ba đảm đang - Giá trị lịch sử và thời đại” ngày 6.3, nguyên Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Hà Nội Dương Thị Vịn nhớ lại, vào những năm 1960, trong khí thế sục sôi chống Mỹ, cứu nước, bà vinh dự được tham gia công tác Đoàn và công tác Hội Phụ nữ. Ngày 21.6.1965, Bác Hồ và Chính phủ ban hành Chỉ thị 71 về thành lập lực lượng Thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước, tập trung, phục vụ công tác giao thông vận tải trên các tuyến đường trọng yếu. “Đó là cơ hội cho tuổi trẻ chúng tôi được cống hiến”, bà Vịn cho biết.

Khi đó, bà Vịn và hàng vạn nam nữ thanh niên Thủ đô đã nô nức viết đơn xin gia nhập Đội Thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước, nhiều lá đơn còn được viết bằng máu. Chỉ sau 20 ngày ban hành Chỉ thị, ngày 11.7.1965, dưới sự lãnh đạo của Thành ủy Hà Nội, Thành Đoàn Hà Nội đã thành lập Đội Thanh niên xung phong chống Mỹ, cứu nước đầu tiên của Thủ đô đi vào chiến trường. Hầu hết đều rất trẻ song với khí thế của phong trào thanh niên Ba sẵn sàng và phong trào phụ nữ Ba đảm đang đã nguyện cống hiến cho sự nghiệp chung của đất nước.

Trong chiến tranh chống Mỹ, hưởng ứng phong trào Ba đảm đang, phụ nữ Việt Nam tích cực tham gia cầm súng bảo vệ Tổ quốc. Ảnh: TL

Trải qua nhiều ngày đêm hành quân vai nặng trĩu ba lô tư trang sách vở và dụng cụ cá nhân, băng qua những trận pháo sáng rực trời, những hố bom sâu còn khét lẹt mùi bom đạn, bà Vịn và đồng đội vào vùng đất lửa khu Bốn. Công việc chủ yếu của bà là phá đá mở đường, làm cầu, làm kè, san lấp hố bom cho xe ra tiền tuyến.

“Chúng tôi đã đi qua các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình; tham gia mở các tuyến đường chiến lược. Những năm tháng sống và làm việc ở Trường Sơn gian khổ, vất vả thiếu thốn, chiến tranh tàn khốc, hy sinh mất mát, nhưng cũng là những năm tháng đẹp nhất và có ý nghĩa nhất của cuộc đời, bởi những năm tháng đó chúng tôi đã sống hết mình cho Tổ quốc yêu dấu, chúng tôi đã thực hiện trọn vẹn phong trào phụ nữ Ba đảm đang”, bà Vịn xúc động chia sẻ.

Đón ngày hòa bình, độc lập

Nhớ về những ngày này, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Anh hùng Lao động Cù Thị Hậu kể, vào thời điểm cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ bắt đầu lan rộng, các phong trào Ba sẵn sàng của thanh niên, Ba đảm đang của phụ nữ, Ba điểm cao của công nhân viên chức diễn ra sôi nổi và rộng khắp.

“Sau khi phong trào Ba đảm đang được Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam phát động, tôi và các chị em hăng hái hưởng ứng. Đó là năm 1963, khi tôi tròn 19 tuổi, vừa được tuyển vào học nghề tại Nhà máy Dệt 8.3. Thời điểm này, nhà máy phải tiến hành di dời máy móc, thiết bị đến các địa điểm sơ tán cách trên 10km. Với tinh thần “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”, anh, chị, em công nhân không ngại sớm tối đã khẩn trương lắp đặt máy móc, thiết bị, chia ca để sản xuất; tập thể các cô nuôi dạy ở nhà trẻ, cán bộ y tế ở trạm xá, cấp dưỡng ở nhà ăn của nhà máy sắp xếp chia thành các tổ, nhóm phục vụ đầy đủ bữa cơm ca bảo đảm đủ định lượng, chăm sóc sức khỏe cho công nhân, trông giữ con cho các mẹ yên tâm bám máy duy trì và giữ vững sản xuất trong điều kiện thời chiến, phấn đấu hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu kế hoạch Nhà nước giao”, bà Hậu chia sẻ.

Bác Hồ thăm Nhà máy dệt 8.3 (1965). Ảnh: TL

Bà Hậu vẫn nhớ những ngày làm ca chiều phải đi bộ từ nhà ở phố Hoàng Diệu lên chợ Đồng Xuân, sau đó bắt tàu điện về chợ Mơ và đi bộ vào Nhà máy; sau đó đứng máy 8 tiếng đồng hồ, di chuyển liên tục với 24 máy dệt, lúc tan ca là 22 giờ đêm, không còn tàu điện nên phải đi bộ từ Nhà máy ở Minh Khai, về đến nhà đồng hồ đã báo sang ngày hôm sau. “Khi đó tôi không thấy mệt, luôn làm việc với tinh thần nhiệt huyết, hăng say. Không chỉ có tôi mà tất cả chị em công nhân ở nhà máy đều nêu cao tinh thần xung phong, gương mẫu, đạt ngày công, giờ công cao, phát huy sáng kiến, hoàn thành kế hoạch được Nhà nước giao cho Nhà máy hàng năm”, bà Hậu nhớ lại.

Cũng nghe theo tiếng gọi của phong trào Ba đảm đang, nữ bác sĩ quân y, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, PGS.TS. Thầy thuốc nhân dân Nguyễn Kim Nữ Hiếu đã giấu chuyện mang thai để vào chiến trường, góp sức, làm tốt nhiệm vụ khám chữa bệnh. “Tôi nghĩ, trong phong trào Ba đảm đang, hàng chục triệu phụ nữ đã không tiếc máu xương cùng toàn thể dân tộc quyết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Các bà, các mẹ tự nguyện gác tình riêng để động viên, khuyến khích chồng, con, người thân tham gia quân ngũ. Vậy thì tôi, không thể chỉ lo cho hạnh phúc nhỏ bé của mình. Ngoài vai trò làm vợ, làm mẹ, tôi còn là một người bác sĩ quân y. Các thương, bệnh binh nơi chiến trường lúc này cũng đang rất cần chúng tôi. Hạnh phúc của vợ chồng tôi chỉ được trọn vẹn khi cả dân tộc, cả đất nước đang đón ngày hòa bình, độc lập”, bà Nguyễn Kim Nữ Hiếu chia sẻ.

Hương Sen