Phát triển và bảo tồn làng nghề truyền thống

Thu hái chè đảm bảo “một tôm, hai lá” để tạo nên các sản phẩm có giá trị kinh tế cao tại Làng nghề chè Khuân, xã Sơn Hùng, huyện Thanh Sơn.

Nỗ lực sản xuất

Toàn tỉnh hiện có trên 70 làng nghề hoạt động ổn định. Các làng nghề hoạt động chủ yếu theo quy mô gia đình với gần 7.000 hộ, 25 doanh nghiệp và 11 hợp tác xã (HTX); giải quyết việc làm cho gần 17.000 lao động, trong đó có hơn 11.000 lao động thường xuyên. Tổng doanh thu của các làng nghề ước đạt trên 1.000 tỷ đồng/năm. Ngay từ đầu năm, các làng nghề đã tích cực sản xuất với khí thế mới và tinh thần lao động hăng say, hứa hẹn tạo ra những sản phẩm chất lượng, góp phần nâng cao đời sống Nhân dân, thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn.

Về làng hoa đào Nhà Nít, xã Thanh Đình, thành phố Việt Trì, người trồng đào lại tiếp tục một vòng quay mới để chuẩn bị cho mùa hoa kế tiếp. Các nhà vườn không chỉ tất bật đào hố, làm đất trồng mới mà còn chú trọng việc chăm sóc, kiểm tra sinh trưởng của những gốc đào mới ghép, đảm bảo tốc độ phát triển, cho hoa đúng dịp Tết năm sau.

Ông Nguyễn Văn Lý - Trưởng làng nghề hoa đào Nhà Nít cho biết: “Nhiều người nghĩ rằng, nghề trồng hoa đào chỉ bận rộn vào dịp cuối năm nhưng thực tế giai đoạn đầu năm rất quan trọng, người dân phải tập trung xuống giống, phục hồi cho cây mới trồng. Thời điểm này, gia đình đang tập trung chăm sóc hơn 100 gốc đào bích và đào phai, đây chủ yếu là những cây đào thế lâu năm nên việc chăm sóc cần sự tỉ mỉ, cẩn thận mới đảm bảo cây phát triển tốt”.

Tới thăm gia đình anh Hoàng Xuân Huy- thành viên làng hoa đào Nhà Nít khi gia đình đã hoàn thành cơ bản các công việc trồng mới hơn 30 gốc đào thế thu mua lại từ người dân sau Tết. Anh Huy chia sẻ: “Việc trồng lại những gốc đào thế phải tuân thủ đúng kỹ thuật, đảm bảo quá trình sống và phát triển đúng thời kỳ. Bên cạnh đó, người trồng đào phải tỉ mỉ để tạo tán, bằng cách kết hợp uốn, buộc các cành non vào với nhau hoặc tạo khung theo các thế đã định; đồng thời, cắt tỉa, loại bỏ những cành ngoài ý muốn”.

Được biết, hiện nay, toàn làng nghề hiện có trên 120 hộ đầu tư trồng đào, với tổng diện tích khoảng gần 7,5ha, dịp Tết năm 2025, nhiều hộ cho thu nhập từ 100-200 trăm triệu đồng, góp phần cải thiện cuộc sống, làm giàu trên chính mảnh đất địa phương.

Bắt nhịp với khí thế sản xuất, các làng nghề thủ công mỹ nghệ trên địa bàn tỉnh cũng đã kết hợp hài hòa giữa giá trị văn hóa, tinh hoa làng nghề với trình độ kỹ thuật của nghệ nhân, thợ làm nghề để tạo nên những sản phẩm có giá trị kinh tế. Toàn tỉnh hiện có 20 làng nghề thủ công mỹ nghệ với các sản phẩm như: Đồ gỗ, mây tre đan, dệt may... chiếm 26,6% tổng số làng nghề của tỉnh.

Đến làng nghề mộc Việt Tiến, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, nhịp độ sản xuất đầu năm có phần thong dong hơn, do nhu cầu thị trường giảm. Các hộ tập trung hoàn thiện các đơn hàng đã đặt trước và tích cực khai thác, tìm kiếm các thị trường mới. Ông Chử Văn Ngọ - Trưởng làng nghề cho biết: “Hiện nay, khoa học kỹ thuật phát triển, các hộ làm nghề đã chủ động đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại theo hướng chuyên môn hóa các khâu sản xuất; phân công lao động làm từng công đoạn theo dây chuyền. Các sản phẩm của làng nghề chủ yếu là đồ mộc dân dụng như: Sập, bàn ghế, giường, tủ... ngày càng tinh xảo, bền đẹp, tiêu thụ ở khắp các tỉnh, thành trong cả nước”.

