Phát huy hiệu quả nguồn lực văn hóa Bình Phước

Hình ảnh vùng đất giàu có văn hóa

Từng là biểu tượng của sức mạnh dân tộc, Căn cứ Bộ Chỉ huy Quân giải phóng miền Nam Việt Nam tại xã Lộc Thành, huyện Lộc Ninh (còn gọi là Căn cứ Tà Thiết) là một trong số những địa chỉ đỏ, điểm về nguồn ở Bình Phước được rất nhiều người lựa chọn để tìm về lịch sử. Di tích này có diện tích lên đến hơn 3.500 ha và là nơi ghi dấu những hoạt động quan trọng trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Với vai trò là trung tâm đầu não của lực lượng quân giải phóng miền Nam, đây không chỉ là nơi ở và làm việc của lãnh đạo quân đội, là điểm tập kết quân lớn nhất từ miền Bắc vào miền Nam chuẩn bị cho Chiến dịch Hồ Chí Minh, mà còn là địa điểm diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng.

Căn cứ Tà Thiết nằm trong khu rừng mát mẻ với nhiều công trình lịch sử ý nghĩa, là địa chỉ đỏ được rất nhiều đoàn du khách lựa chọn để du lịch về nguồn - Ảnh: Minh Chí

Nhằm khẳng định vai trò và giá trị lịch sử to lớn của Căn cứ Tà Thiết đối với dân tộc, năm 2015 di tích Tà Thiết được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt. Từ đó đến nay, tỉnh Bình Phước cũng đã đầu tư, nhiều lần trùng tu, phục hồi và phát triển xứng tầm để biến Căn cứ Tà Thiết trở thành điểm đến du lịch về nguồn quan trọng, góp phần giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ. Đó cũng là nguyên nhân quan trọng góp phần giúp Căn cứ Tà Thiết dần trở thành điểm đến ý nghĩa trên hành trình khám phá lịch sử hào hùng của dân tộc, điểm tham quan hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước thời gian gần đây.

Nhiều du khách khi đến tham quan Căn cứ Tà Thiết bày tỏ ấn tượng sâu sắc về những trải nghiệm văn hóa tại đây. Anh Trần Tuấn Anh, một du khách đến từ Thừa Thiên Huế cho biết: “Tôi rất ấn tượng với sự hoành tráng cả về hiện thực lẫn lịch sử khi đến tham quan Căn cứ Tà Thiết. Di tích này không chỉ là một phần của lịch sử mà còn là minh chứng cho sức mạnh đoàn kết của dân tộc. Tôi tin rằng việc phát huy giá trị văn hóa từ di tích này sẽ thúc đẩy du lịch và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ”. Còn anh Nguyễn Văn Kiên đến từ huyện Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh bày tỏ: “Tôi rất ấn tượng với những câu chuyện lịch sử khi đến tham quan nơi này. Mỗi bước đi trên con đường đến các di tích tôi như cảm nhận được “hơi thở” của những người đã hy sinh vì độc lập - tự do. Di tích này không chỉ mang lại cho tôi kiến thức về lịch sử mà còn khiến tôi tự hào về dân tộc mình”.

Đứng thứ 2 sau điểm đến Căn cứ Tà Thiết thu hút lượt khách du lịch tham quan trải nghiệm là Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo, xã Bình Minh, huyện Bù Đăng.

Cổng chào vào Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo, huyện Bù Đăng - Ảnh: Minh Chí

Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo nhìn từ trên cao - Ảnh: Minh Chí

Hoạt động trải nghiệm dệt thổ cẩm của đồng bào S’tiêng tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo, huyện Bù Đăng - Ảnh: Minh Chí

Theo quốc lộ 14 đến ngã ba Minh Hưng rẽ vào Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo, du khách dễ dàng cảm nhận được không gian văn hóa độc đáo, trải nghiệm đời sống và các phong tục tập quán của đồng bào dân tộc S’tiêng. Với diện tích 113 ha, khu bảo tồn được chia thành 2 khu vực: khu trưng bày lịch sử - văn hóa và khu vui chơi giải trí. Du khách đến đây được tham gia trực tiếp vào các hoạt động văn hóa như giã gạo, uống rượu cần, thưởng thức các món ăn đặc sản địa phương, thưởng thức những âm thanh rộn ràng của tiếng chày, tiếng cồng chiêng hòa quyện trong không khí lễ hội khó quên.

Chị Đỗ Nhật Quỳnh, một khách tham quan đến từ tỉnh Tiền Giang chia sẻ: “Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng giúp tôi hiểu thêm về văn hóa dân tộc mình. Những món ăn và âm nhạc truyền thống đã tạo cho tôi cảm giác tự hào về nguồn cội. Tôi cho rằng đây không chỉ là nơi giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc S’tiêng mà còn là điểm nhấn quan trọng trong phát triển du lịch bền vững của địa phương”. Còn một nhóm sinh viên từ Đà Nẵng đã có chuyến tham quan tại đây thích thú chia sẻ: “Thật tuyệt vời khi được hòa mình vào thiên nhiên mát mẻ, đồng thời tìm hiểu về văn hóa của các dân tộc thiểu số tại đây. Đây là trải nghiệm rất quý giá của du khách khi tự mình khám phá và hiểu sâu sắc hơn về văn hóa vùng miền của từng địa phương”.

