Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương dự Phiên họp thẩm tra dự án Luật Tình trạng khẩn cấp

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu

Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Trung tướng Lê Tấn Tới chủ trì Phiên họp.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu

Cùng dự có: Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam Huỳnh Chiến Thắng; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Đảng ủy Quốc hội Vũ Hải Hà; đại diện Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội.

Phát biểu khai mạc Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới nêu rõ, dự án Luật Tình trạng khẩn cấp được Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 theo Nghị quyết số 55/2024/UBTVQH15 ngày 28.10.2024, Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan soạn thảo xây dựng, hoàn thiện hồ sơ dự án Luật theo đúng quy trình của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Với tinh thần làm việc nghiêm túc, trách nhiệm, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đề nghị, các đại biểu tích cực tham gia ý kiến thẳng thắn đối với dự thảo Luật để Ủy ban hoàn thiện Báo cáo thẩm tra trước khi báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tờ trình dự án Luật Tình trạng khẩn cấp nêu rõ, Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9.11.2022 Hội nghị lần thứ Sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đã đặt ra nhiệm vụ quan trọng là “xác định đúng, rõ các cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hạn chế đến mức thấp nhất sử dụng hình thức pháp lệnh để ban hành văn bản quy phạm pháp luật; luật hóa đến mức tối đa những vấn đề quan trọng của đất nước thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội”. Nghị quyết số 22-NQ/TW ngày 30.8.2022 của Bộ Chính trị về phòng thủ dân sự đến năm 2030 và những năm tiếp theo xác định “rà soát, bổ sung, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về phòng thủ dân sự; đáp ứng kịp thời yêu cầu, nhiệm vụ phòng thủ dân sự trong tình hình mới”…

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Trung tướng Lê Tấn Tới phát biểu

Trong khi đó, hiện nay, pháp luật về tình trạng khẩn cấp được quy định tại nhiều văn bản khác nhau, từ Hiến pháp, luật đến văn bản dưới luật; các văn bản quy phạm pháp luật liên quan hiện hành không định nghĩa tình trạng khẩn cấp mà chỉ liệt kê những tình huống có thể ban bố tình trạng khẩn cấp…

Do đó, việc xây dựng, ban hành Luật Tình trạng khẩn cấp là cần thiết để hoàn thiện hành lang pháp lý, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp gồm 6 chương, 42 điều, tập trung vào 2 chính sách gồm: Chính sách 1 - Biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp, thẩm quyền tổ chức, chỉ đạo, điều hành và quyết định áp dụng các biện pháp đặc biệt của một số chủ thể trong TTKC; Chính sách 2 - Các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp; cứu trợ, hỗ trợ người dân ứng phó trong và sau tình trạng khẩn cấp.

Đa số Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại tán thành sự cần thiết ban hành Luật nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng về hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống, khắc phục thảm họa, sự cố; kiện toàn cơ chế, quy định về phối hợp trong xử lý các tình huống bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, sẵn sàng ứng phó hiệu quả thách thức an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống; phòng, chống, cứu nạn, cứu hộ, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh; bảo đảm quyền con người, quyền công dân, xây dựng đất nước an toàn, hòa bình, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Thường trực Ủy ban cơ bản tán thành với sự cần thiết của quy định về áp dụng Luật Tình trạng khẩn cấp và các luật có liên quan (Điều 4). Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, nội dung quy định tại khoản 1 là không cần thiết, vì đây là nguyên tắc về hiệu lực của Luật đã được quy định trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Quang cảnh Phiên họp

Đối với nội dung quy định tại Khoản 2, do đây là Luật được ban hành sau các Luật có quy định về tình trạng khẩn cấp như: Luật Quốc phòng (năm 2018), Luật An ninh quốc gia (năm 2004), Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm (năm 2019)… Theo nguyên tắc “văn bản quy phạm pháp luật do cùng một cơ quan ban hành có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật ban hành sau” và nguyên tắc bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật thì không cần thiết phải quy định nội dung như khoản 2 Điều 4 dự thảo Luật.

Phát biểu kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, việc xây dựng dự án Luật Tình trạng khẩn cấp là kế thừa Pháp lệnh Tình trạng khẩn cấp năm 2000 do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành. Đồng thời, liên quan đến bảo đảm quyền con người, quyền công dân và bảo đảm các yếu tố an ninh truyền thống.

Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, dễ áp dụng trong thực tiễn; bám sát các văn bản của Đảng liên quan đến tình trạng khẩn cấp và các quy định của Hiến pháp liên quan đến hạn chế quyền con người, quyền công dân; lưu ý, yếu tố an ninh phi truyền thống hiện nay muôn hình, vạn trạng, diễn biến nhanh, có tác động rộng lớn nên cần tính toán để quy định cụ thể.

Các đại biểu tham dự Phiên họp

Bên cạnh đó, cần rà soát, phân biệt rõ các trường hợp tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và các tình huống khẩn cấp khác nhằm xây dựng dự án Luật là luật gốc về tình trạng khẩn cấp.

Ngoài ra, cần đánh giá tính tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, yếu tố nào không tương thích thì thực hiện theo điều ước quốc tế…

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại khẩn trương hoàn thiện Báo cáo thẩm tra sơ bộ, thể hiện rõ quan điểm.

Tin; ảnh: T. Trung