Từ thực tế cho thấy, các sản phẩm của làng nghề của tỉnh hiện nay khá đa dạng, nhiều chủng loại, mẫu mã đẹp, chất lượng được cải thiện, tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Nhờ đó, hoạt động sản xuất, kinh doanh của các làng nghề ngày càng phát huy hiệu quả, góp phần tích cực trong chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế nông thôn, xây dựng nông thôn mới, tạo việc làm nâng cao thu nhập cho người dân, tạo động lực xóa đói giảm nghèo bền vững.

Làng nghề mộc Việt Tiến, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao ứng dụng tiến bộ khoa học để nâng cao chất lượng sản phẩm.

Bảo tồn và phát huy thế mạnh các làng nghề

Những năm qua, công tác bảo tồn và phát triển làng nghề trên địa bàn tỉnh được các cấp, ngành, địa phương quan tâm chỉ đạo, triển khai thực hiện có hiệu quả. Nhiều sản phẩm của làng nghề đã tham gia vào Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) có mẫu mã và chất lượng phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng, tạo sự đa dạng sản phẩm du lịch và dịch vụ phục vụ nhu cầu mua sắm của khách du lịch. Các hoạt động hỗ trợ phát triển làng nghề như: Bảo tồn và phát triển làng nghề, đào tạo, tập huấn, xúc tiến thương mại, xây dựng, tạo lập và quản lý nhãn hiệu tập thể... được quan tâm, tạo ra hàng hóa có giá trị kinh tế cao. Đến nay toàn tỉnh có gần 20 sản phẩm làng nghề được chứng nhận sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên; 11 làng nghề có sản phẩm được chứng nhận nhãn hiệu tập thể.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát triển làng nghề trên địa bàn tỉnh còn một số khó khăn, hạn chế như: Hoạt động sản xuất, kinh doanh manh mún, nhỏ lẻ, chủ yếu là quy mô gia đình; chất lượng sản phẩm chưa đồng đều, giá trị sản phẩm chưa cao; vấn đề ô nhiễm môi trường vẫn còn tồn tại.

Đồng chí Vũ Quốc Tuấn - Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn cho biết: “Để bảo tồn và phát triển làng nghề thực chất, hiệu quả, tỉnh đã căn cứ vào điều kiện cụ thể, lợi thế của từng địa phương để phát triển các làng nghề; khuyến khích, hỗ trợ các cơ sở sản xuất mở rộng quy mô, tập trung vốn, cải tiến mẫu mã phù hợp với nhu cầu của thị trường; nâng cao khả năng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm theo hướng hàng hóa phát huy thế mạnh của mỗi làng nghề; hình thành các chuỗi liên kết giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm; chú trọng hỗ trợ nâng cao hiệu quả hoạt động các hình thức tổ chức sản xuất trong các làng nghề theo hướng đẩy mạnh các hình thức liên kết, hợp tác, trọng tâm là phát triển các doanh nghiệp, tổ hợp tác, HTX kiểu mới tham gia chuỗi giá trị sản phẩm. Mục tiêu, giai đoạn 2022-2030, phát triển 8-10 làng nghề có tiềm năng gắn với phát triển du lịch, dịch vụ”.

Bên cạnh đó, tỉnh đẩy mạnh công tác đào tạo nghề, truyền nghề, tôn vinh các nghệ nhân và có cơ chế chính sách hỗ trợ để duy trì phát triển đội ngũ nghệ nhân; khích lệ động viên các nghệ nhân tham gia thúc đẩy công tác đào tạo nghề, truyền nghề tại địa phương. Tăng cường hỗ trợ, khuyến khích các cơ sở sản xuất tại các làng nghề tham gia hội chợ xúc tiến thương mại, mở rộng mạng lưới tiêu thụ sản phẩm tại các trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện lợi để quảng bá giới thiệu sản phẩm làng nghề; gắn kết chương trình phát triển làng nghề với chương trình phát triển du lịch; tăng cường mở các tour, tuyến du lịch làng nghề, vừa phục vụ du lịch vừa trình diễn nghề và bán sản phẩm làng nghề để các sản phẩm được tiếp cận với khách du lịch trong và ngoài nước.

Cùng với đó, tăng cường nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng khoa học công nghệ và vật liệu mới vào sản xuất, ưu tiên công nghệ thân thiện với môi trường, sử dụng nguồn năng lượng tái tạo; kết hợp công nghệ mới với kỹ thuật, công nghệ truyền thống để nâng cao hiệu quả sản xuất nhưng không ảnh hưởng đến giá trị nghệ thuật, thẩm mỹ và giá trị truyền thống của sản phẩm.

Với các giải pháp cụ thể, hy vọng rằng việc bảo tồn và phát triển làng nghề sẽ mang lại hiệu quả cao không chỉ gìn giữ và phát huy các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống mà còn thúc đẩy phát triển sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh, gia tăng giá trị kinh tế cho các sản phẩm làng nghề, cải thiện thu nhập của người dân.

Hà Nhung