Ông Bùi Quang Minh - Chủ tịch Beta Group: 'Nếu tử tế với những việc mình làm, sự nghiệp sẽ khai mở hết tiềm năng'

* Với 5 tỷ đồng để bắt đầu khởi nghiệp cụm rạp chiếu phim, trong khi các chuỗi rạp hiện phải đầu tư tới 50-70 tỷ đồng mà vẫn… thất bại như chơi, câu hỏi thắc mắc bấy lâu của tôi là vì sao ông liều vậy?

- Tôi không nghĩ mình liều mà là chủ động lựa chọn để bước vào một sân chơi khởi nghiệp mới, từ chính nguồn vốn tích lũy trong công việc kinh doanh đầu tiên - Doco Donuts.

Tôi đã bắt đầu kiếm được tiền từ khi còn sinh viên, nhờ học bổng du học toàn phần do chính phủ Úc tài trợ, bao gồm cả học phí lẫn sinh hoạt phí. Ngay khi ra trường, tôi làm việc cho một tập đoàn lớn ở Singapore. Qua quá trình này, tôi tích lũy được khoảng 300 triệu đồng để khởi nghiệp Doco Donuts, mô hình bánh ngọt thu hút được rất nhiều khách hàng trẻ tuổi. Doco Donuts phát triển thành chuỗi khá thuận lợi nhưng đến một thời điểm, tôi cảm thấy mình đã chạm ngưỡng sự phát triển của bản thân. Kinh nghiệm điều hành của tôi thời điểm ấy cũng chưa nhiều nên đành quyết định dừng lại. Nhờ bước ra khỏi cuộc chơi nên tôi bảo toàn được nguồn tài chính. 5 tỷ đồng có được từ lần khởi nghiệp đầu tiên ấy chính là nền tảng để tôi thực hiện giấc mơ Beta Cinemas, khi tôi tự cảm thấy mình đã trưởng thành hơn sau khi tốt nghiệp Thạc sĩ Quản trị kinh doanh tại Harvard.

* Thành công của Beta Cinemas ngày hôm nay, với ông là may mắn hay là nước cờ tính toán có chủ đích?

- Sau bài học từ Doco Donuts, tôi nhận ra, để kinh doanh tốt rất cần sự bài bản và kiến thức nên tôi trở lại Đại học Harvard để học thêm kiến thức; và quả thật, những gì học được đã giúp tôi tự tin hơn khi bước vào con đường khởi nghiệp mới.

Với số vốn khiêm tốn và kinh nghiệm trong ngành rạp chiếu phim chỉ bằng 0, trong khi thị trường lại có quá nhiều chuỗi rạp lớn đang hoạt động tốt, nếu không tính toán kỹ thì chẳng khác nào đem trứng chọi đá. Thế nhưng, tôi không có cơ hội để sai một lần nào nữa vì vốn liếng đổ hết vào dự án này rồi.

Và tôi nghiên cứu thị trường thật kỹ trước khi đưa ra quyết định. Thái Nguyên khi đó là một thị trường chưa được khai thác. Tôi nghĩ, nếu xây dựng chuỗi rạp chiếu phim đầu tiên ở đó, có làm sai sót gì ban đầu, mọi người sẽ có thể cho mình một cơ hội thứ hai. Thực tế, giá mặt bằng khu vực này cũng rẻ hơn so với các thành phố lớn.

Những ngày đầu khởi nghiệp thật sự rất vất vả nhưng cũng rất vui. Chúng tôi làm mọi việc từ lớn đến nhỏ. Để xoay sở với số vốn của mình, tôi vận dụng và sáng tạo mọi cách thức có thể. Như việc mua máy chiếu, tôi thuyết phục một nhà cung cấp từ Singapore chấp nhận cho Beta mua trả chậm dựa trên sự tin tưởng và tính khả thi trong kế hoạch kinh doanh. Sau này, Beta đã hoàn thành cam kết và tiếp tục mua rất nhiều máy chiếu từ ông ấy cho các địa điểm tiếp theo. Những ngày đầu khởi nghiệp là vậy, vừa làm vừa học, thậm chí đến ngày khai trương, tôi và những thành viên đầu tiên vẫn phải tự tay chùi tường, lau dọn. Công việc rất cực nhưng bù lại rất vui. Chúng tôi thực sự tận hưởng quá trình kiến thiết ấy.

