Phát triển trung tâm sản xuất tôm giống chất lượng cao

Bộ phận kỹ thuật của doanh nghiệp sản xuất tôm giống tại tỉnh Ninh Thuận kiểm tra quá trình sinh trưởng của tôm giống trong thời gian ương dưỡng.

Hằng năm, tỉnh cung cấp từ 40-45 tỷ con tôm, đáp ứng khoảng 40% nhu cầu nuôi tôm thương phẩm trên cả nước và đang hướng đến trở thành trung tâm sản xuất tôm giống chất lượng cao của quốc gia.

Ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất tôm giống

Ông Lê Văn Quê, Chủ tịch Hiệp hội Giống thủy sản tỉnh Ninh Thuận cho biết: “Toàn tỉnh có 466 doanh nghiệp, cơ sở hoạt động sản xuất ứng dụng tiến bộ kỹ thuật cao, như: Dùng công nghệ xử lý nước bằng hệ thống siêu lọc, tích hợp tia cực tím (UV), công nghệ ozone, công nghệ sinh học để quản lý, kiểm soát chất lượng nước... Hiện, các cơ sở sản xuất đã loại bỏ hoàn toàn việc sử dụng , hóa chất độc hại trong suốt quá trình ương dưỡng tôm giống”.

Nhiều cơ sở còn kết hợp áp dụng các tiêu chuẩn, như: Chương trình thực hành quản lý tốt hơn (BMP); thực hành tốt Việt Nam (VietGAP); chuỗi sản xuất bảo đảm an toàn dịch bệnh theo tiêu chuẩn (OIE)… vào hệ thống quản lý, kiểm soát chất lượng con giống,… cho nên chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh trên thị trường các tỉnh phía nam, như: Cà Mau, Bến Tre, Bạc Liêu, Trà Vinh, Long An, Kiên Giang... ngày càng nâng cao.

Hơn 10 năm qua, Công ty TNHH Sản xuất giống thủy sản Tuấn Hà, xã Nhơn Hải, huyện Ninh Hải đã ứng dụng thành tựu khoa học vào sản xuất tôm giống và đem lại hiệu quả cao. Anh Ngô Chí Khang, Trưởng phòng Sản xuất, cho biết: Nhờ ứng dụng quy trình khép kín bằng cách nuôi cấy tảo thuần chủng trong hệ thống tuần hoàn, ươm nuôi ấu trùng bằng công nghệ vi sinh, ứng dụng kỹ thuật sinh học phân tử để chẩn đoán, xét nghiệm bệnh trên con tôm, chất lượng sản phẩm tôm giống của công ty luôn được khách hàng trong tỉnh và ngoài tỉnh đánh giá cao.

Hằng năm, công ty nhập khẩu từ ba đến năm đợt tôm bố mẹ (180 cặp/đợt) có nguồn gốc từ Mỹ, do các công ty lớn tại Thái Lan cung cấp để sản xuất tôm post giống cung ứng cho thị trường nuôi tôm thương phẩm trong nước. Sau khi nhập khẩu tôm bố mẹ, công ty thực hiện quy trình “thuần và nuôi vỗ” từ 15-20 ngày cho tôm bố mẹ ổn định sức khỏe rồi thực hiện giai đoạn “ép rập” để tôm mẹ đẻ trứng lần đầu từ 350 đến 400.000 trứng/con. Tiếp đó, cứ theo chu kỳ 7-10 ngày, tôm mẹ tiếp tục đẻ trứng một lần cho đến ngày thứ 140 thì kết thúc chu kỳ đẻ.

Mỗi lần đẻ tiếp theo của chu kỳ, số lượng trứng tăng từ 15-25% so với lần đầu. Nhờ ứng dụng tốt công nghệ và kỹ thuật ấp nở, chăm sóc, tỷ lệ sống của tôm post con cũng ngày tăng lên. Từ đầu năm 2025 đến nay, hằng tháng, công ty cung ứng khoảng 250 triệu con tôm post 20 ngày tuổi cho thị trường nuôi thương phẩm trên cả nước.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đặng Kim Cương cho biết: Trong sáu tháng của năm 2025, toàn tỉnh đã sản xuất và cung ứng cho thị trường nuôi thương phẩm hơn 24,5 tỷ con tôm post từ 15 đến 20 ngày tuổi, đạt hơn 55% kế hoạch năm. Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận đã quy hoạch Khu sản xuất giống thủy sản công nghệ cao An Hải, huyện Ninh Phước; Khu sản xuất giống thủy sản tập trung Nhơn Hải, huyện Ninh Hải với tổng diện tích 298 ha, đồng thời cũng đã quy hoạch Khu sản xuất tôm bố mẹ công nghệ cao Sơn Hải, huyện Thuận Nam.

