Việt Nam chi kỷ lục gần 3 tỷ USD nhập khẩu thủy sản trong 10 tháng

Riêng trong tháng 10, kim ngạch nhập khẩu thủy sản đạt hơn 304 triệu USD, phản ánh nhu cầu lớn về nguyên liệu phục vụ chế biến và tiêu thụ nội địa. Trong bối cảnh sản lượng khai thác và nuôi trồng trong nước chưa đáp ứng đủ, các doanh nghiệp buộc phải tăng nhập khẩu để duy trì công suất sản xuất, nhất là phục vụ xuất khẩu cuối năm.

Việt Nam hiện nhập khẩu thủy sản chủ yếu từ Ấn Độ, Indonesia và Na Uy, với tỷ trọng lần lượt là 15%, 14,2% và 10,7% tổng giá trị. So với cùng kỳ năm ngoái, nhập khẩu từ Ấn Độ tăng gấp đôi, từ Indonesia tăng 58%, và từ Na Uy tăng 17%, cho thấy sự phụ thuộc ngày càng lớn vào nguồn nguyên liệu nước ngoài.

Ảnh minh họa

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cả nước hiện có hơn 600 nhà máy chế biến thủy sản xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản và Trung Quốc. Tuy nhiên, nguồn nguyên liệu trong nước, đặc biệt là tôm, cá biển và hải sản cao cấp, vẫn thiếu ổn định và khó dự báo.

Nhiều doanh nghiệp cho biết, việc nhập khẩu nguyên liệu thủy sản giúp họ duy trì hoạt động liên tục, đảm bảo tiến độ đơn hàng và giảm chi phí khi giá nguyên liệu nhập thấp hơn trong nước. Đây cũng là biện pháp tạm thời để bù đắp sản lượng thiếu hụt và nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành chế biến xuất khẩu.

Ấn Độ là một trong ba quốc gia xuất khẩu tôm lớn nhất thế giới, cung cấp nguồn nguyên liệu có giá rẻ hơn 10 - 15% so với sản phẩm trong nước, giúp các doanh nghiệp mở rộng lựa chọn ở phân khúc giá thấp.

Indonesia cung cấp cá ngừ, mực và hải sản đánh bắt xa bờ, góp phần ổn định nguồn nguyên liệu cho ngành chế biến.
Trong khi đó, Na Uy cung cấp cá hồi, cá tuyết và hải sản nước lạnh cao cấp, phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và phân khúc nhà hàng, khách sạn.

Theo Hội đồng Hải sản Na Uy (NSC), Việt Nam hiện là một trong năm thị trường tăng trưởng nhanh nhất của hải sản Na Uy, sau Trung Quốc, Hàn Quốc, Anh và Hà Lan. Xuất khẩu hải sản Na Uy sang Việt Nam đã tăng liên tục trong 5 năm qua. Riêng cá hồi Na Uy đạt sản lượng hơn 24.000 tấn năm 2024, đưa Việt Nam trở thành thị trường lớn nhất của Na Uy tại Đông Nam Á.

Việc nhập khẩu thủy sản không chỉ nhằm bổ sung nguồn cung mà còn giúp doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm và chứng nhận chất lượng, vốn là yêu cầu bắt buộc khi xuất khẩu sang các thị trường như EU, Mỹ và Nhật Bản.

Nhiều doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) để nhập nguyên liệu với thuế suất thấp hoặc bằng 0%, sau đó chế biến và tái xuất sang các thị trường trong khu vực. Cách làm này giúp tăng hiệu quả sản xuất và tạo thêm việc làm, nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức về sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu.

Các chuyên gia trong ngành cảnh báo rằng, sự phụ thuộc ngày càng lớn vào thủy sản nhập khẩu có thể làm suy yếu chuỗi giá trị nội địa và gây khó khăn cho người nuôi trong nước. Khi doanh nghiệp dễ dàng mua nguyên liệu từ nước ngoài với giá thấp hơn, mối liên kết giữa nhà máy chế biến và vùng nuôi trong nước sẽ dần bị thu hẹp.

Để phát triển bền vững, Việt Nam cần đầu tư xây dựng vùng nuôi đạt chuẩn quốc tế, kiểm soát tốt chất lượng con giống và chi phí sản xuất, đồng thời tăng cường liên kết giữa người nuôi - doanh nghiệp - nhà xuất khẩu. Việc chủ động được nguồn nguyên liệu trong nước không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm thủy sản Việt Nam, mà còn đảm bảo vị thế cạnh tranh ổn định trên thị trường toàn cầu trong giai đoạn tới.

Văn Sơn