* Ông ví von chiến lược kinh doanh hiệu quả của Beta là nhờ cách “đánh du kích”, nghĩa là sao?

- Ngay từ ngày đầu kinh doanh, tôi đã chọn hướng đi cho Beta phân khúc khách hàng đại chúng, phát triển sản phẩm phù hợp với thói quen tiêu dùng, xu hướng và nhiều yếu tố khác của khách hàng. Cụ thể, chúng tôi phải “liệu cơm gắp mắm” ở mọi khâu. Thay vì đặt ở các trung tâm thương mại xa xỉ, Beta chọn những mặt bằng vừa phải, thậm chí là các địa điểm độc lập hoặc tầng hầm chung cư với giá thuê thấp hơn rất nhiều. Có địa điểm giá thuê chỉ 3 USD/m² so với 30-50 USD/m² ở trung tâm thương mại.

Beta áp dụng nhiều chiến lược tối ưu chi phí và đổi mới sáng tạo như sử dụng vật tư, nguyên vật liệu nội địa thay vì nhập khẩu. Trong thiết kế xây dựng, đội ngũ tự sáng tạo các công thức riêng để vừa tối ưu chi phí đầu tư nhưng vẫn mang lại trải nghiệm xem phim hợp lý tới khán giả. Bằng tinh thần hợp tác để cùng thắng lợi, chúng tôi đã kết hợp với các đối tác để trở thành chuỗi rạp chiếu phim đầu tiên tại Việt Nam tiên phong nâng cấp gần như toàn bộ hệ thống máy chiếu phim từ công nghệ bóng đèn cũ sang công nghệ máy chiếu laser mới để mang lại chất lượng hình ảnh sáng và sắc nét hơn.

Chúng tôi cũng tối ưu không gian mặt bằng và tận dụng gần như toàn bộ các diện tích có thể để đảm bảo không có khu vực nào bị lãng phí, giúp tăng số lượng ghế trên diện tích thuê. Đó là lý do tôi ví von chiến lược kinh doanh của mình là “đánh du kích” - nguồn lực có hạn thì phải khai thác hiệu quả, nghĩ ra cách làm mới. Nhờ vậy, Beta có chất lượng không thua kém rạp lớn nhưng giá vé chỉ bằng một nửa.

Quan trọng nhất, Beta phát triển công cụ sử dụng dữ liệu để ước tính lượng khách chính xác đến từng địa điểm, với độ lệch chỉ 5-7% so với thực tế, giảm thiểu rủi ro đầu tư và chúng tôi ra quyết định dựa trên số liệu cụ thể.

* Sau đại dịch Covid-19, cụ thể là giai đoạn 2020-2021 là “thời kỳ đen tối” cho ngành rạp chiếu toàn cầu nhưng Beta Cinemas tăng gấp ba lần doanh thu, trở thành chuỗi rạp tăng trưởng nhanh nhất Việt Nam (và có thể là cả thế giới) hậu đại dịch. Sức bật này từ đâu?

- Phải nói rằng sau đại dịch Covid-19 là giai đoạn đen tối trong kinh doanh. Suốt nhiều tháng rạp phim phải đóng cửa, doanh thu bằng 0, nhưng vẫn phải gồng gánh chi phí thuê mặt bằng, lương nhân viên... Ngay khi rạp được phép mở cửa trở lại vào 2022, khán giả, đặc biệt là giới trẻ ùa về rất đông. Mọi người sau thời gian dài ở nhà đã khao khát trải nghiệm điện ảnh tập thể trên màn ảnh lớn. Và chính lúc kinh tế khó khăn, tâm lý thắt chặt chi tiêu sau dịch của khách hàng lại càng phù hợp với phân khúc giá phải chăng mà Beta nhắm đến. Điều này không chỉ đến từ việc mở nhiều rạp mới, mà chủ yếu là do các cụm rạp hiện có hoạt động hiệu quả hơn.

Beta chọn phân khúc khách hàng đại chúng rất rõ ràng. Chúng tôi hiểu rõ hồ sơ của họ và phát triển chiến lược và sản phẩm phù hợp với thói quen tiêu dùng, xu hướng thẩm mỹ và nhiều yếu tố khác của khách hàng. Mức giá vé Beta luôn dễ tiếp cận để khách hàng có thể sẵn sàng lựa chọn xem phim là hoạt động giải trí ưu tiên. Khi mới mở cửa năm 2014, giá vé Beta chỉ từ 40.000 đồng và đến nay chúng tôi vẫn luôn cố gắng duy trì mức giá phải chăng và luôn đặt khách hàng là trung tâm trong mỗi quyết định của mình.