Đến nay, Khu sản xuất giống thủy sản công nghệ cao An Hải đã có hơn 130 cơ sở sản xuất, sản lượng đạt từ 10 đến 12 tỷ con giống/năm (chiếm 25-35%

sản lượng giống toàn tỉnh). Ninh Thuận đang kêu gọi các doanh nghiệp có đủ điều kiện đầu tư vào khu vực này để xây dựng vùng trở thành khu sản xuất tôm giống công nghệ cao kiểu mẫu của cả nước. Còn Khu sản xuất giống thủy sản tập trung Nhơn Hải có hơn 60% số cơ sở sản xuất tôm giống toàn tỉnh, sản lượng chiếm khoảng 45-55% sản lượng giống cả tỉnh.

Cần cơ chế, chính sách để phát triển bền vững

Chúng tôi đến huyện Ninh Hải - vùng lõi của quy hoạch trung tâm sản xuất tôm giống chất lượng cao của Ninh Thuận và của cả nước giai đoạn 2021-2030, nhận thấy, hầu như đường giao thông đi vào khu vực sản xuất vẫn còn tạm bợ, chưa được nâng cấp, khiến cho việc vận chuyển nguyên vật liệu đầu vào và sản phẩm đầu ra rất khó khăn, ảnh hưởng trực tiếp đến việc tăng chi phí sản xuất của doanh nghiệp.

Ông Lê Văn Lợi, Giám đốc Công ty TNHH Giống thủy sản Nam Thành Lợi.vn, xã Tri Hải, huyện Ninh Hải chia sẻ: Những năm qua, Sở Nông nghiệp và Môi trường đều thực hiện ký quy chế quản lý giống tôm với các tỉnh có vùng nuôi tôm thương phẩm trên cả nước; thường xuyên chia sẻ thông tin về công tác quản lý giống; kết quả quan trắc môi trường nước tại các vùng sản xuất; hằng ngày đều có thông báo rộng rãi kết quả kiểm dịch chất lượng tôm giống sản xuất tại địa phương trước khi doanh nghiệp vận chuyển sản phẩm xuất ra khỏi tỉnh.

Cùng với đó, Sở cung cấp trên trang web danh sách các lô tôm bố mẹ trong thời hạn sinh sản; thông tin về nguồn gốc, thời điểm, số lượng nhập khẩu đàn tôm bố mẹ tại các cơ sở sản xuất, số giấy chứng nhận kiểm dịch… nhằm giúp cho người nuôi tôm thương phẩm, cơ quan quản lý nơi đến dễ dàng xác minh nguồn gốc sản xuất tôm giống của các doanh nghiệp theo đúng quy định… góp phần tích cực trong việc xây dựng thương hiệu “Tôm giống Ninh Thuận” ngày càng lan tỏa trên thị trường.

Tuy nhiên, trước thực tế kết cấu hạ tầng tại các nơi sản xuất tôm giống chưa được đầu tư tương xứng, Ninh Thuận sẽ rất khó để phát triển bền vững thương hiệu “Tôm giống Ninh Thuận” cũng như hướng đến trở thành trung tâm sản xuất tôm giống chất lượng cao theo mục tiêu đề ra.

