Phát triển nghề áo dài bền vững

Với nhiều nhà thiết kế (NTK), nghệ nhân, đại sứ áo dài, hay những thợ may áo dài khắp mọi miền đất nước, niềm tự hào và tình yêu với áo dài luôn hiện diện trong từng nét vẽ, từng nếp vải, đường kim, mũi chỉ... gắn kết giữa sự sáng tạo với việc bảo tồn những giá trị truyền thống vốn có của áo dài.

Gìn giữ một phần hồn Việt

Luôn xuất hiện trước công chúng với tà áo dài chỉn chu, duyên dáng, Nghệ sĩ Ưu tú Hải Phượng, Trưởng khoa Âm nhạc truyền thống, Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh có tình yêu đặc biệt với áo dài.

“Là nghệ sĩ biểu diễn các nhạc cụ dân tộc, mặc định khi lên sân khấu tôi sẽ chọn áo dài. Áo dài giúp công chúng nhận ra nghệ sĩ Việt Nam, định hình văn hóa, bản sắc Việt Nam khi ra thế giới” - Nghệ sĩ Ưu tú Hải Phượng chia sẻ.

Các nhà thiết kế, nghệ nhân, đại sứ áo dài chia sẻ tại Tọa đàm Phát triển nghề áo dài bền vững tại Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Nhật Hạ

Yêu và gắn bó với áo dài, Nghệ sĩ Ưu tú Hải Phượng cho rằng: áo dài đang ngày càng xuất hiện trong cuộc sống hiện đại, ở nhiều bối cảnh, nhiều độ tuổi. Các NTK đã không ngừng tìm tòi, sáng tạo áo dài để không chỉ đẹp, thể hiện đúng bản sắc mà còn mang đến sự thoải mái cho người mặc - điều rất cần thiết để áo dài thực sự hiện hữu trong đời sống hiện nay.

Nghệ nhân Năm Tuyền - người có hơn 30 năm kinh nghiệm phục dựng áo dài ngũ thân trải lòng, ông thiết kế và may áo dài trước hết là để tri ân nghĩa tình sâu nặng với tổ tiên đã làm nên một trang phục trường tồn đến ngày nay. Sau đó, làm áo dài còn để hướng tới tương lai, để người trẻ hiểu được giá trị của áo dài và nối tiếp được mạch nguồn truyền thống, những giá trị bản sắc văn hóa đặc trưng của dân tộc trong đời sống hiện đại ngày nay. Nghệ nhân Năm Tuyền ví von áo dài giống như “căn cước văn hóa của dân tộc”, đó là khi mặc áo dài, bản thân người mặc ý thức được cội nguồn, còn người thiết kế phải am hiểu sâu sắc về bản chất, giá trị cốt lõi của áo dài.

Lớn lên ở một vùng quê miền Trung, lần đầu tiên mặc áo dài cũng là lúc NTK Anna Hạnh Lê - quyền Chủ tịch Hiệp hội Áo dài Thành phố Hồ Chí Minh cảm nhận được sự nữ tính, mềm mại và vẻ đẹp khi khoác lên mình áo dài - di sản của dân tộc. NTK Anna Hạnh Lê tin rằng, mỗi người khi khoác lên mình tà áo dài sẽ không chỉ mặc một trang phục mà đang gìn giữ một phần hồn Việt.

Du khách nước ngoài trải nghiệm mặc áo dài tại Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh.

Tọa đàm Phát triển nghề áo dài bền vững là một trong những sự kiện khép lại chuỗi hoạt động trong khuôn khổ Ngày hội Văn hóa áo dài Thành phố Hồ Chí Minh, diễn ra từ ngày 21-6 đến 20-10-2025. Ngày hội quy tụ hàng trăm nghệ nhân, NTK, doanh nghiệp và đại sứ áo dài. Sự kiện diễn ra gồm nhiều hoạt động nổi bật như: triển lãm ảnh Hành trình Áo dài 2025; Chương trình trao tặng phẩm Áo dài - hơi thở của thành phố, giới thiệu các mẫu thiết kế áo dài tri ân; trao Quỹ sinh kế Tay nghề - tương lai đến phụ nữ, mẹ đơn thân khó khăn có cơ hội học nghề may áo dài. Đặc biệt, chương trình còn có hoạt động chụp lookbook cho du khách..