Nhờ chuẩn bị sẵn một mô hình vận hành tinh gọn, tối ưu chi phí và hệ thống rạp trải rộng ở nhiều tỉnh thành, Beta Cinemas phục hồi nhanh hơn thị trường rất nhiều. Hiện nay, Beta Cinemas phục vụ 8 triệu khách hàng một năm, và là chuỗi rạp phim có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất toàn cầu với hiệu suất hoạt động tốt nhất trên thị trường Việt Nam. Bí quyết nằm ở chỗ chúng tôi đã chọn đúng mô hình ngay từ đầu. Rạp Beta nhỏ gọn, chi phí thấp nên có sức chống chịu cao hơn trong khủng hoảng. Trong lúc các hệ thống lớn chật vật, Beta tận dụng thời cơ để mở thêm rạp mới ở những địa phương còn “trống”.

* Beta Cinemas không chỉ chinh phục khán giả mà còn hấp dẫn cả giới đầu tư, kinh nghiệm đó là gì?

- Ban đầu khởi nghiệp, vì kinh nghiệm còn non trẻ nên tôi khá rụt rè, không dám chủ động làm việc với nhà đầu tư dù có người đã ngỏ ý. Nhưng sau này khi đã học xong Harvard và va chạm thương trường nhiều hơn, tôi tự tin bắt tay với các quỹ tài chính để đưa Beta tiến nhanh hơn.

Năm 2015, công ty Beta Media (đơn vị vận hành Beta Cinemas) nhận vốn đầu tư từ Vietnam Investment Group (VIG). Sang năm 2017, Beta Media tiếp tục nhận vốn từ Blue HK - một tập đoàn tài chính của Hồng Kông. Đến năm 2020, Beta Media gọi vốn thành công 8 triệu USD từ quỹ Daiwa PI Partners (Nhật Bản), qua đó đạt mức định giá doanh nghiệp 1.000 tỷ đồng. Những khoản đầu tư liên tiếp này như “liều thuốc tăng lực” giúp Beta mở rộng quy mô và cải thiện mô hình kinh doanh. Tuy nhiên, để thuyết phục được các nhà đầu tư ngoại, điều tiên quyết là doanh nghiệp phải xây dựng được một mô hình hiệu quả, có thể nhân rộng. Họ sẵn sàng rót vốn khi thấy Beta Cinemas đã chứng minh được rằng công thức rạp chiếu giá hợp lý vẫn sinh lời tốt và có tiềm năng chiếm lĩnh “đại dương xanh” còn bỏ ngỏ.

* Beta Cinemas đang tiên phong mô hình nhượng quyền rạp chiếu phim đầu tiên tại Việt Nam. Tiềm năng và thách thức của hướng đi này?

- Sau hơn 5 năm vận hành, chúng tôi tự tin mô hình rạp Beta đủ hiệu quả để chuyển giao cho các đối tác cùng làm. Tính đến nay, khoảng 1/4 trong hơn 20 cụm rạp Beta trên cả nước là rạp nhượng quyền do đối tác vận hành. Kết quả rất tích cực, điển hình là đối tác nhượng quyền cụm rạp Beta tại Tân Uyên (Bình Dương cũ) chỉ sau hơn 3 năm đã thu hồi vốn và bắt đầu có lợi nhuận tốt, và họ mạnh dạn đầu tư tiếp địa điểm thứ hai.

* Sau thành công mô hình kinh doanh này, Beta có dự định mang chuỗi rạp thương hiệu Việt vươn ra nước ngoài?

- Thị trường trong nước với trên 100 triệu dân vẫn còn rất nhiều dư địa nên trước mắt Beta sẽ tiếp tục mở rộng trong nước theo hình thức tự mở lẫn nhượng quyền. Tuy nhiên, tôi luôn mơ đến ngày thương hiệu Việt ghi dấu ấn trên bản đồ quốc tế. Tôi tin sự sáng tạo và giá trị người Việt hoàn toàn có thể cạnh tranh toàn cầu. Thực tế, tôi đã thử tham gia vào một chuỗi rạp chiếu phim ở khu vực Trung Đông như một phép “thăm dò” thị trường ngoại và đã thấy tín hiệu tốt, khiến tôi càng tin tưởng rằng mô hình Beta Cinemas có thể mang xuất khẩu được.