Hồ nước bên trảng cỏ Bù Lạch (huyện Bù Đăng) là điểm dừng chân của rất nhiều du khách khi đến với Bình Phước - Ảnh: Minh Chí

Thời gian qua, nhất là sau khi Nghị quyết 14-NQ/TU về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bình Phước đi vào cuộc sống, Bình Phước đã tập trung vừa bảo tồn di tích lịch sử vừa hướng tới việc phát triển du lịch bền vững. Nhiều “cú hích” kích cầu du lịch đã được tổ chức, trong đó điển hình là các hoạt động của lễ hội “Vang mãi tiếng chày trên sóc Bom Bo”, chương trình nghệ thuật “Ngày mới trên sóc Bom Bo” đã phần nào kết nối quá khứ với hiện tại, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc và thu hút cả ngàn lượt du khách tham gia tôn vinh văn hóa truyền thống. Việc phát huy hiệu quả nguồn lực văn hóa từ các di tích lịch sử bước đầu ở Bình Phước, nhất là từ 2 di tích tiêu biểu là Căn cứ Bộ Chỉ huy Quân giải phóng miền Nam Việt Nam tại huyện Lộc Ninh và Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo ở huyện Bù Đăng không chỉ giúp bảo tồn di sản văn hóa mà còn thúc đẩy du lịch và giáo dục truyền thống. Thực tế này cho thấy Bình Phước đang đi đúng hướng trong chiến lược phát triển du lịch bền vững, kết hợp giữa bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa lịch sử, tạo nên một hình ảnh hấp dẫn cho vùng đất đầy tiềm năng.

Giải pháp và triển vọng

Bình Phước với 45 di tích lịch sử văn hóa được xếp hạng, trong đó có 5 di tích quốc gia đặc biệt, đang đứng trước cơ hội lớn để phát huy nguồn lực văn hóa. Tại Hội nghị Văn hóa tỉnh Bình Phước năm 2023, các chuyên gia đã đưa ra những giải pháp nhằm khai thác và phát huy giá trị của văn hóa trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và vùng Đông Nam Bộ.

PGS.TS Huỳnh Văn Tới, nguyên Chủ tịch UBMTTQVN tỉnh Đồng Nai nhấn mạnh, nguồn lực văn hóa không chỉ bao gồm các di tích mà còn là con người. Ông cho rằng, để phát triển văn hóa, Bình Phước cần xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Việc này không chỉ khơi dậy khát vọng phát triển cho quê hương mà còn xây dựng con người Bình Phước trở thành những chủ thể văn hóa có bản lĩnh và sáng tạo.

Đồng tình với ý kiến của PGS.TS Huỳnh Văn Tới, ông Nguyễn Văn Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chia sẻ tại hội nghị cho rằng, Bình Phước sở hữu 45 di tích lịch sử văn hóa và 41 thành phần dân tộc là lợi thế lớn trong việc phát triển văn hóa. Ông nhấn mạnh, cần xây dựng tính tự nguyện và tự quản trong bảo tồn văn hóa, đồng thời xác định bảo tồn văn hóa là nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai.

Tại sự kiện đặc biệt này, một trong những đề xuất được đa số đại biểu chăm chú lắng nghe và tâm đắc, đó là ý kiến của GS.TS Phan Thị Thu Hiền, giảng viên cao cấp Khoa Văn hóa học, Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, về việc xây dựng và quảng bá triết lý văn hóa Bình Phước. Bà Hiền nhấn mạnh rằng, nguồn lực văn hóa sẽ không phát huy được hiệu quả nếu không chuyển hóa thành các giá trị kinh tế - xã hội phục vụ phát triển cộng đồng. Trong bài tham luận của mình và cộng sự, GS.TS Phan Thị Thu Hiền cho biết: “Một trong những phương thức chuyển hóa các nguồn lực văn hóa hiệu quả chính là phát triển du lịch. Bình Phước có thể khai thác nguồn lực tổng hợp tự nhiên sinh thái và xây dựng những câu chuyện nhân văn để quảng bá thương hiệu du lịch, trong đó thế “tam long hội tụ”, cụm thắng cảnh núi Bà Rá, thủy điện Thác Mơ, cụm di tích lịch sử Căn cứ Tà Thiết, sóc Bom Bo, tri thức bản địa… là các tiêu điểm chính. Gợi ý cho Bình Phước, GS.TS Phan Thị Thu Hiền đề xuất địa phương nên khai thác và quảng bá các truyện kể dân gian về núi thiêng Bà Rá, Căn cứ Tà Thiết, Sóc Bom Bo và lấy đó làm chất liệu viết nên những bài hát, làm thành những bộ phim hay nhằm quảng bá cho du lịch. Đặc biệt, từng câu chuyện và sản phẩm du lịch đều phải được thổi hồn văn hóa, vì điểm nhấn này tạo được ấn tượng và lưu giữ ký ức về Bình Phước trong lòng du khách.

Núi Bà Rá từ góc nhìn nên thơ tại Thủy điện Thác Mơ được rất nhiều bạn trẻ muốn check-in - Ảnh: Minh Chí

Bình Phước đang trên đường khẳng định vị thế văn hóa của mình trong bối cảnh hội nhập và phát triển, với hy vọng những giá trị tinh hoa của văn hóa sẽ được đánh thức và tỏa sáng. Các giải pháp được đề xuất tại Hội nghị Văn hóa tỉnh Bình Phước năm 2023 thực sự đã trở thành tiền đề quan trọng, bước đầu giúp địa phương khai thác tốt nhất các nguồn lực văn hóa và tạo ra những giá trị mới cho cộng đồng. Xác định việc phát huy nguồn lực văn hóa ở Bình Phước không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng mà còn là nhiệm vụ của từng cá nhân trong cộng đồng, các hoạt động du lịch đã có sự hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, cộng đồng và các đơn vị tổ chức. Sự kết hợp giữa di sản văn hóa và phát triển du lịch sẽ mở ra nhiều cơ hội mới cho địa phương, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của người dân và quảng bá hình ảnh Bình Phước hấp dẫn, bền vững đến với du khách trong và ngoài nước.

Phương Dung