Phát huy sứ mệnh của báo Đảng địa phương trong kỷ nguyên số

Chúng ta phải nỗ lực để vừa giữ được những bản sắc tốt đẹp và truyền thống quý báu, vừa đứng vững và thậm chí có thể phát huy tốt sứ mệnh trong bối cảnh chuyển đổi số.

Nhà báo Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam phát biểu tại Hội thảo Báo Đảng các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc mở rộng lần thứ 30. Ảnh: Viết Thành

Khẳng định vai trò không thể thay thế

Trong dòng chảy 100 năm của báo chí cách mạng Việt Nam, báo Đảng - đặc biệt là các cơ quan báo Đảng địa phương, đã khẳng định vai trò không thể thay thế trong việc tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, phản ánh thực tiễn sinh động ở cơ sở, tạo sự thống nhất tư tưởng và đồng thuận xã hội.

Cho dù quá trình cơ cấu lại hệ thống báo chí địa phương đang diễn ra theo hướng tinh gọn, hợp lý hóa tổ chức và bộ máy, thì một nguyên tắc cần được khẳng định dứt khoát: Báo Đảng địa phương vẫn phải là trụ cột về thông tin chính thống và định hướng tư tưởng trong hệ thống truyền thông quốc gia.

Khác với các cơ quan báo chí mang tính thương mại, các cơ quan báo Đảng luôn giữ vững vai trò tiên phong trên mặt trận chính trị - tư tưởng. Các cơ quan báo Đảng cũng luôn làm tốt sứ mệnh định hướng dư luận xã hội, đấu tranh phản bác các thông tin sai trái, phản ánh trung thực tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, góp phần giữ vững ổn định chính trị và củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng.

Tại mỗi tỉnh, thành phố, cơ quan báo Đảng không chỉ là cơ quan ngôn luận của cấp ủy, mà còn là kênh kết nối giữa Đảng với nhân dân. Trong bối cảnh thông tin đa chiều như hiện nay, khi công chúng có thể dễ dàng tiếp cận với nhiều luồng thông tin, trong đó có vô vàn thông tin xấu, độc, thì vai trò của các tờ báo Đảng càng trở nên quan trọng. Lúc này, các cơ quan báo Đảng đã trở thành “pháo đài” vững chắc để bảo vệ nền tảng tư tưởng, là “mạch nguồn” của thông tin chuẩn xác mang tính định hướng dư luận.

Không ít địa phương đã thể hiện sự đầu tư nghiêm túc cho báo chí cách mạng, như việc thành lập Trung tâm Báo chí Hà Nội, xây dựng Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh... Những mô hình này cho thấy sự thay đổi trong tư duy quản lý truyền thông từ “cắt giảm hành chính” sang “gia tăng hiệu quả định hướng”.

Tuy nhiên, trong tiến trình đổi mới và sắp xếp báo chí, điều cốt lõi nhất là phải làm gì để không đánh đổi vai trò chính trị của báo Đảng để lấy sự đơn giản về mặt tổ chức. Việc sáp nhập các cơ quan báo Đảng sẽ phải gắn với mục tiêu nâng cao hiệu quả tuyên truyền, củng cố chức năng định hướng, không làm suy giảm vị thế và chức năng tư tưởng - văn hóa của báo chí cách mạng.

Chúng ta cần tiếp tục xác lập và khẳng định báo Đảng địa phương là thiết chế thông tin đặc thù, giữ vai trò chiến lược trong công cuộc xây dựng Đảng và hệ thống chính trị từ cơ sở, là nơi phát hiện, cổ vũ những mô hình hay, nhân tố mới, đồng thời cũng là công cụ sắc bén trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Báo Đảng - cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên số

Kỷ nguyên số đã và đang đặt ra cho báo chí cách mạng Việt Nam nói chung và báo Đảng nói riêng những yêu cầu cấp bách về đổi mới tư duy, phương thức tổ chức và sản phẩm truyền thông. Chuyển đổi số không còn là lựa chọn, mà là lối đi bắt buộc nếu báo chí muốn tồn tại, phát triển và giữ vững vai trò dẫn dắt.

