Ông Lê Xuân Nghĩa: Sàn giao dịch vàng giúp ngăn hành vi thao túng thị trường

Kết luận cuộc họp của Thường trực Chính phủ về quản lý thị trường vàng hôm 24-5, Thủ tướng Phạm Minh Chính giao Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan nghiên cứu hình thành sàn giao dịch vàng theo hướng người dân được tự do giao dịch, mua bán.

Để có góc nhìn sâu hơn về việc thành lập sàn giao dịch vàng, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS. Lê Xuân Nghĩa – Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, Nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia.

TS. Lê Xuân Nghĩa – Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia. Ảnh: NGỌC DIỆP

- Phóng viên: Theo quan điểm của ông, nguyên nhân nào đằng sau việc khoảng cách giữa giá vàng thế giới và giá vàng trong nước ngày một doãng rộng trong thời gian qua?

+ Ông Lê Xuân Nghĩa: Vàng đã không được nhập khẩu suốt nhiều năm qua, có vàng được nhập khẩu có can thiệp tuy nhiên số lượng không đáng kể. Chính vì vậy, khi quan hệ cung – cầu trong nước có biến động, hoàn toàn do biến động của nguồn vàng không chính thức vào thị trường. Khi nguồn này nhiều, chênh lệch giá vàng thế giới trong nước giảm còn nếu nguồn này ít, chênh lệch này lại gia tăng.

Với hoạt động nhập khẩu vàng phi chính thức như thế này, Nhà nước không kiểm soát được. Giá cả vì vậy cũng sẽ có những biến động ngoài tầm kiểm soát.

- Thủ tướng Chính phủ mới đây đã giao Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu thành lập sàn giao dịch vàng, theo ông, kinh nghiệm quốc tế của nước nào phù hợp nhất trong xây dựng sàn giao dịch vàng tại Việt Nam?

+ Kinh nghiệm xây dựng sàn giao dịch vàng phù hợp nhất cho Việt Nam chính là Trung Quốc. Trung Quốc có hai sàn giao dịch vàng: sàn giao dịch vàng vật chất và sàn giao dịch vàng chứng chỉ. Tuy nhiên sàn giao dịch vàng vật chất hoạt động mạnh nhất. Trung Quốc cấp phép cho năm ngân hàng thương mại quốc doanh, bốn ngân hàng nước ngoài và bốn công ty kinh doanh vàng bạc lớn nhất được phép nhập khẩu từ nước ngoài về và bán sỉ trên sàn đó.

Sàn đó trực tiếp thuộc sự quản lý của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC). Giá vàng giao dịch trên sàn được tính toán theo mức giá vàng của thế giới. Vàng được bán sỉ và những người mua cũng là người mua sỉ, không có nhà giao dịch cá nhân trên sàn này. Giá vàng giao dịch trên sàn được tính toán theo giá vàng thế giới kèm theo phí.

Loại vàng được giao dịch là vàng 24k, họ không giao dịch vàng miếng hay vàng nhẫn như ở Việt Nam. Những bên mua sỉ trên sàn vàng bán lại cho những người mua sỉ là những bên được PBOC cấp phép hoạt động trên thị trường.

Ở một số nước khác, bên nào tham gia vào sàn vàng cũng được, nhưng họ đều là những người mua sỉ và bán sỉ. Tại Trung Quốc, quy định bên nào tham gia giao dịch trên sàn vàng được thực hiện chặt chẽ hơn.

Tôi kiến nghị sàn giao dịch vàng của Việt Nam cũng nên theo mô hình Trung Quốc, sắp tới đây tôi nghĩ rằng Ngân hàng Nhà nước nên bỏ độc quyền xuất nhập khẩu vàng, đồng thời bỏ độc quyền thương hiệu vàng miếng SJC. Đồng thời nên cấp phép cho ngân hàng thương mại quốc doanh và một số ngân hàng thương mại lớn và một số công ty vàng bạc đá quý lớn được nhập khẩu vàng và giao dịch ở trên sàn.

Khi có sàn giao dịch vàng, sẽ không còn tình trạng giá vàng trong nước chênh lệch giá cao so với giá vàng thế giới. Ảnh: NGỌC DIỆP

- Việc thành lập sàn vàng sẽ giúp thu hẹp khoảng cách giá vàng thế giới và trong nước ra sao?

