Xanh hóa nông nghiệp để cạnh tranh toàn cầu

Vận hành dây chuyền chế biến nông sản chất lượng cao tại Công ty CP Đầu tư phát triển VinaGreen.

Công ty CP Đầu tư phát triển VinaGreen đang vận hành nhà máy chế biến nông sản chất lượng cao trên diện tích 6,5ha, công suất 100.000 tấn lúa gạo mỗi năm. Sản phẩm đã đạt tiêu chuẩn xuất khẩu đi Đức, Nhật Bản. Giai đoạn 2 đang được triển khai với công suất 5.000 tấn bột ngũ cốc dinh dưỡng và các sản phẩm chế biến sâu như bánh gạo, bún, mì ăn liền, hướng tới mở rộng thị trường tại Trung Quốc, Mỹ, Trung Đông, Nhật và EU.

Ông Đỗ Minh Thủy, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đầu tư phát triển VinaGreen, cho biết: “Chúng tôi áp dụng toàn bộ phần mềm quản trị hợp nhất dữ liệu, vận hành trên một nền tảng duy nhất. Hệ thống cảm biến nhiệt, nhận diện điểm danh, đóng bao tự động, bán hàng và tư vấn khách hàng bằng AI đã giúp hiệu quả phản hồi và tương tác với khách hàng tăng gấp 3 lần. Quan trọng hơn, chiến lược chuyển đổi số và chuyển đổi xanh được triển khai xuyên suốt từ khâu sản xuất trên đồng ruộng đến chế biến, bảo quản và phân phối".

Tại Công ty CP Mía đường Lam Sơn (Lasuco), công nghệ xanh đã trở thành “chìa khóa” quản trị vùng nguyên liệu và nhà máy. Doanh nghiệp hiện áp dụng công nghệ viễn thám và GIS để quản lý chính xác vùng mía, sử dụng máy bay không người lái phun thuốc bảo vệ thực vật, vừa tiết kiệm nhân công lao động, vừa bảo vệ sức khỏe nông dân. Trong sản xuất lúa, Lasuco phối hợp cùng nông dân lắp đặt hệ thống cảm biến đo độ ẩm, nhiệt độ, điều tiết tưới tiêu và bón phân tự động; ứng dụng AI để thu thập dữ liệu phát thải khí nhà kính. Tại các nhà máy, hệ thống cảm biến nguyên liệu và silo chứa hàng giúp giảm đáng kể chi phí nhân công và nâng cao hiệu quả quản lý.

Đặc biệt, Lasuco cùng các đối tác quốc tế triển khai vùng tín chỉ carbon trên cánh đồng mía xứ Thanh. Dự kiến quý IV năm nay, doanh nghiệp sẽ nhận những tín chỉ carbon đầu tiên do Verra công nhận, tạo bước đệm để ngành mía đường Việt Nam tham gia thị trường tín chỉ carbon tự nguyện toàn cầu, đồng thời mở rộng mô hình sang vùng lúa. Không chỉ dừng ở tín chỉ, Lasuco và đối tác còn xây dựng hệ thống MRV (Measurement - Reporting - Verification: Đo lường - Báo cáo - Thẩm tra) theo chuẩn quốc tế, qua đó tối ưu chuỗi cung ứng từ vùng nguyên liệu đến nhà máy, minh bạch truy xuất và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu xanh.

Theo đại diện Lasuco, doanh nghiệp kiên trì vận hành trên ba trụ cột: công nghệ - con người - mô hình quản trị. Mục tiêu là đưa người nông dân từ vai trò người sản xuất trở thành “nhà quản lý carbon” - chủ thể trực tiếp tạo ra giá trị xanh và đóng góp cho mục tiêu phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam.

Với tiềm năng lớn trong nông nghiệp, Thanh Hóa hiện có gần 1.450 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, theo khảo sát của ngành chức năng, thực tế cho thấy hơn 70% doanh nghiệp mới chỉ ở mức 1-2 của thang đo chuyển đổi số DBI (giai đoạn khởi động và đang phát triển). Rất ít doanh nghiệp đạt cấp độ 3-5 (phát triển - hoàn thành - dẫn dắt). Tỷ lệ doanh nghiệp chuyển đổi xanh và áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn còn khá thấp, chỉ dưới 20% và chủ yếu tập trung ở một số doanh nghiệp lớn.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, ô nhiễm môi trường, lãng phí đất và nước vẫn là vấn đề nổi cộm. Việc quản lý và ứng dụng công nghệ trong sản xuất vẫn chưa được đầu tư đúng mức. Chuyển đổi xanh mới dừng ở nhận thức ban đầu, chưa có sự lan tỏa sâu rộng, cũng như thiếu một hệ sinh thái hỗ trợ đầy đủ để thúc đẩy quá trình này. Do vậy, cộng đồng doanh nghiệp nông nghiệp rất cần được hướng dẫn, đồng hành và có giải pháp thiết thực nhằm đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và đổi mới sáng tạo.

Định hướng về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và đổi mới sáng tạo đã được cụ thể hóa trong Quy hoạch tỉnh Thanh Hóa thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó xác định phát triển nông nghiệp công nghệ cao, sinh thái, hữu cơ và gắn với chuyển đổi số toàn diện. Do đó trong giai đoạn tới, chính sách liên quan tới lĩnh vực chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và đổi mới sáng tạo cần đi trước, tạo hành lang pháp lý và cơ chế khuyến khích mạnh mẽ để doanh nghiệp và nông dân tham gia mô hình sản xuất xanh. Về phía doanh nghiệp, công nghệ phải được coi là trụ cột, với sự đầu tư bài bản để nâng cao năng suất, giảm phát thải và gia tăng giá trị. Cùng với đó, con người - đặc biệt là nông dân cần phải trở thành trung tâm của quá trình chuyển đổi, được đào tạo để từ người sản xuất truyền thống trở thành tác nhân trực tiếp kiến tạo giá trị xanh.

Bài và ảnh: Tùng Lâm