Kết nối để phát triển nghề áo dài bền vững

Theo NTK Anna Hạnh Lê, áo dài là sản phẩm kết nối từ bàn tay của những người thợ may, từ trái tim của những người nghệ nhân và tầm nhìn của NTK. Để xây dựng thương hiệu áo dài Việt vươn tầm thế giới, bà đề cao tầm nhìn của NTK, điều này đóng vai trò quan trọng để áo dài vươn tầm, gắn với thời trang quốc tế. Đó là khi áo dài kết hợp giữa bản sắc truyền thống và chuẩn mực quốc tế.

“Hiện nay, thời trang thế giới đang tìm kiếm sự chân thực, chiều sâu về văn hóa trong từng thiết kế và áo dài chính là biểu tượng cho 2 yếu tố này” - NTK Anna Hạnh Lê cho biết.

Du khách tham quan triển lãm ảnh tại Ngày hội Văn hóa áo dài Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 19-10.

Thừa nhận nghề áo dài không hề “lụa là” mà là hành trình đầy thử thách, đó là chuỗi ngày vùi đầu vào phòng mẫu, đòi hỏi sức sáng tạo không ngừng, NTK Anna Hạnh Lê cho rằng: để có thể tồn tại và phát triển, lan tỏa giá trị của áo dài trong bối cảnh hội nhập quốc tế thì người theo nghề phải thực sự tâm huyết, không chỉ cần kỹ năng, kỹ thuật mà còn cả hoạt động quảng bá, giao tiếp...

Trăn trở khi nhiều người học thiết kế không có cơ hội làm nghề, dù quá trình học khá vất vả, tốn kém, NTK Anna Hạnh Lê mong muốn tiếp tục kết nối và lan tỏa giá trị của nghề đến với đội ngũ thiết kế trẻ, sinh viên, học viên để truyền lửa không chỉ về kỹ năng mà cả tư duy nghề.

Còn với nghệ nhân Năm Tuyền, điều căn bản nhất của nghề áo dài chính là giữ được hồn cốt của áo dài trong từng đường kim, mũi chỉ, nếp vải mà người xưa để lại, pha trộn với hơi thở đương đại để tạo nên phong cách, định hình NTK.

“Để làm được điều này, người làm nghề phải hiểu được cốt lõi, bản chất, chiều sâu văn hóa của áo dài để khi biến tấu sẽ không bị lệch lạc, nhầm lẫn. Áo dài khi mặc lên phải thể hiện nét đoan trang, tao nhã, thanh lịch và đặc biệt là tính khiêm nhường của người Việt” - nghệ nhân Năm Tuyền nói.

Khi truyền nghề cho các nhà thiết kế trẻ, nghệ nhân Năm Tuyền không chú trọng việc đào tạo kỹ thuật, phải thiết kế như thế nào, may ra sao, thay vào đó là truyền cho thế hệ trẻ niềm tự hào về áo dài, về văn hóa truyền thống, cụ thể là văn hóa mặc. Khi yêu áo dài, người trẻ sẽ tìm hiểu và biết về áo dài, sẽ biết cách tạo ra áo dài và mặc nó thật đẹp. Cho rằng gìn giữ nghề áo dài bền vững là câu chuyện của toàn xã hội, song ông luôn nhắc nhở học viên khi nhận được tấm vải phải hiểu được quá trình từ con tằm, ổ kén, nhả tơ, phải cảm thụ được văn hóa, từ đó thổi hồn vào từng thiết kế.

Nhật Hạ