Ôtô nhỏ giá rẻ - tới thời xe điện thay thế xe xăng?

Xe nhỏ cỡ A từng là một trong những lựa chọn ôtô phổ biến nhất tại Việt Nam. Cái tên khởi đầu cho xu hướng ưa chuộng ôtô cỡ A trong khách Việt là Daewoo Matiz, ra mắt lần đầu vào năm 1998.

Thay thế xe ga đắt tiền

Vào khoảng những năm 1998, giá bán những chiếc tay ga như Honda Spacy, Honda Dylan rơi vào khoảng 130 triệu đồng.

Đây là mức giá không dễ tiếp cận cho nhu cầu sử dụng xe máy, nhưng vẫn chưa đủ để người Việt "tậu" một mẫu ôtô nhập khẩu Nhật, Mỹ Hàn.

Năm 1996, nhà máy của Daewoo Việt Nam chính thức đi vào hoạt động và 2 năm sau, mẫu xe Dawoo Matiz ra đời. Nhờ lắp ráp trong nước, Matiz sở hữu giá bán xấp xỉ 130 triệu đồng tại thời điểm năm 1998 và nhanh chóng trở thành mẫu xe gia đình phổ biến nhất.

Với giá bán tương đồng xe tay ga nhưng có lợi thế về khả năng "chắn nắng, che mưa", Daewoo Matiz được xem là cái tên đã thay đổi thói quen mua sắm phương tiện giao thông của người Việt.

Năm 2002, Daewoo Matiz được đổi tên thành New Matiz trước khi ra mắt phiên bản thứ ba mang tên Color Matiz vào năm 2005. Đây cũng là thời điểm mẫu xe đặt nền móng cho phân khúc xe cỡ A ghi nhận đỉnh doanh số tại Việt Nam với hơn 2.000 xe bán ra.

Ở thời điểm này, lượng tiêu thụ ôtô thường niên của toàn thị trường Việt Nam chưa đến 50.000 xe, nghĩa là chỉ riêng Matiz đã đóng góp xấp xỉ 4% tổng doanh số ôtô.

Mở đường cho xe cỡ A

Không chỉ là cái tên thay đổi cách người Việt nhìn nhận về ôtô, Daewoo Matiz còn là mẫu xe khởi đầu cho sự phổ biến của ôtô cỡ A tại Việt Nam.

Kể từ thời điểm Daewoo Matiz ra mắt khách Việt, dải sản phẩm xe cỡ A tại Việt Nam đã "dày" lên qua từng năm.

Năm 2004, Kia Morning ra mắt khách Việt và 2 năm sau, "đồng hương" Hyundai Getz cũng chào sân. Hyundai i10 được giới thiệu tại Việt Nam vào năm 2010 và cho đến nay vẫn là một trong những mẫu xe cỡ nhỏ được người Việt chọn mua nhiều nhất.

Riêng với Daewoo Matiz, sự hiện diện của "kẻ tiên phong" dừng lại vào năm 2008 khi Chevrolet thâu tóm Daewoo Hàn Quốc. Từ thời điểm này, mẫu xe gia đình của nhiều người Việt trong những năm đầu thập niên 2000 bị thay thế bởi Chevrolet Spark.

Sau khi Kia Morning, Hyundai i10 ra mắt và Chevrolet Spark thế chỗ Daewoo Matiz ở Việt Nam, phân khúc xe cỡ A chào đón thêm Mitsubishi Mirage, Suzuki Celerio, Toyota Wigo, Honda Brio và VinFast Fadil gia nhập.

Hưng thịnh và thoái trào

Kia Morning là cái tên bán chạy nhất phân khúc xe cỡ A tại Việt Nam cho đến năm 2014, sau đó là giai đoạn mà Hyundai i10 và Kia Morning luân phiên dẫn đầu thị phần nhóm xe cỡ nhỏ.

Khi này, thị trường vẫn có các đại diện xe Nhật nhưng Hyundai i10 và Kia Morning gần như biến phân khúc xe cỡ A thành "sân chơi" riêng của xe Hàn.

VinFast Fadil ra mắt năm 2019 và lập tức thay đổi cuộc chơi. Bên cạnh động cơ 1.4L vượt trội tất cả đối thủ cùng phân khúc, VinFast Fadil còn sở hữu những trang bị được đánh giá tiệm cận, thậm chí trội hơn một vài mẫu ôtô hạng B.