+ Việc giao dịch vàng trên sàn sẽ giúp cho giá vàng trong nước và giá vàng thế giới liên thông với nhau, nó đảm bảo cho thị trường vàng trong nước biến động theo thị trường vàng thế giới. Đồng thời, việc giao dịch vàng trên sàn giúp ngăn chặn tình trạng một vài doanh nghiệp lớn “lũng đoạn” thị trường vàng.

Không chỉ vậy, việc giao dịch vàng trên sàn cũng giúp đảm bảo cho minh bạch thông tin. Nhờ việc mọi thông tin được công bố cụ thể, người dân biết được vàng trên sàn của Việt Nam giá bao nhiêu, sàn đó giúp cho Ngân hàng Nhà nước theo dõi được rất sát sao khối lượng vàng nhập khẩu, khối lượng ngoại tệ để mua vàng. Ngoài ra, những bên tham gia trên sàn vàng đều được đảm bảo đủ điều kiện được giao dịch và giao dịch hoàn toàn minh bạch.

Ở Trung Quốc, một số ngân hàng thương mại lớn cũng được tham gia vào giao dịch vàng. Lý giải cho điều này, đại diện phía Trung Quốc cho biết rằng giao dịch vàng trên sàn rất phức tạp, ngoài kiến thức chuyên môn còn cần phải có ngoại ngữ rất tốt bởi giao dịch vàng cần đến kỹ năng thương mại và thanh toán quốc tế vô cùng tốt. Chính vì vậy nhóm doanh nghiệp nhỏ lẻ, nhân viên không giỏi tiếng Anh sẽ dễ sai sót hoặc bị lừa.

Các ngân hàng thương mại đã quen với việc thanh toán quốc tế, đấu thầu mua bán ngoại tệ trên thị trường quốc tế.

- Việc nhập khẩu vàng để phục vụ cho giao dịch trên sàn giao dịch vàng sẽ ảnh hưởng ra sao đến tỉ giá tiền đồng, theo quan điểm của ông?

+ Không cần lo lắng! Số liệu cho thấy nền kinh tế Trung Quốc gấp 40 lần Việt Nam. Nhưng dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc chỉ có 2.500 tỉ USD, tức chỉ gấp 25 lần Việt Nam (khoảng 100 tỉ USD).

Nhu cầu nhập khẩu vàng của Việt Nam mỗi năm chỉ khoảng 3 - 4 tỉ USD, trong khi lượng ngoại tệ dùng để nhập khẩu các mặt hàng xa xỉ như cigar, rượu ngoại hay mỹ phẩm cũng lên tới hàng tỉ USD.

Vàng là nguồn dự trữ vô cùng quan trọng. Mỗi năm Việt Nam chỉ cần nhập khẩu 3-4 tỉ USD vàng, nhưng nhiều người đã lo "chảy máu ngoại tệ", trong khi nhập khẩu rượu ngoại, xì gà, thuốc lá ngoại tới 8 tỉ USD/năm lại không ai nói về vấn đề này, đây là điều rất phi lý.

Nhập khẩu vàng giúp mang lại tài sản có giá trị lâu dài còn hơn cả đồng USD. Giá trị của vàng bền vững hơn đồng USD. Vàng là tài sản để dành của dân cư đáng tin cậy nhất. Các nước tư bản cho rằng vàng ở trong dân cũng là dự trữ quốc gia.

Trong bối cảnh lạm phát thấp, kinh tế ổn định, người dân sẽ bán vàng ra, khi đó không cần phải lo lắng về việc người dân găm giữ vàng. Người dân nắm giữ hay không nắm giữ vàng là do niềm tin chứ không phải do người dân tham nắm giữ vàng. Vàng không phải “tội đồ” của tỉ giá hối đoái.

Dự trữ vàng ở hiện tại còn có giá trị ổn định, bền vững hơn dự trữ bằng đồng USD. Các ngân hàng trung ương nhiều nước trên thế giới đã mua vàng rất nhiều trong những năm gần đây.

- Cám ơn những chia sẻ của ông!

NGỌC DIỆP