Xuất khẩu cá tra trên đà phục hồi dù thị trường nhiều biến động

Nguồn cung hạn chế, giá cá tra nguyên liệu đang tăng.

Phân tích về thị trường xuất khẩu cá tra Việt Nam trong 8 tháng của năm 2025, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định thị trường có sự phân hóa, nhưng nhiều điểm sáng. Trong tháng 8/2025, ghi nhận một số chuyển động quan trọng. Trong khi Trung Quốc và Hong Kong giảm nhẹ 4%, đạt 55 triệu USD, thì nhiều thị trường khác tiếp tục khởi sắc.

CÁ FILLET ĐÔNG LẠNH VẪN CHỦ LỰC, CHẾ BIẾN SÂU TĂNG TỐC

Xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang thị trường Mỹ trong 8 tháng đạt 234 triệu USD, tăng 3,7%. Dù tốc độ tăng trưởng khiêm tốn, Mỹ vẫn là thị trường trọng yếu nhờ giá trị cao, yêu cầu khắt khe và ảnh hưởng lan tỏa toàn cầu. Việc duy trì mức tăng trưởng dương trong bối cảnh chịu thuế quan và rào cản kỹ thuật, cho thấy cá tra Việt Nam đã dần củng cố vị thế trong phân khúc trung – cao cấp. Đây cũng là động lực để doanh nghiệp tiếp tục tiêu chuẩn hóa và xây dựng thương hiệu lâu dài.

Đối với thị trường khối CPTPP, xuất khẩu cá tra của Việt Nam đem về 242 triệu USD trong 8 tháng, tăng 36% so với cùng kỳ năm trước. Nhật Bản, Canada và Mexico là những thị trường quan trọng, với nhu cầu đa dạng từ phi lê đông lạnh đến sản phẩm chế biến. Hiệu ứng ưu đãi thuế từ hiệp định và xu hướng tiêu dùng hướng đến sản phẩm tiện lợi, an toàn mở ra dư địa tăng trưởng lớn. Vì vậy, thị trường khối CPTPP được đánh giá không chỉ là điểm sáng ngắn hạn, mà còn là khu vực chiến lược dài hạn.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam.

Khối ASEAN ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong bản đồ thị trường xuất khẩu cá tra Việt Nam. Trong 8 tháng, Thái Lan nhập khẩu 52 triệu USD, tăng 31%; Philippines đạt 26 triệu USD, tăng 31%; trong khi Malaysia và Singapore duy trì đà tăng ổn định. Với lợi thế gần gũi về địa lý, chi phí logistics thấp và khẩu vị tương đồng, ASEAN đang trở thành “vành đai an toàn” giúp cá tra Việt Nam giảm phụ thuộc vào các thị trường xa và khó tính.

Với thị trường EU, xuất khẩu cá tra Việt Nam trong 8 tháng đem về 120 triệu USD, tăng 6%. Dù tốc độ tăng chưa cao, song EU vẫn là thị trường giá trị, có tác động lớn đến thương hiệu. Nhu cầu ổn định đối với phi lê cá tra tiêu chuẩn cao tại Đức, Hà Lan, Tây Ban Nha cho thấy dư địa củng cố dài hạn. Tuy nhiên, để khai thác tốt thị trường EU, doanh nghiệp cần đáp ứng yêu cầu về chứng nhận bền vững, truy xuất nguồn gốc và xu hướng tiêu dùng xanh.

Trong cơ cấu sản phẩm cá tra của Việt Nam xuất khẩu trong 8 tháng của năm 2025, fillet cá tra đông lạnh (mã HS0304) tiếp tục đóng vai trò chủ lực, với giá trị xuất khẩu hơn 1,1 tỷ USD trong 8 tháng, tăng 11% so với cùng kỳ năm ngoái. Bên cạnh đó, các sản phẩm cá tra khô và đông lạnh khác (mã HS03, trừ HS0304) đạt 246 triệu USD, tăng 2% so với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý, nhóm sản phẩm chế biến sâu (mã HS16, gồm cá tra đóng hộp, cá tra hun khói, tẩm ướp, hấp chín, đông lạnh có gia vị, các loại surimi hoặc chế phẩm thực phẩm khác từ cá tra) – dù chiếm tỷ trọng nhỏ – lại tăng trưởng mạnh.

