Phát huy lợi thế sông nước, nâng tầm nghề nuôi cá lồng bè

Sau sáp nhập, Đồng Tháp đang phát huy mạnh mẽ lợi thế sông nước của hai tỉnh (Tiền Giang và Đồng Tháp cũ), tạo động lực mới cho nghề nuôi cá lồng bè - một trong những ngành kinh tế thủy sản thế mạnh của tỉnh.

Với mạng lưới sông Tiền, sông Hậu và các nhánh sông lớn, nguồn nước phong phú, cùng truyền thống nuôi cá lâu năm, Đồng Tháp đang từng bước khẳng định vị thế là vùng nuôi cá lồng bè nước ngọt lớn của Đồng bằng sông Cửu Long.

LỢI THẾ ĐỊA HÌNH VÀ KINH NGHIỆM

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp, việc sáp nhập 2 tỉnh đã giúp ngành thủy sản địa phương có điều kiện quản lý thống nhất và phát huy toàn diện lợi thế sông nước. Đồng Tháp nằm ở đầu nguồn Đồng bằng sông Cửu Long, được bao bọc bởi 2 con sông lớn là sông Tiền và sông Hậu, nơi dòng chảy ổn định quanh năm, nguồn nước dồi dào và ít chịu tác động từ ô nhiễm môi trường.

Hệ thống các bè cá đoạn qua cù lao Thới Sơn.

Các khu vực nuôi cá lồng bè của tỉnh được bố trí hợp lý, tách biệt khỏi khu dân cư tập trung, khu công nghiệp và khu vực nuôi cá tra thương phẩm, giúp đảm bảo chất lượng nguồn nước và an toàn cho người nuôi.

Đặc biệt, người dân Đồng Tháp vốn có truyền thống nuôi cá, nhiều thế hệ gắn bó với nghề, am hiểu đặc tính thủy sản, biết chọn con giống khỏe, nắm rõ cách chăm sóc, phòng bệnh cho cá. Bên cạnh đó, nhiều hộ nuôi cá đã mạnh dạn đầu tư công nghệ mới, liên kết với doanh nghiệp chế biến để ổn định đầu ra.

Hiện toàn tỉnh có khoảng 9.000 lồng bè, sản lượng đạt 78.000 tấn cá mỗi năm. Các vùng nuôi tập trung chủ yếu dọc theo sông Tiền, sông Hậu và các nhánh sông lớn ở các xã, phường như: Thường Lạc, An Bình, Long Khánh, Long Phú Thuận, Thanh Bình, Phú Hựu, Mỹ Hiệp, Sa Đéc, Thới Sơn…

Trong số đó, cá điêu hồng là đối tượng chủ lực, chiếm khoảng 70% tổng số lồng bè với năng suất khoảng 10 - 12 tấn/bè/năm, giá bán dao động 42.000 - 45.000 đồng/kg. Ngoài ra, các loài cá lăng nha, chạch lấu, cá chép giòn - nhóm cá đặc sản có giá trị kinh tế cao, cũng được người dân nhân rộng, góp phần đa dạng hóa sản phẩm và tăng giá trị chuỗi nuôi trồng thủy sản.

Thị trường tiêu thụ chủ yếu của các sản phẩm này là TP. Hồ Chí Minh, các tỉnh miền Đông Nam bộ, TP. Cần Thơ… và các nhà hàng, khách sạn, khu du lịch trong vùng. Một phần sản lượng được các doanh nghiệp chế biến thu mua để xuất khẩu.

Ở nhiều địa phương, mô hình hội quán nuôi cá bè như Hồng Tân Hội quán nuôi cá bè điêu hồng ở xã Mỹ Hiệp, hội quán nuôi cá he, cá hú, cá basa, điêu hồng... ở xã Long Phú Thuận và hội quán ở xã An Long nuôi cá chép giòn, lăng nha, điêu hồng đã trở thành nơi bà con chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ kỹ thuật và gắn kết tiêu thụ, hình thành cộng đồng nghề bền chặt.

Bên cạnh thuận lợi về tự nhiên và kinh nghiệm lâu năm, nghề nuôi cá lồng bè của Đồng Tháp vẫn còn đối diện không ít khó khăn. Một số hộ nuôi neo đậu lồng bè ngoài vùng quy hoạch, gây khó khăn cho công tác giám sát. Một số đoạn sông xuất hiện tình trạng bồi lắng, sạt lở, buộc người nuôi phải di dời bè, ảnh hưởng đến sản xuất. Bên cạnh đó, thị trường tiêu thụ thủy sản chưa ổn định, trong khi yêu cầu về truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm ngày càng khắt khe.

