Ông Trump bất ngờ mở khóa cho dầu mỏ Iran

Quang cảnh một đại lộ ở trung tâm Tehran (Iran) sau khi lệnh ngừng bắn giữa Iran và Israel có hiệu lực. Ảnh: AP

"Trung Quốc giờ có thể tiếp tục mua dầu từ Iran. Hy vọng họ cũng sẽ mua thật nhiều từ Mỹ", Tổng thống Mỹ Donald Trump viết trên mạng xã hội Truth Social ngày 24-6.

Theo Reuters, động thái nới lỏng thực thi lệnh trừng phạt đối với Iran sẽ đánh dấu sự thay đổi chính sách của Mỹ, sau khi chính Tổng thống Trump vào tháng 2 tuyên bố rằng ông sẽ tái áp đặt sức ép tối đa lên Iran, nhằm mục đích đưa kim ngạch xuất khẩu dầu của nước này về mức 0. Động thái này làm dấy lên đồn đoán Mỹ có thể đang lùi bước trong chính sách gây "áp lực tối đa" đối với Iran. Tuyên bố của ông Trump khiến cả giới giao dịch dầu mỏ lẫn các quan chức trong chính quyền của ông bất ngờ và có nguy cơ phá vỡ trụ cột chính trong chính sách Iran của Mỹ qua nhiều đời tổng thống. Chính sách này vốn nhằm cắt đứt nguồn thu chủ yếu của Iran bằng cách cấm xuất khẩu mặt hàng chiến lược của nước này.

Scott Modell, cựu sĩ quan CIA và hiện là Giám đốc điều hành của Rapidan Energy Group, nhận định: "Việc ông Trump bật đèn xanh cho Trung Quốc tiếp tục mua dầu Iran phản ánh việc quay lại với tiêu chuẩn thực thi lỏng lẻo". Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump đã áp đặt nhiều biện pháp trừng phạt lên các nhà máy lọc dầu độc lập và các cảng Trung Quốc vì nhập khẩu dầu từ Iran. Tuy nhiên, theo ông Modell, chính quyền hiện tại chỉ đe dọa trừng phạt mà chưa thực sự áp dụng sức ép tối đa.

Trong khi đó, các nhà phân tích cảnh báo việc cho phép mua thêm dầu Iran có thể khiến Saudi Arabia, đồng minh lớn của Mỹ và là nước xuất khẩu dầu hàng đầu thế giới, tức giận.

Tuy vậy, sau đó, một quan chức cấp cao của Nhà Trắng phát tín hiệu rằng các lệnh trừng phạt vẫn còn hiệu lực, nói rằng Tổng thống tiếp tục kêu gọi Trung Quốc và các nước khác nhập khẩu dầu của Mỹ thay vì dầu Iran, bởi hành động đó sẽ vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ. Quan chức này nói thêm, bài đăng của ông Trump chỉ nhằm nhấn mạnh rằng các hành động của ông trong vài ngày qua đã đảm bảo eo biển Hormuz không bị ảnh hưởng, điều mà nếu xảy ra sẽ gây thiệt hại nặng nề cho Trung Quốc.

Sự thay đổi chính sách dường như này cũng diễn ra khi chính quyền Tổng thống Trump đang tìm cách đàm phán một khuôn khổ thương mại mới với Trung Quốc và hạ nhiệt cuộc chiến thuế quan vốn đã khiến thuế suất tăng cao đến mức có nguy cơ cắt đứt mọi giao thương giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Trung Quốc, nhà nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới, hiện nhập khoảng 14% lượng dầu thô từ Iran. Dầu của Iran, thường được mua với giá chiết khấu, rất quan trọng đối với lĩnh vực lọc dầu tư nhân quy mô lớn của Trung Quốc và là nguồn nhiên liệu thiết yếu cho nền kinh tế nước này, vốn đang gặp khó khăn do lĩnh vực bất động sản trì trệ. Tuy nhiên tháng trước Mỹ đã công bố các biện pháp trừng phạt mới, đối với hoạt động bán dầu của Iran cho Trung Quốc. Đây là một phần trong chiến dịch "gây sức ép tối đa" mà chính quyền ông Trump thực hiện nhằm vào Tehran.

