Phải xử lý nghiêm hành vi vứt rác bừa bãi

Tuy nhiên, tình trạng vứt rác bừa bãi vẫn đang tồn tại ở nhiều địa phương, ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường và cảnh quan đô thị.

Gai mắt vì những đống rác tự phát

Chiều 7/1, tuyến đường chính chạy qua Trung tâm thương mại Aeon Mall Hà Đông tấp nập người qua lại. Hai bên đường, những cây đào thế được đánh lên chậu, xếp ngay ngắn trên vỉa hè đã bắt đầu bung hoa khoe sắc, càng khiến cho khung cảnh trở đẹp hơn. Tuy nhiên, chỉ cần đi quá Trung tâm thương mại Aeon Mall Hà Đông vài trăm mét, đến con đường chạy qua khu đất dịch vụ Đồng Đế, thuộc địa phận phường Dương Nội, quận Hà Đông, TP Hà Nội, mọi chuyện đã thay đổi hoàn toàn. Ngay đầu tuyến đường, cảnh tượng đập vào mắt là một bãi rác tự phát lớn với đủ các loại rác thải cũ – mới đang đua nhau… bốc mùi hôi khó chịu. Một tấm băng rôn lớn màu đỏ với dòng chữ “UBND phường Dương Nội; Khu vực cấm đổ rác, phế thải” được dựng lên ngay đầu bãi rác trở lên lạc lõng và bất lực khi ngay dưới chân tấm biển là cơ man các loại rác thải. Ngoài các loại rác tồn dư, rất nhiều rác đã bị đốt cháy, tạo thành những đống tro than lớn ngay dưới chân tấm băng rôn. Thậm chí, một phần của tấm băng rôn đã bị lửa thiêu cháy nham nhở. Theo phản ánh của người dân địa phương, bãi rác tự phát trên đã tồn tại từ nhiều năm nay, không ít lần được “lên báo đài” nhưng vẫn không bị xử lý triệt để. “Thi thoảng đi qua tôi có bắt gặp người ta đến dọn dẹp bãi rác này nhưng chỉ được vài ngày, đâu lại vào đấy” – ông Tuấn, một người dân địa phương cho biết.

Bãi rác tự phát tại phường Dương Nội, quận Hà Đông. Ảnh: Nguyễn Quý

Tiếp tục đi sâu vào bên trong con đường, đến ngã tư đầu tiên cách bãi rác này chưa đầy 100m, ở làn đường đối diện tiếp tục xuất hiện một bãi rác tự phát với quy mô còn lớn hơn. Từng đống rác thải lớn được tập kết bừa bãi trên vỉa hè, tràn xuống cả lòng đường và lấn luôn vào gốc nhiều cây xanh được trồng tại đây. Theo quan sát của phóng viên Kinh tế & Đô thị, nơi đây thậm chí còn có tới mấy tấm băng rôn cấm đổ rác của UBND phường Dương Nội với nội dung tương tự được treo ngay ngắn trên bức tường rào tôn ven đường nhưng cũng không ngăn được rác thải tràn lan. Điều khó hiểu là các bãi rác tự phát trên tồn tại ngay trên tuyến đường lớn nối thẳng ra khu đô thị Dương Nội cùng nhiều khu dân cư văn minh, hiện đại xung quanh. Sự xuất hiện của những bãi rác này không chỉ gây mất vệ sinh, ô nhiễm môi trường mà còn gây mất mỹ quan đô thị, nhất là trong bối cảnh phong trào “Sáng – xanh – sạch – đẹp” vừa được phát động trên địa bàn toàn TP.

Một trong những bãi rác tự phát không kém phần nhức nối khác là bãi rác nằm trên đường Nguyễn Xiển, thuộc địa phận phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, TP Hà Nội. Bãi rác này án ngữ ngay mặt đường Nguyễn Xiển theo hướng từ nút giao với Nguyễn Trãi về Linh Đàm. Đi qua khu đô thị Eco Green chưa đầy 100m, đập vào mắt người đi đường là một bãi rác cực lớn với đủ các loại rác thải sinh hoạt, phế thải xây dựng… được vứt ngổn ngang thành từng đống lớn ven đường. Gữa khung cảnh phương tiện giao thông qua lại tấp nập, việc tồn tại một bãi rác tự phát ngay đường Nguyễn Xiển khiến cho bất kỳ ai đi qua cũng cảm thấy khó chịu vì mùi hôi thối và cảnh nhếc nhác từ bãi rác bốc lên. Chị Mai – người dân sống tại phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, TP Hà Nội cho biết bãi rác trên tồn tại được một thời gian khá lâu, cũng từng được “lên báo” và từng có đơn vị ra dọn dẹp, xử lý xong tình trạng vẫn liên tục tái diễn. “Để một bãi rác tự phát ngay trên con đường to, đẹp như thế này thật khó chấp nhận. Như chúng tôi, mỗi lần đi qua đây, chứng kiến rác vứt bỏ bừa bãi dọc đường, chúng tôi cảm thấy rất khó chịu” – chị Mai bức xúc nói.