* Để chuẩn bị cho bước tiến này, Beta bắt tay với tập đoàn Aeon của Nhật Bản vào năm 2024, có đúng vậy không?

- Chính xác. Cuối tháng 7/2024, Beta Media và Aeon Entertainment đã ký kết thành lập một liên doanh nhằm phát triển chuỗi rạp chiếu phim cao cấp tại Việt Nam. Theo kế hoạch, liên doanh Aeon - Beta Cinemas sẽ đầu tư khoảng 5.000 tỷ đồng để xây dựng 50 cụm rạp cao cấp trên khắp Việt Nam trong vòng 10 năm tới và đặt mục tiêu tham gia mạnh vào lĩnh vực sản xuất và phát hành phim Việt Nam, Nhật Bản và quốc tế tại thị trường Việt.

* Được biết đến với vai trò “cá mập” trên ghế nóng Shark Tank Việt Nam. Sau hai mùa tham gia chương trình, ông đã đầu tư được bao nhiêu startup?

- Tôi tham gia Shark Tank từ mùa 6 (với vai trò Nhà đầu tư khách mời) và tiếp tục ở mùa 7 trong vai trò Shark chính thức. Tính đến sau mùa 7, tôi đã chốt đầu tư khoảng 12 startup với tổng số tiền cỡ 49 tỷ đồng. Một con số khá ấn tượng với một “cá mập mới”. Tuy nhiên, không phải thương vụ nào bắt tay trên sóng truyền hình cũng hoàn tất ngoài thực tế. Tôi luôn đặt KPI cho mình là phải giải ngân ít nhất 1/3 số thương vụ. Lý do là thời gian trao đổi tại trường quay rất ngắn, chỉ khoảng một giờ đồng hồ, không đủ để các Shark hiểu rõ đầy đủ về startup. Sau chương trình, khi làm thẩm định chi tiết thì đôi bên mới thực sự biết mình có phù hợp để “về chung một nhà” hay không.

* Triết lý và “khẩu vị” để ông rót vốn là gì?

- Triết lý của tôi là sự “tử tế”. Tôi luôn tìm kiếm ở startup những người sáng lập có tâm và tầm, khát khao xây dựng giá trị lâu dài chứ không chỉ làm để kiếm tiền trước mắt. Ngay trong chương trình Shark Tank, lý do tôi tham gia thật sự xuất phát từ mong muốn nâng đỡ các bạn trẻ khởi nghiệp. Tôi tìm thấy ở họ hình ảnh của mình ngày xưa: nhiệt huyết, hoài bão và dám nghĩ dám làm. Nếu mình có thể đóng góp một phần để chắp cánh những ước mơ đó, thì đó cũng là cách tôi mang lại giá trị cho cộng đồng và xã hội.

Tôi đầu tư khá đa dạng lĩnh vực: từ công nghệ, giáo dục đến nông nghiệp, thời trang, ẩm thực… Điều tôi quan tâm trước hết ở một startup là con người - đội ngũ sáng lập có đáng tin cậy và đủ năng lực hay không. Bởi đầu tư mạo hiểm cũng là đầu tư vào con người. Ngoài ra, tôi ưu tiên các mô hình mà Beta Group có thể hỗ trợ bằng nguồn lực, kinh nghiệm, hoặc bổ khuyết vào hệ sinh thái của Beta. Chẳng hạn sau mùa 6 Shark Tank, Beta Group đã hoàn tất đầu tư vào startup ADT (thời trang nam) và Beecube (máy chiếu cá nhân) - đây là hai trong số 6 thương vụ tôi chốt được sau chương trình, bởi họ đáp ứng các điều kiện mà Beta đề ra về năng lực vận hành và quản lý.

* Vừa là một doanh nhân điều hành doanh nghiệp nghìn tỷ, vừa là một nghệ sĩ sáng tác, ca hát và sản xuất phim, ông làm thế nào để cân bằng giữa hai vai trò tưởng chừng rất khác biệt đó?

