Ông Trump muốn đòi lại căn cứ quân sự chiến lược ở Afghanistan từ tay Taliban

Căn cứ Bagram từng là trung tâm chỉ huy cho các hoạt động quân sự của Mỹ ở khu vực trong gần hai thập kỷ. Ảnh: Mehr News.

Lần đầu tiên ông Trump công khai điều này vào ngày 18/9/2025, khi nói với báo giới rằng chính quyền của ông đang nỗ lực giành lại quyền kiểm soát căn cứ, vốn nằm cách thủ đô Kabul khoảng một giờ lái xe. Taliban tiếp quản căn cứ sau khi chính phủ Afghanistan sụp đổ và quân đội Mỹ rút đi vào năm 2021.

“Chúng ta đã trao căn cứ cho họ (Taliban) mà chẳng thu được gì cả”, ông Trump nói trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Anh Keir Starmer. “Giờ chúng ta đang tìm cách lấy lại”.

Căn cứ không quân Bagram vốn được xây dựng vào thập niên 1950, thời kỳ Chiến tranh Lạnh, với sự giúp đỡ của Liên Xô cho chính quyền Afghanistan. Khi Liên Xô đưa quân vào Afghanistan năm 1979, Bagram trở thành căn cứ lớn nhất, nơi xuất phát cho nhiều chiến dịch quân sự của Liên Xô chống lực lượng Mujahideen. Sau khi Liên Xô rút quân năm 1989, căn cứ rơi vào tay các phe phái vũ trang Afghanistan, rồi bị tàn phá nặng nề trong nội chiến.

Đến sau năm 2001, khi Mỹ đưa quân vào Afghanistan sau vụ khủng bố 11/9, Bagram được Washington tái thiết và mở rộng, trở thành trung tâm chỉ huy cho các hoạt động quân sự ở khu vực trong gần hai thập kỷ.

Căn cứ chiến lược

Theo các nguồn tin, những cuộc thảo luận về việc Mỹ đòi lại căn cứ Bagram đã bắt đầu ít nhất từ tháng 3. Ông Trump và các quan chức an ninh hàng đầu tin rằng căn cứ có ý nghĩa chiến lược ở nhiều khía cạnh: theo dõi Trung Quốc (biên giới chỉ cách chưa đầy 800 km), tiếp cận nguồn tài nguyên đất hiếm tại Afghanistan, lập điểm chống khủng bố để tấn công tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), và thậm chí có thể mở lại cơ sở ngoại giao.

Tuy nhiên, tất cả những mục tiêu đó đều cần sự hiện diện quân sự của Mỹ, một nguồn tin cho biết. Vấn đề đặt ra là thỏa thuận mà ông Trump ký với Taliban năm 2020, trong nhiệm kỳ đầu, quy định quân đội Mỹ phải rút hoàn toàn khỏi Afghanistan.

Hiện chưa rõ Taliban có đàm phán gì với Mỹ về việc chuyển giao quyền vận hành căn cứ hay không. Hôm 18/9, ông Trump ám chỉ Washington có “đòn bẩy” để thuyết phục Taliban đồng ý.

Căn cứ quân sự chiến lược này hiện do Taliban quản lý. Ảnh: The War Zone.

“Chúng ta đang muốn lấy lại căn cứ vì Taliban cần những thứ từ chúng ta”, ông Trump nói trong ngày cuối của chuyến thăm Anh.

Chỉ trích chính quyền tiền nhiệm

Ông Trump từng nhiều lần nhấn mạnh rằng nếu việc rút quân năm 2021 diễn ra khi ông nắm quyền, Mỹ sẽ vẫn giữ Bagram, bởi căn cứ này có vị trí đặc biệt quan trọng gần biên giới Trung Quốc. Đầu tháng này, ông Trump một lần nữa chỉ trích chính quyền ông Biden khi rút quân khỏi căn cứ.

Tổng thống Mỹ cũng từng tuyên bố căn cứ Bagram nằm gần khu vực Trung Quốc chế tạo tên lửa. “Chúng tôi định rút đi, nhưng sẽ giữ lại Bagram, không phải vì Afghanistan mà vì Trung Quốc, bởi nơi đó chỉ cách đúng một giờ bay từ chỗ Trung Quốc sản xuất tên lửa hạt nhân”, ông Trump nói hồi tháng 3 năm nay. “Chúng ta cần phải duy trì một lực lượng nhỏ ở Bagram”.

Căn cứ từng là biểu tượng sức mạnh Mỹ

Theo CNN, những binh sĩ Mỹ cuối cùng rời Bagram vào tháng 7/2021, khép lại gần hai thập kỷ nơi đây là trung tâm sức mạnh quân sự của Mỹ tại Afghanistan.

Đường băng dài hơn 3 km của căn cứ từng là điểm xuất phát cho các chiến dịch quân sự khắp cả nước, đủ chỗ cho máy bay vận tải hạng nặng, tiêm kích và trực thăng vũ trang. Các tổng thống George W. Bush, Barack Obama và Donald Trump đều từng ghé thăm Bagram trong nhiệm kỳ của mình, cam kết mang lại chiến thắng và một tương lai tốt đẹp hơn cho Afghanistan.

Trong nhiều năm, căn cứ cũng là mục tiêu của không ít vụ tấn công do Taliban tiến hành, từ đánh bom liều chết cho tới pháo kích. Khi rút quân năm 2021, quân đội Mỹ đã mang đi lượng trang thiết bị tương đương gần 900 chuyến vận tải bằng máy bay C-17 và phá hủy gần 16.000 thiết bị, theo Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ (CENTCOM).

Năm 2023, Bộ Ngoại giao Mỹ công bố bản đánh giá sau sự kiện rút quân, kết luận việc từ bỏ Bagram có thể đã góp phần khiến cuộc rút lui khỏi Afghanistan trở nên hỗn loạn, bởi nó buộc sân bay quốc tế Hamid Karzai ở Kabul trở thành con đường duy nhất cho khả năng sơ tán.

Đăng Nguyễn - CNN