Phân cấp, phân quyền và bố trí cán bộ ở cơ sở Đột phá trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Đây chính là minh chứng cho tầm nhìn mới của Đảng về tổ chức, vận hành chính quyền trong giai đoạn phát triển đất nước theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp linh hoạt, hiệu lực, hiệu quả.

Phân cấp mạnh, gắn trách nhiệm - tạo đà đổi mới bộ máy

Nếu như trước đây, cơ chế điều hành còn nặng về “xin - cho”, thì nay tinh thần “phân cấp, phân quyền có kiểm soát” đang dần khẳng định hiệu quả. Việc trao quyền nhiều hơn cho địa phương trong các lĩnh vực quy hoạch, đầu tư, quản lý tài nguyên, hạ tầng, an sinh xã hội đã giúp các cấp chính quyền chủ động, linh hoạt hơn, phù hợp thực tiễn từng vùng miền.

Cán bộ, đoàn viên thanh niên phường Nam Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh hướng dẫn người dân cài đặt ứng dụng số phục vụ giao dịch thủ tục hành chính và tra cứu thông tin. Ảnh: Bình Nguyên

Ở cấp xã, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành gần 4 tháng, bộ máy được tổ chức tinh gọn, giảm tầng nấc trung gian, rút ngắn quy trình xử lý công việc. Chính quyền xã, phường trở nên “gần dân hơn, hiểu dân hơn”, giải quyết công việc nhanh hơn và hiệu quả hơn. “Từ ngày 1/7/2025, trong tổng số 48 thủ tục hành chính về đất đai, đã có 15 thủ tục được giao cho cấp xã thực hiện. Việc phân cấp mạnh này giúp người dân tiếp cận dịch vụ công ngay tại địa phương, cán bộ xã nắm rõ thực tế địa bàn, xử lý hồ sơ nhanh hơn, góp phần xây dựng nền hành chính phục vụ, gần dân hơn” - ông Ngô Đức Phát, xã Hưng Nguyên, Nghệ An bày tỏ.

Tuy nhiên, cùng với phân quyền phải là kiểm soát quyền lực - bảo đảm quyền đi đôi với trách nhiệm. Văn kiện dự thảo đã xác định rõ: thực hiện phân cấp, phân quyền nhưng phải luôn bảo đảm sự quản lý thống nhất của Trung ương. Điều này yêu cầu xây dựng hệ thống quy chế, quy chuẩn, tiêu chí đánh giá rõ ràng, minh bạch, đồng bộ. Trung ương giữ vai trò định hướng chiến lược, ban hành pháp luật và cơ chế kiểm soát; địa phương chịu trách nhiệm tổ chức thực thi và báo cáo kết quả. Cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động được thiết kế bài bản, với sự tham gia của nhiều bên liên quan, kể cả Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, nhằm tăng cường tính công khai, trách nhiệm giải trình.

Như vậy, phân quyền là cách để bộ máy vận hành thông suốt, linh hoạt mà vẫn thống nhất, kỷ cương. “Như dự thảo văn kiện, việc phân cấp, phân quyền cũng chính là chìa khóa để “Chính quyền địa phương không chỉ là "người thi hành" mà còn là "chủ thể sáng tạo" trong xây dựng và triển khai chính sách. Đây cũng là cách khắc phục các “điểm nghẽn” trong thực hiện pháp luật - khâu được đánh giá là yếu nhất. Báo cáo đã chỉ ra rất chính xác và sâu sắc” - ông Lê Văn Huân, cựu giáo chức phường Ea Kao, tỉnh Đắk Lắk bày tỏ.

Cán bộ cơ sở - “mắt xích” quyết định hiệu quả hoạt động

Điểm mới đáng chú ý trong Dự thảo Văn kiện lần này là nhấn mạnh xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, trọng tâm là cấp cơ sở, nhất là người đứng đầu. Bởi cán bộ cơ sở là “mắt xích” gần dân nhất, trực tiếp tổ chức thực thi chính sách, phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân. Thực tiễn triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp cho thấy, khi sắp xếp lại bộ máy, giảm đầu mối trung gian, vai trò của đội ngũ cán bộ cơ sở càng trở nên then chốt. Vì thế, việc bố trí, sử dụng cán bộ phải thật sự khoa học - đúng người, đúng việc, đúng nơi, đúng thời điểm, bảo đảm phát huy năng lực và khơi dậy tinh thần trách nhiệm.

Nhiều địa phương đã mạnh dạn luân chuyển, đào tạo, thử thách cán bộ trẻ, tạo môi trường rèn luyện thực tiễn “có vào - có ra, có lên - có xuống”, qua đó phát hiện và bồi dưỡng những người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, phục vụ Nhân dân bằng tinh thần tận tụy, liêm chính. Tuy nhiên, việc sắp xếp tinh gọn bộ máy theo Nghị định 178 cũng bộc lộ bất cập: số lượng cán bộ, công chức, viên chức nghỉ chế độ lớn, trong đó không ít người xin thôi việc, gây thiếu hụt nhân sự chất lượng. Một số xã thừa biên chế nhưng lại thiếu công chức có chuyên môn sâu, trong khi khối lượng công việc ngày càng tăng, địa bàn rộng, yêu cầu phục vụ dân cao.

“Theo tôi, đã đến lúc cần có chính sách đủ mạnh thu hút, giữ chân và tạo động lực cho cán bộ cơ sở, coi đó là nhân tố quyết định để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thực sự đi vào cuộc sống, phục vụ Nhân dân tốt hơn. Chính sách này không phải chỉ là khuyến khích về vật chất mà quan trọng hơn chính là biết cách đặt cán bộ, công chức đúng chỗ, tôn trọng nhân tài, công bằng trong bố trí để cán bộ, công chức “tâm phục, khẩu phục”, đoàn kết để cống hiến - ông Phan Đình Thắng, đại biểu HĐND phường Bắc Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh nhấn mạnh.

Riêng đối với người đứng đầu ở cơ sở, Báo cáo đã khẳng định phải vừa có bản lĩnh chính trị vững vàng, vừa có phong cách gần dân, trọng dân. Một Bí thư, Chủ tịch xã gương mẫu, dám đổi mới cách làm, sẽ khơi dậy sức dân, lan tỏa niềm tin, tạo đồng thuận xã hội - điều mà không một cơ chế hành chính nào có thể thay thế. Đó chính là lý do Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đặt người đứng đầu ở vị trí trung tâm của công tác cán bộ. Không chỉ giỏi chuyên môn, họ còn phải giữ chuẩn mực đạo đức, kỷ cương công vụ, lấy hiệu quả phục vụ Nhân dân làm thước đo.

Hồng Lam