Phổ cập kỹ năng số - Nền tảng phát triển cộng đồng số

Những năm trước đây, công nghệ số, vẫn còn xa lạ với nhiều người dân Trường Hà. Thế nhưng, nay hình ảnh bà con dân tộc Tày, Nùng, Mông, Dao sử dụng điện thoại thông minh để giao dịch ngân hàng, đặt mua vật tư nông nghiệp hay thanh toán hóa đơn điện, nước… đã trở nên quen thuộc. Theo thống kê, toàn xã hiện có hơn 85% hộ dân sở hữu điện thoại thông minh; trên 70% hộ có kết nối internet. Tỷ lệ người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến cấp ngày càng tăng.

Một trong những cách làm sáng tạo được xã triển khai là thành lập các tổ công nghệ số cộng đồng tại các xóm. Thành viên là đoàn viên, thanh niên, cán bộ các đoàn thể có kỹ năng công nghệ cơ bản. Đội ngũ này trở thành “giảng viên công nghệ”, trực tiếp “cầm tay chỉ việc” cho bà con từ tạo tài khoản dịch vụ công, nộp hồ sơ trực tuyến; Sổ sức khỏe điện tử, Zalo; sử dụng mã QR Code, thanh toán điện nước bằng ứng dụng ngân hàng đến đăng tải sản phẩm nông sản lên mạng xã hội.

Cán bộ, đoàn viên thanh niên và công an xã Trường Hà hướng dẫn người dân sử dụng điện thoại thông minh, cài đặt ứng dụng số phục vụ đời sống hằng ngày.

Cùng với đó, xã Trường Hà cũng gắn kỹ năng số vào các phong trào quần chúng. Trong đó, Hội Liên hiệp Phụ nữ kết hợp phong trào “5 không, 3 sạch” với sử dụng điện thoại để tiếp cận kiến thức chăm sóc sức khỏe, nuôi con khoa học. Đoàn Thanh niên phát động mô hình “Thanh niên số”, vừa là lực lượng tiên phong trong ứng dụng công nghệ, vừa làm hạt nhân truyền cảm hứng học hỏi công nghệ ở từng xóm, từng gia đình. Hội Nông dân hướng dẫn hội viên, nông dân sử dụng các ứng dụng để quảng bá, bán sản phẩm nông sản tại địa phương; thanh toán trực tuyến, mua bán phân bón, giống cây trồng, vật tư qua nền tảng số. Cách làm này khiến kỹ năng số trở nên gần gũi, gắn liền với lợi ích thực tế của mỗi người dân.

Không chỉ dừng lại ở người dân, UBND xã Trường Hà cũng chú trọng xây dựng chính quyền số. 100% cán bộ, công chức xã đã được tập huấn kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý văn bản, chữ ký số, dịch vụ công trực tuyến. Các thủ tục hành chính cơ bản như chứng thực, đăng ký khai sinh, cấp giấy xác nhận… đều được thực hiện trực tuyến mức độ 3, mức độ 4.

Với những cách làm hay, sáng tạo trong phổ cập kỹ năng số đã đem lại kết quả bước đầu. Theo báo cáo của Trung tâm Phục vụ hành chính công xã, chỉ trong 3 tháng (từ 1/7 - 1/10/2025), xã tiếp nhận và giải quyết 2.714 hồ sơ thủ tục hành chính, trong đó có 727 hồ sơ nộp trực tuyến. Tất cả được giải quyết trước hạn hoặc đúng hạn, mức độ hài lòng của người dân đạt trên 80,5 điểm. Điều đó cho thấy sự chuyển biến mạnh mẽ trong thói quen của bà con.

Không chỉ trong lĩnh vực hành chính, phổ cập kỹ năng số còn giúp mở rộng cơ hội phát triển kinh tế. Nhiều hộ gia đình biết cách tham khảo kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi trên mạng, áp dụng mô hình nông nghiệp hữu cơ, tiết kiệm chi phí, tăng năng suất và tận dụng mạng xã hội để bán sản phẩm nông sản, mở rộng thị trường. Chị Hoàng Thị Phương ở xóm Hòa Mục chia sẻ: Trước đây, tôi chỉ đem con gà, con vịt và gạo nếp ra chợ bán, nay đã lập tài khoản, đăng ảnh lên các trang bán hàng trực tuyến, zalo, facebook. Có thêm khách ở các nơi đặt mua, nhờ đó hàng bán cũng nhanh hơn và thu nhập nâng lên.

Ngoài lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội cũng được hưởng lợi từ phổ cập kỹ năng số. Người dân biết truy cập kho dữ liệu số để học tập, tìm hiểu pháp luật; các trường học trong xã triển khai dạy học trực tuyến kết hợp trực tiếp, giúp học sinh tiếp cận phương pháp học hiện đại, dù điều kiện vùng biên còn nhiều khó khăn.

Chủ tịch UBND xã Trường Hà Lưu Trọng Hính chia sẻ: Chúng tôi xác định, phổ cập kỹ năng số không chỉ đơn thuần là việc hướng dẫn bà con sử dụng điện thoại thông minh hay các ứng dụng tiện ích, mà còn là cách để nâng cao dân trí, rút ngắn khoảng cách phát triển giữa miền núi và miền xuôi. Khi người dân biết dùng công nghệ để phục vụ sản xuất, tiêu thụ nông sản, tiếp cận thông tin chính thống thì hiệu quả kinh tế - xã hội sẽ được nâng lên.

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, công tác phổ cập kỹ năng số ở Trường Hà còn không ít khó khăn. Một bộ phận người dân lớn tuổi, người dân tộc thiểu số còn e dè với công nghệ, lúng túng khi tạo tài khoản, nộp hồ sơ trực tuyến, cần nhiều thời gian và phương pháp phù hợp hơn để hỗ trợ. Hạ tầng internet chưa đồng bộ, tốc độ đường truyền ở một số xóm vùng sâu còn yếu, chưa đáp ứng nhu cầu học tập trực tuyến, ảnh hưởng tiến độ tiếp nhận.

Trước thực tế đó, UBND xã tiếp tục rà soát, đơn giản hóa thủ tục; tăng cường truyền thông, hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến; nâng cao kỹ năng công nghệ cho cán bộ, công chức. Đồng thời, đề xuất tỉnh hỗ trợ hạ tầng mạng, trang thiết bị và nâng cao chất lượng khảo sát mức độ hài lòng để kịp thời điều chỉnh quy trình phục vụ. Trong thời gian tới, Trường Hà đặt mục tiêu 100% người dân có điện thoại thông minh được tập huấn kỹ năng sử dụng các ứng dụng số cơ bản; 90% hộ gia đình có sản phẩm, dịch vụ kết nối qua nền tảng số; 100% thủ tục hành chính được giải quyết trực tuyến. Xã cũng định hướng phát triển mô hình “chợ nông sản số”, đưa sản phẩm đặc trưng địa phương lên sàn thương mại điện tử; triển khai hệ thống loa thông minh truyền thông tin hai chiều; ứng dụng công nghệ trong du lịch cộng đồng tại Khu di tích Pác Bó, gắn chuyển đổi số với quảng bá di sản văn hóa, lịch sử.

Với những kết quả đạt được trong phổ cập kỹ năng số, xã Trường Hà đang dần hình thành một xã hội số thu nhỏ ngay tại cơ sở, góp phần vào mục tiêu chung của tỉnh về chuyển đổi số, tạo động lực mới cho kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh nơi phên dậu của Tổ quốc.

Nông Hậu