Những năm gần đây, nhiều cơ quan báo Đảng đã có những chuyển động tích cực trong lĩnh vực công nghệ. Việc đầu tư xây dựng tòa soạn hội tụ, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), sản xuất các sản phẩm đa phương tiện như e-magazine, podcast, video tương tác... là những tín hiệu khởi đầu đáng khích lệ. Một số địa phương như Hà Nội, Hải Dương, Đắk Nông đã có những bước tiến rõ rệt, thể hiện tinh thần dám thay đổi, dám đi trước.

Tuy nhiên, cần nhìn thẳng vào thực tế, phần lớn các cơ quan báo chí vẫn mới chỉ chạm đến “phần nổi” của chuyển đổi số. Sự chuyển biến về tư duy còn chậm, nguồn lực công nghệ hạn chế, mô hình tổ chức lạc hậu, thiếu đội ngũ kỹ thuật viên và chuyên gia số đủ tầm để vận hành một tòa soạn tích hợp thực sự. Trong khi đó, sự phát triển bùng nổ của trí tuệ nhân tạo và công nghệ truyền thông, đã và đang làm thay đổi căn bản cách báo chí tiếp cận và phục vụ công chúng. Nếu không kịp thích ứng, các cơ quan báo chí - kể cả báo Đảng - rất dễ bị lạc hậu, đánh mất vai trò dẫn dắt và ảnh hưởng xã hội.

Nguy hiểm hơn, công nghệ cũng đặt ra những thách thức mới về đạo đức báo chí, về độ tin cậy và kiểm chứng thông tin. Trí tuệ nhân tạo có thể tạo ra nội dung rất thuyết phục, nhưng lại thiếu độ xác tín. Nếu không có cơ chế kiểm soát và quản trị tốt, báo chí dễ bị lôi kéo vào vòng xoáy thông tin sai lệch, giả mạo, thậm chí bị thao túng bởi các thế lực lợi ích.

Trước thực trạng đó, báo Đảng cần chủ động xây dựng lộ trình chuyển đổi số phù hợp với điều kiện đặc thù của mình. Việc chuyển đổi không thể chỉ giới hạn ở mặt kỹ thuật, mà phải bao gồm chuyển đổi về tư duy lãnh đạo, cơ chế vận hành, mô hình nội dung và sản phẩm truyền thông. Đặc biệt, phải hình thành tư duy “làm báo số” một cách hệ thống, thay vì “số hóa công việc làm báo”.

Sứ mệnh của báo chí cách mạng trong kỷ nguyên số là vừa giữ vững nguyên tắc, vừa sáng tạo về hình thức; vừa làm chủ công nghệ, vừa giữ vững giá trị nhân văn. Trong đó, điểm mấu chốt là xây dựng đội ngũ người làm báo có bản lĩnh chính trị vững vàng, am hiểu công nghệ, tinh thần đổi mới và trách nhiệm xã hội cao. Báo Đảng địa phương với tư cách là cánh tay nối dài của Đảng ở cơ sở hiện đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng. Sự chuyển mình để thích ứng với kỷ nguyên số không chỉ là yêu cầu đổi mới nội tại, mà còn là đòi hỏi từ thực tiễn đời sống, từ công chúng hiện đại.

100 năm kể từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và cho xuất bản tờ Thanh niên - khởi đầu cho nền báo chí cách mạng Việt Nam (1925 - 2025), vai trò của báo chí trong sự nghiệp cách mạng và công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc vẫn giữ nguyên giá trị cốt lõi: Là “vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng”, là “diễn đàn của nhân dân”, là “nhịp cầu nối giữa Đảng - Nhà nước với nhân dân”.

Trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số hiện nay, báo chí cách mạng không những phải giữ vững bản lĩnh chính trị, tinh thần nhân văn mà còn phải không ngừng đổi mới tư duy, công nghệ và hình thức thể hiện. Chỉ khi báo chí thật sự trở thành lực lượng xung kích về tư tưởng - văn hóa, bám sát thực tiễn đời sống nhân dân, thì mới xứng đáng với sứ mệnh lịch sử cao cả của báo chí cách mạng Việt Nam.

Lê Quốc Minh
Ủy viên Trung ương Đảng,
Tổng Biên tập Báo Nhân Dân,
Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam

Lê Quốc Minh