- Thú thật, tôi cảm thấy mình may mắn vì đến nay niềm đam mê kinh doanh và nghệ thuật đã hòa quyện làm một. Ngày trẻ, tôi từng băn khoăn liệu có phải hy sinh đam mê này để theo đuổi đam mê kia không. Tôi rất mê âm nhạc, từng mơ làm ca sĩ chuyên nghiệp và thực sự đã đi hát ở Úc thời sinh viên. Nhưng sớm nhận ra nếu khởi nghiệp ngay bằng con đường nghệ thuật thì quá rủi ro vì lĩnh vực này có nhiều yếu tố cảm tính, không dễ thành công nhanh. Tôi quyết định chọn kinh doanh làm sự nghiệp lâu dài, bởi tin rằng nếu mình gây dựng được nền tảng vững chắc, đến một lúc nào đó mình sẽ có cơ hội hoạt động nghệ thuật theo cách mình muốn. Giờ đây điều đó đã phần nào thành sự thật.

Với tôi, nghệ thuật không phải cuộc dạo chơi tùy hứng, nó là một phần trong chiến lược phát triển bản thân và cả doanh nghiệp. Tôi kinh doanh rạp chiếu phim thì bản thân cũng cần nhạy bén về nghệ thuật, phải hiểu khán giả muốn gì, xu hướng ra sao. Nên mỗi lần thử sức ở vai trò ca sĩ, diễn viên hay nhà sản xuất, tôi đều làm một cách nghiêm túc, học hỏi bài bản. Tôi từng đầu tư sản xuất vài phim sitcom nhỏ và mạnh dạn nhận một số vai diễn để va chạm thực tế. Thấy mình yếu ở đâu, tôi lập tức đi học thêm ở đó: từ các lớp diễn xuất cho đến workshop đạo diễn với những người thầy lớn như Trần Anh Hùng, Phan Đăng Di… Dần dần, tôi cảm thấy tự tin hơn với công việc này. Và bây giờ, giấc mơ đó đang hiện thực hóa với dự án phim Tết sắp ra mắt là phim “Mùi Phở”. Đây là một bộ phim gia đình Tết mà Beta Group dành cho tất cả mọi người, với sự xuất hiện lần đầu tiên trên màn ảnh rộng của danh hài Xuân Hinh cùng với diễn viên Thu Trang.

* Nghĩa là ông đang đi đúng con đường của mình và không hối tiếc khi chọn làm kinh doanh?

- Đúng. Nếu ngày xưa tôi đi hát, có lẽ xã hội có thêm một ca sĩ mà chưa chắc đã là một ca sĩ thành công (cười). Còn bây giờ, nhờ kinh doanh, tôi gây dựng được Beta Group, xây dựng được hạ tầng rạp chiếu phim cho đến đầu tư sản xuất và phát hành phim Việt. Và tôi cũng đã đóng góp được cho nghệ thuật nước nhà một bài hát nhiều người yêu mến là “Việt Nam ơi”. Với vai trò doanh nhân, tôi tạo ra giá trị kinh tế. Với vai trò nghệ sĩ, tôi tạo ra giá trị tinh thần. Và cả hai vai trò có sự cộng hưởng để cùng hướng đến nhiều giá trị tích cực cho xã hội.

* Triết lý sống và kinh doanh cốt lõi nào đã định hình nên Minh Beta của ngày hôm nay?

- Triết lý của tôi là hiểu mình để làm vững hơn những giá trị cốt lõi bên trong. Dù làm kinh doanh hay làm nghệ thuật, nếu tử tế với những gì mình làm, nuôi dưỡng những giá trị chân - thiện - mỹ, thì con đường sự nghiệp sẽ mở ra hết mọi tiềm năng của mỗi người. Tôi không quan niệm kinh doanh chỉ để kiếm lợi nhuận, mà kinh doanh còn để mình tận hưởng cuộc sống và hơn nữa là tạo ra giá trị cộng hưởng cho cộng đồng. Doanh nghiệp phải có ích cho xã hội thì mới bền vững.

Triết lý ấy cũng áp dụng vào cuộc sống cá nhân của tôi. Sau đại dịch, tôi bắt đầu chú trọng nhiều đến giá trị tinh thần và sức khỏe nội tâm. Tôi tập sống có sự hiện diện, và xây dựng thói quen tự quan sát mình để chiêm nghiệm và tận hưởng. Tôi nhận ra khi mình có ý thức về sự cân bằng hơn, mình sẽ bớt những căng thẳng và bão tố nội tâm không cần thiết. Từ đó lại càng làm việc hiệu quả hơn và lan tỏa năng lượng tích cực đến mọi người xung quanh.

* Cảm ơn ông về buổi trò chuyện, dù rất vội về thời gian nhưng lại không vội.

Lữ Ý Nhi