Israel, Iran tuyên bố kết thúc cuộc chiến 12 ngày

Tuyên bố của Tổng thống Trump được đưa ra chỉ một ngày sau khi ông thông báo về ngừng bắn giữa Iran và Israel. Văn phòng Thủ tướng Benjamin Netanyahu ngày 24-6 tuyên bố Israel nhất trí với đề xuất của Tổng thống Trump về lệnh ngừng bắn với Iran. Reuters đưa tin, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 24-6 tuyên bố nước này đã giành "chiến thắng lịch sử" trong cuộc chiến kéo dài 12 ngày với Iran đồng thời khẳng định sự kiện này đã loại bỏ mối đe dọa hủy diệt hạt nhân từ Tehran. "Chúng ta đã loại bỏ 2 mối đe dọa hiện hữu tức thì đối với sự tồn vong của chúng ta - đó là nguy cơ về hủy diệt hạt nhân và mối đe dọa hủy diệt từ 20.000 tên lửa đạn đạo", ông Netanyahu khẳng định. Thủ tướng Netanyahu cũng ca ngợi Tổng thống Mỹ Donald Trump là "người bạn tốt nhất từ trước đến nay tại Nhà Trắng" và xác nhận quân đội Mỹ, dưới sự chỉ đạo của ông Trump, đã sử dụng bom xuyên boong-ke tấn công các cơ sở hạt nhân ngầm của Iran trong cuối tuần qua.

Cùng ngày, trong thông điệp gửi tới người dân Iran sau khi thỏa thuận ngừng bắn với Israel có hiệu lực, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố cuộc chiến kéo dài 12 ngày đã kết thúc và kêu gọi tất cả các cơ quan chính phủ tập trung cho công cuộc tái thiết. Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian khẳng định Tehran sẽ tuân thủ lệnh ngừng bắn do nhà lãnh đạo Mỹ đề xuất, với điều kiện Israel cũng thực hiện đúng các cam kết trong thỏa thuận. Tổng thống Pezeshkian khẳng định Iran sẵn sàng nối lại đàm phán với Mỹ. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh Tehran sẽ tiếp tục "khẳng định quyền hợp pháp" của nước này trong việc sử dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình.

Iran thông qua dự luật đình chỉ hợp tác với IAEA

Hãng tin Nournews của Iran ngày 25-6 đưa tin Quốc hội nước này vừa thông qua dự luật đình chỉ hợp tác giữa Nhà nước Hồi giáo với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) của Liên hợp quốc. Dự luật cần được Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran phê duyệt trước khi có hiệu lực.

Truyền hình nhà nước Iran dẫn lời Chủ tịch Quốc hội Mohammad Bagher Ghalibaf tuyên bố Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran (AEOI) sẽ đình chỉ hợp tác với IAEA cho đến khi "an ninh của các cơ sở hạt nhân (của Iran) được đảm bảo". Ông Ghalibaf cũng đề cập đến việc IAEA không đưa ra phản ứng đối với các cuộc không kích nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran.

Iran tiến hành bước đi trên sau khi Mỹ và Israel triển khai loạt tấn công nhằm vào các cơ sở hạt nhân và quân sự của Iran. Trả lời phỏng vấn của tờ Politico (Mỹ) ngày 25-6, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho rằng Tehran hiện đã "lùi xa" mục tiêu chế tạo vũ khí hạt nhân do những thành phần quan trọng đã bị hư hại nghiêm trọng các đợt không kích của Mỹ nhằm vào 3 cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran vào cuối tuần qua. Ông Rubio cũng cho biết Mỹ vẫn đang tiếp tục thu thập thêm thông tin về mức độ thiệt hại trong chương trình hạt nhân của Iran.

Tuy nhiên, một đánh giá tình báo ban đầu được đưa ra bởi Cơ quan Tình báo Quốc phòng (DIA) - cơ quan tình báo chính của Lầu Năm Góc - kết luận rằng các cuộc không kích của nước này vào cuối tuần qua chỉ khiến chương trình hạt nhân của Tehran bị trì hoãn trong vài tháng. Theo 3 nguồn tin, DIA nhận định rằng Iran có thể khôi phục lại chương trình hạt nhân trong vòng vài tháng. Trong đó, một nguồn tin nhấn mạnh rằng thời điểm sớm nhất để Iran tái khởi động chương trình có thể chỉ từ 1 đến 2 tháng. Tài liệu mật này gần như trái ngược với tuyên bố trước đó của Tổng thống Trump và các quan chức cấp cao khác trong chính quyền Mỹ, khẳng định, các cuộc không kích của nước này về cơ bản đã loại bỏ chương trình hạt nhân của Iran.

AN BÌNH