Trước thực tế này, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã triển khai nhiều giải pháp cụ thể như tăng cường cấp giấy xác nhận vùng nuôi an toàn, gắn với phòng, chống sạt lở và bảo vệ cảnh quan sông ngòi; quan trắc môi trường nước định kỳ, cảnh báo sớm dịch bệnh; đồng thời khuyến khích người dân áp dụng tiến bộ kỹ thuật và chuyển đổi số trong quản lý vùng nuôi; hỗ trợ người dân ứng dụng công nghệ trong cho ăn, quản lý môi trường và truy xuất nguồn gốc.

Về đầu ra sản phẩm, Đồng Tháp đang đẩy mạnh tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử nông sản Đồng Tháp, chuỗi siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch và chợ đầu mối TP. Hồ Chí Minh. Cùng với đó là chương trình phát triển sản phẩm OCOP và sản phẩm đặc trưng địa phương, xây dựng thương hiệu “Cá lồng bè Đồng Tháp” với bao bì, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, giúp người tiêu dùng dễ nhớ, tăng niềm tin và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Hiện tỉnh có một cơ sở nuôi cá rô phi đạt chứng nhận VietGAP tại xã Tân Long, gồm 35 bè nuôi, sản lượng bình quân 900 tấn/năm, là mô hình mẫu cho việc mở rộng nuôi theo tiêu chuẩn an toàn sinh học. Từ mô hình này, tỉnh đang triển khai chương trình tập huấn, chuyển giao kỹ thuật VietGAP/GlobalGAP… hỗ trợ chi phí chứng nhận và xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ giữa hộ nuôi, hợp tác xã và doanh nghiệp chế biến để đảm bảo đầu ra.

LIÊN KẾT VÙNG - HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Một trong những kết quả nổi bật sau sáp nhập tỉnh là sự thống nhất quản lý và tăng cường liên kết vùng trong phát triển nghề nuôi cá lồng bè. Việc chia sẻ dữ liệu môi trường, thông tin dịch bệnh và cơ sở hạ tầng chung như kho lạnh, nhà máy chế biến, trạm quan trắc đã giúp giảm chi phí sản xuất, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế.

Nuôi cá bè là một trong những ngành kinh tế thủy sản thế mạnh của tỉnh (trong ảnh, anh Phan Ngọc Đăng Khoa, ở cù lao Thới Sơn với nhiều năm kinh nghiệm trong nghề nuôi cá lồng bè).

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp Lê Hà Luân cho biết: “Ngành Nông nghiệp đang tham mưu UBND tỉnh ban hành phương án quản lý vùng nuôi cá bè gắn với phòng, chống sạt lở bờ sông trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh trong cùng thời kỳ, khai thác tiềm năng, khoa học, công nghệ để hình thành các vùng nuôi cá lồng bè thích ứng với biến đổi khí hậu, góp phần vừa nâng cao giá trị sản xuất vừa hạn chế hiện tượng sạt lở bờ sông, thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo phát triển bền vững nghề nuôi cá lồng bè trên địa bàn tỉnh”.

Cá điêu hồng là đối tượng chủ lực, chiếm khoảng 70% tổng số lồng bè với năng suất khoảng 10 - 12 tấn/bè/năm, giá bán dao động 42.000–45.000 đồng/kg trong năm 2025.

Định hướng sắp tới của Đồng Tháp là phát triển nghề nuôi cá lồng bè theo hướng hiện đại, sinh thái, bền vững, từng bước hình thành các cụm nuôi tập trung có khu neo đậu an toàn, hạ tầng đồng bộ. Mục tiêu đến năm 2030, toàn tỉnh có 9.850 lồng bè, tổng sản lượng đạt 100.000 tấn cá/năm, giá trị sản xuất ước khoảng 2.500 tỷ đồng. Song song đó, tỉnh khuyến khích phát triển mô hình nuôi cá gắn với du lịch cộng đồng, du lịch ẩm thực, vừa tăng giá trị sản phẩm vừa quảng bá hình ảnh vùng sông nước Đồng Tháp.

Từ những làng bè trải dài trên sông Tiền, sông Hậu, nghề nuôi cá lồng bè Đồng Tháp đang chuyển mình mạnh mẽ, kết hợp hài hòa giữa kinh nghiệm và khoa học, công nghệ, giữa truyền thống và đổi mới. Với định hướng đúng đắn và sự đồng hành của chính quyền, nghề nuôi cá lồng bè Đồng Tháp đang tiến tới phát triển bền vững, xứng đáng là ngành kinh tế thủy sản mũi nhọn của tỉnh trong giai đoạn tới.

HỮU THÔNG