Phát hiện một ngôi sao có hành vi khác lạ

Ngôi sao này (Pulsar) nằm trong thiên hà Milky Way cách Trái đất khoảng 15.000 năm ánh sáng theo hướng của chòm sao Scutum, nhấp nháy 44 phút một lần ở cả sóng vô tuyến và phát xạ tia X. Một năm ánh sáng là khoảng cách mà ánh sáng di chuyển trong một năm, bằng khoảng 5,9 nghìn tỷ dặm (9,5 nghìn tỷ km).

Các nhà nghiên cứu cho biết, ngôi sao thuộc về một lớp vật thể được gọi là "sóng vô tuyến chu kỳ dài", được biết đến với các vụ nổ sóng vô tuyến sáng xuất hiện sau mỗi vài phút đến vài giờ.

Khoảng thời gian này dài hơn nhiều so với các xung sóng vô tuyến nhanh thường được phát hiện từ sao xung - một loại sao neutron quay nhanh, lõi sụp đổ dày đặc của một ngôi sao lớn sau khi chết. Pulsar dường như nhấp nháy khi nhìn từ Trái đất theo thang thời gian từ mili giây đến giây.

"Những vật thể này là gì và chúng tạo ra tín hiệu bất thường như thế nào vẫn còn là một bí ẩn", nhà thiên văn học Ziteng Wang của Đại học Curtin ở Australia, tác giả chính của nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature tuần này.

Trong nghiên cứu mới, các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ Đài quan sát tia X Chandra đang quay quanh NASA, kính viễn vọng ASKAP ở Australia và các kính viễn vọng khác.

Trong khi việc phát ra sóng vô tuyến từ vật thể mới được xác định này tương tự như khoảng 10 ví dụ khác đã biết thuộc loại này, thì đây là vật thể duy nhất phát ra tia X, theo nhà vật lý thiên văn và đồng tác giả nghiên cứu Nanda Rea của Viện Khoa học Không gian ở Barcelona.

Các nhà nghiên cứu có một số giả thuyết về bản chất của ngôi sao này. Đó có thể là một sao từ, một sao neutron quay với từ trường cực mạnh, hoặc có lẽ là một sao lùn trắng (một khối than sao cực kỳ nhỏ gọn, có quỹ đạo gần và nhanh quanh một ngôi sao đồng hành nhỏ trong cái gọi là hệ sao đôi).

Các ngôi sao có khối lượng gấp 8 lần mặt trời dường như được định sẵn sẽ trở thành một sao lùn trắng. Chúng đốt cháy tất cả hydro mà chúng sử dụng làm nhiên liệu. Sau đó, lực hấp dẫn khiến chúng sụp đổ và thổi bay các lớp ngoài của chúng trong giai đoạn "sao khổng lồ đỏ", cuối cùng để lại một lõi nhỏ gọn có đường kính gần bằng Trái đất - sao lùn trắng.

Các nhà nghiên cứu cho biết, sóng vô tuyến quan sát được có khả năng được tạo ra bởi sự tương tác giữa sao lùn trắng và ngôi sao đồng hành được giả thuyết.

"Độ sáng vô tuyến của vật thể thay đổi rất nhiều. Chúng tôi không thấy phát xạ vô tuyến nào từ vật thể trước tháng 11/2023. Và vào tháng 2/2024, chúng tôi thấy nó trở nên cực kỳ sáng. Ít hơn 30 vật thể trên bầu trời từng đạt đến độ sáng như vậy trong sóng vô tuyến. Đáng chú ý là cùng lúc đó, chúng tôi cũng phát hiện ra các xung tia X từ vật thể. Chúng tôi vẫn có thể phát hiện ra nó trong sóng vô tuyến, nhưng mờ hơn nhiều", ông Wang cho biết thêm.

Theo ông Wang, thật thú vị khi thấy một loại hành vi mới của các ngôi sao. "Phát hiện tia X đến từ kính viễn vọng không gian Chandra của NASA. Phần đó là một sự may mắn. Kính viễn vọng thực sự đang hướng đến một thứ khác, nhưng tình cờ bắt được nguồn trong giai đoạn sáng 'điên rồ' của nó", ông Wang nói.

Mai Phương