Cần giải pháp quyết liệt và đồng bộ

Đây chỉ là vài trường hợp trong số rất nhiều bãi rác tự phát đã và đang tồn tại trên địa bàn TP Hà Nội. Sự xuất hiện của những bãi rác này không chỉ gây ô nhiễm môi trường, mất mỹ quan đô thị và khiến dư luận bức xúc mà còn đang trực tiếp làm xấu đi bộ mặt của Thủ đô, nhất là trong bối cảnh phong trào “Sáng – xanh – sạch – đẹp” đang lan tỏa mạnh mẽ tại tất cả các địa phương trên địa bàn TP Hà Nội. Các chuyên gia môi trường cho rằng, sự tồn tại của các bãi rác tự phát một phần do ý thức của một bộ phận người dân chưa cao nhưng trách nhiệm lớn nhất vẫn thuộc về chính quyền địa phương. Bên cạnh đó, chế tài xử phạt đối với hành vi vứt rác thải sinh hoạt không đúng nơi quy định hiện nay vẫn còn chưa cao, khiến cho nhiều người tỏ ra thờ ơ, thậm chí bất chấp để vi phạm.

TS Nguyễn Ngọc Sinh - Chủ tịch Hội bảo vệ Thiên nhiên môi trường Việt Nam cho rằng, vứt rác bừa bãi nơi công cộng là thói quen đã ăn sâu trong một bộ phận người dân. Mà đã là thói quen thì sẽ không dễ bỏ. Do đó, để chấm dứt thói quen này cần có những giải pháp quyết liệt và đồng bộ nhưng cũng cần triển khai từng bước một cách hợp lý. “Dù áp dụng biện pháp nào cũng cần phải quyết liệt nhưng không thể nôn nóng. Chúng ta nên đi từng bước, đồng thời phải nâng cao vai trò của DN trong việc bảo vệ môi trường đi kèm với công tác giáo dục tuyên truyền trong Nhà nước nữa” – TS Nguyễn Ngọc Sinh nói và khẳng định, để thành công trong việc xóa bỏ thói quen xấu thì cần mỗi cá nhân phải nhận thức vấn đề này một cách sâu sắc. “Nếu thấy ai đó làm chưa đúng thì không phải chờ cơ quan chức năng xử phạt mà hãy mạnh mẽ lên tiếng nhắc nhở với tinh thần vì cộng đồng, vì môi trường sống trong lành chứ không phải để lên án hay phán xét. Có như vậy thì mới mong vấn đề này giải quyết triệt để” – TS Nguyễn Ngọc Sinh nói.

Về giải pháp cụ thể, nhiều chuyên gia môi trường cho rằng, sử dụng camera để phạt nguội hành vi vứt rác bừa bãi sẽ là giải pháp mang tới hiệu quả. Tuy nhiên, hạn chế của giải pháp này là chi phí đắt đỏ cộng với tính phù hợp cho từng địa bàn khác nhau, bởi thế không phải nơi đâu áp dụng việc lắp camera phạt nguội cũng phát huy được hiệu quả. PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường gợi ý giải pháp huy động “tai mắt” của cộng đồng, người dân vào công tác giám sát, phát hiện và xử phạt hành vi vứt rác bừa bãi. Theo đó, chúng ta cần có cơ chế khuyến khích người dân sử dụng các thiết bị thông minh để chụp hình, quay phim nhằm phát hiện những hành vi vi phạm về bảo vệ môi trường và báo cho cơ quan chức năng. PGS.TS Bùi Thị An nhận định, việc người dân tham gia làm cùng thì chắc chắn thắng lợi nhưng cần phải chú ý bảo vệ người tố giác. Ngoài ra, cần quy trách nhiệm người đứng đầu địa phương cho các tiêu chí về môi trường, cùng với đó là tuyên truyền để người dân nhận thấy tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường, từ đó nâng cao ý thức, phát huy vai trò giám sát của Nhân dân.

Nguyễn Quý