Phát triển nông nghiệp tại Hà Nội: Hài hòa giữa kinh tế, sinh thái và đô thị

Không chạy theo sản lượng, thành phố lựa chọn hướng đi nông nghiệp đa giá trị, gắn kết chặt chẽ với quy hoạch đô thị, du lịch sinh thái và bảo vệ môi trường, hướng đến nền nông nghiệp xanh - bền vững - mang bản sắc Thủ đô.

Mô hình trồng nho Hạ đen kết hợp du lịch sinh thái tại xã Đan Phượng mang lại giá trị kinh tế cao. Ảnh: Khánh Long

Nhỏ về tỷ trọng, lớn về giá trị

Những ngày này, khu vườn nho của ông Nguyễn Hữu Hợi ở xã Đan Phượng luôn tấp nập khách tham quan. Giữa vùng ven đô, những chùm nho Hạ đen căng mọng, trĩu quả trở thành điểm nhấn hút khách. Ông Nguyễn Hữu Hợi chia sẻ, vườn nho không chỉ là nơi canh tác, mà còn là điểm du lịch trải nghiệm nông nghiệp. Mỗi ngày, khu vườn đón hàng chục lượt khách; những ngày cuối tuần hoặc dịp lễ, lượng khách có thể lên đến cả trăm người. Du khách đến đây có thể tham quan, chụp ảnh, thưởng thức và mua nho tươi ngay tại vườn.

Không riêng gia đình ông Hợi, hiện nay trên địa bàn thành phố Hà Nội có nhiều hộ phát triển mô hình trồng nho Hạ đen kết hợp du lịch sinh thái. Nguồn thu kép từ sản xuất nông nghiệp xanh và dịch vụ du lịch đã giúp nhiều hộ dân có cuộc sống ổn định, đồng thời biến vùng quê ven đô trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách.

Nông trại hữu cơ Tuệ Viên (phường Long Biên) cũng là một mô hình tiêu biểu cho xu hướng “nông nghiệp kết hợp trải nghiệm”. Trên diện tích hơn 2ha, trang trại canh tác rau, củ, quả theo phương pháp tự nhiên, sử dụng phân bón hữu cơ từ rơm rạ, vỏ trấu và phụ phẩm chăn nuôi, hoàn toàn không dùng thuốc trừ sâu hay phân hóa học. Bà Nguyễn Thanh Phương, phụ trách kinh doanh trang trại, chia sẻ: “Trước đây, trang trại chỉ tập trung sản xuất và cung cấp rau sạch, nhưng nhận thấy nhu cầu trải nghiệm sống xanh của người dân đô thị ngày càng cao nên chúng tôi mở thêm dịch vụ đón khách tham quan, tổ chức cho học sinh và các gia đình trải nghiệm trồng rau, thu hoạch nông sản. Mỗi tháng, trang trại đón hàng chục đoàn, chủ yếu là trẻ em mầm non, tiểu học và các gia đình ở trung tâm Hà Nội”.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Tạ Văn Tường cho biết, những năm gần đây, Hà Nội đã có bước chuyển mạnh mẽ từ sản xuất truyền thống sang nông nghiệp xanh - tuần hoàn, phục vụ nhóm người tiêu dùng đòi hỏi cao về chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Thay vì nỗ lực tự cung toàn bộ nguồn thực phẩm, Hà Nội chủ trương liên kết vùng để bổ trợ nguồn cung (như thịt lợn, bò, thủy sản...) và tập trung vào các sản phẩm thế mạnh: Trứng gà, rau an toàn, gạo đặc sản, cây cảnh, hoa - những sản phẩm vừa phù hợp điều kiện đô thị, vừa có khả năng xuất khẩu. Hiện, toàn thành phố có 406 mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, trong đó 262 mô hình thuộc lĩnh vực trồng trọt, 119 mô hình thuộc lĩnh vực chăn nuôi, 25 mô hình thuộc lĩnh vực thủy sản; giá trị sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao hiện nay chiếm khoảng 40% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp toàn thành phố.

Hướng đến nông nghiệp đa giá trị

Mặc dù được xem là hướng đi tất yếu, phát triển nông nghiệp tuần hoàn tại Hà Nội vẫn đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Trước hết, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún khiến việc thu gom, xử lý và tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp gặp nhiều trở ngại, chi phí cao. Nhiều hộ nông dân vẫn thiếu kiến thức và kỹ thuật về ủ phân hữu cơ, xử lý chất thải chăn nuôi an toàn, dẫn đến hiệu quả ứng dụng chưa cao. Bên cạnh đó, đầu tư cho công nghệ và hạ tầng xử lý chất thải còn hạn chế, trong khi các chính sách khuyến khích sản xuất tuần hoàn chưa thực sự đủ mạnh để thu hút doanh nghiệp tham gia... Đây là những rào cản mà thành phố cần sớm tháo gỡ để nông nghiệp tuần hoàn thực sự phát huy hiệu quả, hướng tới phát triển bền vững.

Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2025 có 70% sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Tuy nhiên, thành phố lựa chọn hướng phát triển bền vững, ưu tiên cân bằng giữa hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường, chú trọng giá trị sinh thái, cảnh quan và nhu cầu tiêu dùng xanh của cư dân đô thị...

Theo Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền, thành phố phấn đấu nông nghiệp không chỉ là nơi sản xuất lương thực, thực phẩm mà còn tạo không gian sống chất lượng cao, gia tăng giá trị và góp phần định hình bản sắc sống xanh cho Thủ đô. Theo quy hoạch mới, Hà Nội sẽ xây dựng 7 vùng trồng lúa đặc sản, mỗi vùng có diện tích 200-500ha, phục vụ nghiên cứu và phát triển giống lúa chất lượng cao. Thành phố cũng đang phối hợp với Học viện Nông nghiệp Việt Nam để nghiên cứu giống lúa “tốt cho sức khỏe”, có khả năng kiểm soát chỉ số đường huyết, phù hợp với phân khúc tiêu dùng cao cấp; diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả chuyển đổi sang trồng cây ăn quả, hoa, cây cảnh và cây đô thị phục vụ cảnh quan, dịch vụ.

Nông nghiệp Thủ đô hôm nay không chỉ đơn thuần là cung cấp thực phẩm, mà còn là không gian xanh, điểm đến du lịch, mô hình giáo dục trải nghiệm và giá trị văn hóa của người Hà Nội hiện đại. Với hướng đi đa giá trị, xanh, bền vững, Hà Nội đang chứng minh: Ngay trong lòng đô thị phát triển, nông nghiệp vẫn có thể phát triển mạnh mẽ và góp phần kiến tạo bản sắc riêng - một Thủ đô hiện đại, xanh, sạch, đẹp.

Ngọc Quỳnh