Pháp luật thế giới về quản lý dịch vụ lưu trúLuật Minpaku - chìa khóa quản lý du lịch bền vững của Nhật Bản

Một góc Tokyo. Ảnh: Bon Olive

Luật Minpaku (minpaku trong tiếng Nhật có nghĩa là nhà dân cho khách thuê) tạo ra khung pháp lý toàn diện cho việc điều hành các cơ sở lưu trú tư nhân kiểu Airbnb, chính thức đưa loại hình này ra khỏi “vùng xám” pháp lý. Theo quy định, mọi cá nhân, tổ chức muốn kinh doanh minpaku đều phải đăng ký với chính quyền địa phương, tuân thủ giới hạn hoạt động tối đa 180 ngày/năm và đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về an toàn phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường.

Ba loại hình tham gia chính trong hệ sinh thái minpaku được xác định rõ ràng: Nhà điều hành minpaku (chủ sở hữu cơ sở lưu trú), Quản lý viên minpaku (người được ủy quyền quản lý thay mặt chủ sở hữu) và Đại lý minpaku (các nền tảng trung gian như Airbnb). Việc phân định vai trò này giúp tăng tính minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động.

Khi luật có hiệu lực, tác động ngay lập tức là cuộc “thanh lọc” mạnh mẽ thị trường. Airbnb phải gỡ bỏ 80% các tin đăng cho thuê tại Nhật Bản do không đáp ứng được tiêu chuẩn mới. Tuy nhiên, thị trường nhanh chóng phục hồi với sự tham gia của những cơ sở đạt chuẩn. Số liệu từ Cơ quan Du lịch Nhật Bản cho thấy đến cuối năm 2018, đã có 11.069 cơ sở minpaku đăng ký hợp pháp, tăng vọt từ chỉ 3.728 cơ sở khi đạo luật mới ban hành, cùng với 1.382 quản lý viên minpaku được đăng ký.

Việc thực thi pháp luật được duy trì nghiêm túc. Chỉ riêng năm tài chính 2024, Cơ quan Du lịch Nhật Bản đã gửi khoảng 250 yêu cầu gỡ bỏ các tin đăng cho thuê nhà minpaku bất hợp pháp trên các website đặt phòng, bảo đảm chỉ những cơ sở đạt chuẩn mới được phép hoạt động.

Giải pháp toàn diện cho bài toán du lịch quá tải

Luật Minpaku không chỉ đơn thuần hợp pháp hóa việc cho thuê nhà riêng mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược tổng thể chống hiện tượng du lịch quá tải của Nhật Bản. Chính phủ đã phân bổ 15,82 tỷ yen trong ngân sách bổ sung năm 2024 cho “Các biện pháp khẩn cấp phòng chống và giảm thiểu du lịch quá tải, đồng thời cải thiện môi trường tiếp đón du khách nước ngoài”.

Minpaku đóng vai trò then chốt trong việc phân tán dòng khách du lịch khỏi các điểm đến quá tải. Thay vì tập trung tại các khách sạn truyền thống ở trung tâm thành phố, du khách có thể lựa chọn lưu trú tại các khu vực dân cư, góp phần giảm áp lực lên những điểm nóng du lịch như Tokyo, Kyoto, và Osaka. Đặc biệt, với 70% khách du lịch quốc tế năm 2024 tập trung ở ba vùng đô thị lớn (tăng từ 60% năm 2019), việc có thêm các lựa chọn lưu trú đa dạng trở nên cực kỳ cần thiết.

Bên cạnh việc giải quyết tình trạng thiếu hụt chỗ ở, minpaku còn tạo ra cơ hội thu nhập bổ sung cho nhiều gia đình Nhật Bản, đặc biệt trong bối cảnh dân số già hóa và nhiều ngôi nhà bị bỏ trống. Điều này góp phần vào sự phát triển kinh tế cộng đồng và tận dụng hiệu quả tài sản bất động sản.

Luật cũng tích hợp tốt với các chính sách du lịch khác. Từ tháng 7/2025, Nhật Bản đã triển khai chính sách giá phân tầng cho du khách nội địa và quốc tế tại nhiều điểm tham quan. Minpaku hỗ trợ chính sách này bằng cách cung cấp các tùy chọn lưu trú với mức giá đa dạng, phù hợp với nhiều phân khúc khách hàng khác nhau.

Những thách thức và định hướng tương lai

Dù đạt được nhiều thành tựu, việc thực thi luật vẫn đối mặt với không ít thách thức. Việc cân bằng lợi ích giữa ngành minpaku mới nổi và ngành khách sạn truyền thống luôn là vấn đề nhạy cảm. Giới hạn 180 ngày hoạt động là biện pháp điều tiết quan trọng, nhưng vẫn còn nhiều tranh luận về mức độ cạnh tranh công bằng giữa các loại hình lưu trú.

Quản lý chất lượng dịch vụ trên hàng nghìn cơ sở minpaku nhỏ lẻ khó khăn hơn nhiều so với việc quản lý các chuỗi khách sạn lớn. Điều này đòi hỏi hệ thống giám sát và đánh giá liên tục, cùng với việc áp dụng công nghệ thông minh trong quản lý.

Trong một số khu vực, sự gia tăng của minpaku đã gây ra những lo ngại về tiếng ồn, ô nhiễm và thay đổi đặc tính của các khu dân cư truyền thống. Việc cân bằng lợi ích kinh tế với chất lượng sống của cộng đồng địa phương là thách thức liên tục cần được giải quyết bằng các biện pháp quản lý tinh tế.

Nhìn về tương lai, Nhật Bản đang định hướng phát triển minpaku theo hướng bền vững và thông minh hơn. Việc ứng dụng công nghệ từ hệ thống check-in tự động đến AI theo dõi chất lượng dịch vụ sẽ nâng cao hiệu quả quản lý. Chính phủ cũng khuyến khích phát triển minpaku tại các vùng nông thôn và vùng sâu vùng xa, góp phần vào chiến lược phục hồi và phát triển của những khu vực này.

Đặc biệt, tương lai của minpaku sẽ tập trung nhiều hơn vào việc hài hòa với môi trường tự nhiên và văn hóa địa phương, không chỉ đảm bảo tính bền vững mà còn tạo ra những trải nghiệm du lịch độc đáo và có ý nghĩa cho du khách.

Theo các nhà quan sát, sau hơn 7 năm thực thi, Luật Minpaku đã chứng minh là công cụ quản lý hiệu quả, giúp Nhật Bản tạo ra thị trường lưu trú tư nhân được quản lý chặt chẽ và góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành du lịch. Mặc dù vẫn còn những thách thức cần giải quyết, thành công của Nhật Bản trong việc cân bằng phát triển kinh tế và bảo vệ lợi ích cộng đồng thông qua luật đã trở thành mô hình tham khảo có giá trị cho nhiều quốc gia khác đang đối mặt với những thách thức tương tự trong phát triển du lịch.

Linh Anh