Đáng báo động hơn là sự phát triển tự phát, tràn lan của các trại nuôi ốc hương thương phẩm không theo quy hoạch trong chính khu vực quy hoạch vùng sản xuất tôm giống chất lượng cao. Hàng chục trại nuôi ốc hương đã và đang thải ra lượng chất thải lớn chứa nhiều chất hữu cơ, làm cho môi trường ngày càng ô nhiễm nặng; tác động tiêu cực đến chất lượng nguồn nước biển và nước ngầm, dễ dẫn đến nguy cơ phát tán mầm bệnh, ảnh hưởng sản lượng, chất lượng sản xuất tôm giống, đồng thời phá vỡ cảnh quan quy hoạch đã được tỉnh Ninh Thuận phê duyệt.

Một vấn đề quan trọng khác mà nhiều chủ doanh nghiệp, cơ sơ sản xuất tôm giống tại Ninh Thuận đang rất cần tỉnh sớm có hướng tháo gỡ, đó là việc đầu tư sản xuất tôm giống bố mẹ.

Theo ông Quê, hầu hết doanh nghiệp tại Ninh Thuận đều phải nhập khẩu nguồn tôm bố mẹ từ các quốc gia khác đem về công ty để tổ chức sản xuất tôm giống con, cung ứng cho nhu cầu nuôi tôm thương phẩm. Trong khi chi phí nhập khẩu tôm bố mẹ cao (150 USD/cặp), nhưng thời gian tôm mẹ đẻ trứng chỉ có 140 ngày (từ 16-18 lần đẻ/con/chu kỳ), cho nên các cơ sở sản xuất rất mong muốn được các bộ, ngành trung ương, tỉnh sớm ban hành cơ chế, chính sách phù hợp như xây dựng các hình thức hợp tác, liên kết giữa các doanh nghiệp với các nhà nghiên cứu giống thủy sản để đầu tư, hình thành trung tâm sản xuất giống tôm bố mẹ có nguồn gốc xuất xứ của riêng Ninh Thuận. Điều này sẽ giúp cho các doanh nghiệp giảm chi phí mua giống bố mẹ, tránh những rủi ro như tôm mẹ nhập khẩu bị chết do mất sức trong thời gian “thuần và nuôi vỗ” hay trong thời gian đẻ… khiến cho doanh nghiệp bị thiệt hại.

Việc sản xuất được tôm bố mẹ không chỉ giúp cho doanh nghiệp thoát khỏi sự phụ thuộc vào nguồn giống phải nhập khẩu, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiến tới làm chủ nguồn tôm bố mẹ có nguồn gốc xuất xứ mang thương hiệu Việt Nam, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất sản phẩm tôm giống Ninh Thuận đạt chất lượng cao, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Năm 2022, Ủy ban nhân dân tỉnh đã phê duyệt đề án phát triển Ninh Thuận thành trung tâm sản xuất tôm giống chất lượng cao của cả nước giai đoạn 2021-2030. Những kết quả đạt được trong thời gian vừa qua đã xác định thương hiệu “Tôm giống Ninh Thuận” từng bước vươn lên, đứng vững trên thị trường, đem lại giá trị kinh tế cao cho doanh nghiệp, góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận Trịnh Minh Hoàng

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Trịnh Minh Hoàng cho biết: Năm 2022, Ủy ban nhân dân tỉnh đã phê duyệt đề án phát triển Ninh Thuận thành trung tâm sản xuất tôm giống chất lượng cao của cả nước giai đoạn 2021-2030. Những kết quả đạt được trong thời gian vừa qua đã xác định thương hiệu “Tôm giống Ninh Thuận” từng bước vươn lên, đứng vững trên thị trường, đem lại giá trị kinh tế cao cho doanh nghiệp, góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh.

Thời gian tới, địa phương sẽ tập trung tháo gỡ những khó khăn vướng mắc, đồng thời có những chính sách nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, công nghệ vi sinh, di truyền chọn giống và xử lý môi trường nhằm nâng cao chất lượng giống cũng như có cơ chế để các doanh nghiệp trong tỉnh liên kết, hợp tác với các viện chuyên ngành của trung ương, các nhà nghiên cứu khoa học… Sớm xây dựng, hình thành, đưa Khu sản xuất tôm bố mẹ công nghệ cao Sơn Hải, huyện Thuận Nam đi vào hoạt động để Ninh Thuận hội đủ các tiêu chí trở thành trung tâm sản xuất tôm giống chất lượng cao của cả nước.

NGUYỄN TRUNG