Tính đến hết tháng 8, giá trị xuất khẩu cá tra mã HS16 đạt 36 triệu USD, tăng tới 32% so với cùng kỳ năm trước. Đây là minh chứng cho sự thích ứng nhanh của doanh nghiệp trước yêu cầu ngày càng cao của thị trường về tính tiện dụng, đa dạng và gia tăng giá trị.

GIÁ CÁ TRA PHỤC HỒI NHỜ NGUỒN CUNG HẠN CHẾ

Một điểm đáng chú ý khác là xu hướng giá cá tra đang phục hồi. Bước sang tháng 9/2025, giá cá tra xuất khẩu đang tăng do nguồn cá nguyên liệu hạn chế và tỷ lệ sống của cá giống thấp. Nhiều hộ nuôi có xu hướng giữ cá chờ giá tốt hơn. Thời tiết bất lợi với mưa lớn, biến động nhiệt độ làm tăng chi phí nuôi, càng củng cố đà tăng giá. Trong khi đó, nguồn cung cá giống khan hiếm khiến nông dân không vội bán cá nhỏ, kéo theo tình trạng thiếu hụt đến hết tháng 8. Với giá hiện đã cao hơn ba năm gần đây, dự báo khi các nhà máy chế biến sử dụng hết nguồn cá dự trữ, giá thu mua từ nông dân sẽ tiếp tục tăng.

Theo nhận định của VASEP, bước vào giai đoạn cuối năm, ngành cá tra Việt Nam đối diện cả cơ hội lẫn thách thức. Tại thị trường Mỹ, từ tháng 8/2025, mức thuế đối ứng với cá tra nhập khẩu từ Việt Nam được áp ở mức 20%. Hiện người mua tại Mỹ vẫn thận trọng, ưu tiên giải phóng hàng tồn kho, khiến nhu cầu chưa thực sự bật mạnh. Chính sách thuế mới vì vậy vẫn còn nhiều ẩn số.

Đối với thị trường Trung Quốc trong 4 tháng cuối năm, sức mua có dấu hiệu chậm lại, nhất là đối với cá tra nguyên con và phi lê đông lạnh. Dù giá trung bình cải thiện nhẹ, biến động tồn kho khiến thị trường này cần được theo dõi sát sao.

Tại thị trường EU và CPTPP, dự báo sẽ duy trì vai trò trụ cột nhờ ưu đãi thuế quan và nhu cầu ổn định. Giá xuất khẩu cá tra sang EU có thể đã chạm đáy vào cuối tháng 8 và sẽ phục hồi từ tháng 9 do nguồn cung thắt chặt. Trong khi đó, thị trường ASEAN sẽ tiếp tục là khu vực tiềm năng nhờ sức tiêu thụ đều đặn, lợi thế địa lý và chi phí logistics thấp. Thị trường Nam Mỹ và Trung Đông được coi là hướng mở giúp giảm phụ thuộc vào Mỹ và Trung Quốc.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam.

Tuy nhiên, VASEP cho rằng cơ hội vẫn rộng mở nếu doanh nghiệp biết tận dụng các hiệp định thương mại tự do với EU, CPTPP, đồng thời đẩy mạnh khai thác các thị trường tiềm năng như ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông. Việc đa dạng hóa thị trường, gia tăng chế biến sâu và củng cố thương hiệu ở các phân khúc giá trị cao được xem là chìa khóa giúp ngành duy trì đà tăng trưởng. Nếu tận dụng tốt xu hướng giá đang phục hồi, ngành cá tra hoàn toàn có cơ sở để đạt lợi nhuận cao hơn, hướng tới mục tiêu xuất khẩu năm 2025 vượt 2 tỷ USD.

Chu Khôi