Năm 2021, VinFast Fadil vượt qua nhiều mẫu xe Hàn, Nhật, Mỹ trên thị trường để trở thành cái tên bán chạy nhất Việt Nam. Đây cũng là lần đầu tiên một mẫu xe cỡ A dẫn đầu doanh số toàn thị trường, đánh dấu giai đoạn hưng thịnh nhất của phân khúc xe cỡ nhỏ.

Cục diện phân khúc xe cỡ A thay đổi quá nhanh trong năm 2022, khi Toyota Wigo, Honda Brio rồi VinFast Fadil rời đi vì nhiều lý do khác nhau. Trước đó, Suzuki Celerio cũng rút khỏi thị trường, còn Mitsubishi Mirage bị dừng bán từ năm 2020.

Thị trường Việt nhiều giai đoạn từng chỉ có Hyundai Grand i10 và Kia Morning góp mặt trong phân khúc xe cỡ nhỏ giá rẻ, trước khi Toyota Wigo quay trở lại trong năm 2023.

Dù vậy, sức hút của phân khúc này không còn như xưa. Hyundai Grand i10 bán được 7.944 xe trong năm 2023, nằm ngoài top 10 xe bán chạy. Toyota Wigo trở lại từ tháng 5/2023 cũng tích lũy được doanh số 1.748 xe trong năm ngoái, trội hơn thành tích bán hàng 1.467 xe của Kia Morning.

Sự thoái trào của nhóm xe cỡ A mở ra cơ hội cho nhiều phân khúc khác nhau, trong đó có SUV cỡ A và những mẫu xe điện cỡ nhỏ.

Từ Daewoo Matiz đến xe điện

Hơn 25 năm có mặt tại Việt Nam, phân khúc xe cỡ A tại Việt Nam đi từ Daewoo Matiz đến sự thống trị của xe Hàn, thành tích bùng nổ của VinFast Fadil và giờ đây tiến dần về thoái trào.

Khi doanh số của những Hyundai Grand i10, Toyota Wigo hay Kia Morning suy yếu, các phân khúc lân cận như SUV cỡ A, sedan cỡ B, MPV bình dân có cơ hội trỗi dậy nhờ giá bán dễ tiếp cận, rộng rãi hơn và nhiều trang bị.

Tuy vậy, xe điện cỡ nhỏ mới là nhóm xe phát triển mạnh mẽ nhất ở Việt Nam. Trong tháng 10, VinFast cho biết bán được gần 5.000 xe VF 3 tại Việt Nam, còn doanh số VF 5 cũng đạt hơn 2.600 xe.

Doanh số của 2 mẫu xe điện đô thị VinFast trong tháng 10 là trội hơn tất cả đại diện ở phân khúc xe cỡ A, từ Hyundai Grand i10 (753 xe), Toyota Wigo (200 xe), Kia Morning (86 xe) cho đến các mẫu SUV cỡ A gồm Kia Sonet (718 xe), Toyota Raize (698 xe) và Hyundai Venue (625 xe).

Dù chưa thật sự rõ ràng, xu hướng mua sắm của người Việt ở phân khúc ôtô cỡ nhỏ dường như đang ngả dần về xe điện. Ngoài bộ đôi VF 3 và VF 5 của VinFast, khách Việt đang có một số lựa chọn xe điện đô thị cỡ nhỏ như Wuling Mini EV, Wuling Bingo hay sắp tới là Dongfeng Box.

Lợi thế của nhóm xe này là kích thước nhỏ gọn, chi phí sử dụng tương đối dễ chịu và giá bán phần đông cũng thuộc dạng dễ tiếp cận so với nhóm xe thuần xăng.

Nhóm xe nhỏ cỡ A tại Việt Nam đã được khởi đầu với Daewoo Matiz, nối dài bởi sự phổ biến của xe Hàn, đạt đỉnh với VinFast Fadil và giờ đang nỗ lực tìm lại hào quang bằng các mẫu xe điện đô thị.

Dù ít nhiều bị ảnh hưởng bởi xu hướng ưa chuộng SUV, phân khúc xe nhỏ cỡ A nhiều khả năng vẫn sẽ có chỗ đứng ở Việt Nam, một phần nhờ các mẫu xe điện hóa.

Phúc Hậu