Ở đơn vị hai lần anh hùng

Tôi nói với Thượng tá Bùi Văn Du, Chính ủy Trung đoàn 238: “Câu khẩu hiệu truyền thống tuy hơi dài, nhưng có lẽ như thế mới khái quát đầy đủ nhiệm vụ, chiến công của đơn vị...”.

Anh Du không giải thích gì mà tươi cười mời chúng tôi vào tham quan Phòng truyền thống Trung đoàn. Tại đây, với chất giọng trầm ấm, Thượng tá Bùi Văn Du giới thiệu: Ngày 10-9-1965, sau gần nửa năm thành lập, Thượng tướng Văn Tiến Dũng, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam đến động viên, giao nhiệm vụ cho Trung đoàn phải tích cực huấn luyện giỏi, làm chủ vũ khí, khí tài, quyết tâm chiến đấu bắn hạ lũ “cướp trời”, bảo vệ miền Bắc.

Đúng 10 ngày sau, sáng 20-9-1965, không quân Mỹ sử dụng 24 máy bay F4 và F105 đánh vào cầu sông Hóa, trên tuyến đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn. Một biên đội Mig-17 của Trung đoàn Không quân 921 đã bắn rơi một chiếc F4. Khi không quân ta ra khỏi khu vực hỏa lực, Tiểu đoàn 83, Trung đoàn 238 liền phóng 4 đạn, bắn rơi tại chỗ 2 chiếc F105. Đây là trận đánh hiệp đồng đầu tiên của không quân và tên lửa, cả 2 lực lượng đều bắn rơi máy bay địch, củng cố niềm tin đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của quân và dân ta.

Buổi huấn luyện kíp chiến đấu của Trung đoàn 238, Sư đoàn 363, Quân chủng Phòng không - Không quân.

Anh Du tiếp mạch chuyện đầy tự hào: Trước sự leo thang phá hoại ngày càng nghiêm trọng của không quân Mỹ, giữa năm 1966, sau khi đánh gần 40 trận, tiêu diệt 46 máy bay địch, Trung đoàn 238 được lệnh hành quân vào chiến đấu trên chiến trường Quân khu 4, vừa bảo vệ giao thông vận chuyển, bảo vệ đội hình chiến đấu của binh chủng hợp thành, vừa thực hiện nhiệm vụ đặc biệt là nghiên cứu cách đánh máy bay B-52 của đế quốc Mỹ. Với khối lượng lớn khí tài, trang bị, vượt qua quãng đường 400km, với gần 100 cầu, phà, ngầm, đèo núi, là những trọng điểm máy bay địch đánh phá ác liệt đã gây tổn thất lớn cho đơn vị. Với tinh thần “Dọn đường mà đi, đánh địch mà tiến”, vừa hành quân vừa triển khai chiến đấu trên các địa bàn trọng yếu, Trung đoàn đã bắn cháy, bắn rơi 8 máy bay địch và đến nơi tập kết đúng thời gian.

Tại chiến trường Vĩnh Linh (Quảng Trị), đơn vị đã dày công nghiên cứu nhận dạng, quy luật hoạt động, máy bay B-52, với cách đánh sáng tạo, Trung đoàn đã bắn rơi 6 chiếc B-52, được Bác Hồ gửi thư khen, động viên quân và dân Vĩnh Linh “Đánh giỏi, bắn trúng, chiến thắng vẻ vang” và tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Nhì cho Tiểu đoàn 84 (Trung đoàn 238). Đồng chí Đặng Tính, Chính ủy Quân chủng Phòng không - Không quân ngợi khen: “Trung đoàn 238 hành quân vào được đến nơi đã là anh hùng; trụ được ở Vĩnh Linh là anh hùng; đánh được B-52 lại càng anh hùng”.

Chiến công bắn rơi B-52 của Trung đoàn góp phần rất quan trọng vào việc đúc rút kinh nghiệm đánh B-52 của bộ đội tên lửa và sự ra đời của cuốn “Sách đỏ” - Cẩm nang “Cách đánh B-52” của Quân chủng Phòng không - Không quân.

Hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu cách đánh B-52 ở Vĩnh Linh, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn tiếp tục lên đường làm nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ giao thông vận chuyển trên địa bàn Đông và Tây Trường Sơn, bảo vệ đội hình chiến đấu binh chủng hợp thành trong chiến dịch Đường 9 - Nam Lào; hành quân ra bảo vệ miền Bắc. Đặc biệt, trong Chiến dịch Phòng không Hà Nội - Hải Phòng 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972, Trung đoàn 238 đã bắn rơi 5 máy bay (trong đó có 2 chiếc B-52), góp phần vào chiến công chung của quân và dân ta, làm nên “Chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” lẫy lừng, buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Paris chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Trao đổi với chỉ huy Trung đoàn 238, chúng tôi được biết, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, phát huy truyền thống đơn vị 2 lần anh hùng, những năm qua, Trung đoàn 238 đã có nhiều chủ trương, giải pháp đồng bộ, hoàn thành tốt nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ), quản lý vùng trời, không để bị động, bất ngờ.

Phát huy truyền thống đơn vị 2 lần anh hùng, nhiều năm liền, Trung đoàn 238, Sư đoàn 363 được Bộ Quốc phòng tặng Cờ “Đơn vị huấn luyện giỏi”.

Chỉ huy đơn vị động viên kíp chiến đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bắn đạn thật tại Trường bắn TB-1.

Thượng tá Lê Thế Khánh, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 238 cho biết: “Đảng ủy, chỉ huy Trung đoàn quán triệt và thực hiện nghiêm chỉ thị, mệnh lệnh của các cấp về nhiệm vụ SSCĐ, quản lý vùng trời. Duy trì nghiêm túc chế độ trực SSCĐ từ sở chỉ huy Trung đoàn đến các phân đội. Thường xuyên cập nhật, kịp thời bổ sung, hoàn chỉnh các kế hoạch tổ chức huấn luyện, luyện tập các phương án sát thực tế chiến đấu”.

Từ năm 2019 đến nay, Trung đoàn đã phát hiện, quản lý được gần 205.000 tốp mục tiêu, tỷ lệ quan sát, phát hiện, thông báo mục tiêu đạt 100%, không để sai, sót, lọt, chậm hoặc hoang báo. Hoàn thành tốt nhiệm vụ trực SSCĐ bảo vệ các ngày lễ, Tết, các sự kiện trọng đại của Đảng, Nhà nước, Quân đội. 100% đơn vị làm nhiệm vụ trực ban SSCĐ đều đủ tiêu chuẩn “Đơn vị trực khá”; trong đó, có hơn 50% các tháng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được Sư đoàn khen thưởng.

Trong huấn luyện, các cơ quan, đơn vị đã tổ chức hoàn thành 100% nội dung, chương trình, thời gian huấn luyện theo đúng kế hoạch, bảo đảm chất lượng tốt. Hằng năm, kiểm tra kết quả huấn luyện 100% đạt yêu cầu, trong đó có 81,5% đến 86,7% khá, giỏi. Sở chỉ huy các cấp, các kíp chiến đấu phân đội hỏa lực tên lửa, dây chuyền sản xuất đạn kíp 1 đạt giỏi, kíp 2 đạt khá. Nhiều năm liền, Trung đoàn và các phân đội đều đạt chỉ tiêu “Đơn vị huấn luyện giỏi”, Trung đoàn được Bộ Quốc phòng tặng Cờ “Đơn vị huấn luyện giỏi”...

Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Trung đoàn đã hành quân chiến đấu qua 18 tỉnh, thành phố trong cả nước và 2 tỉnh của nước bạn Lào; đánh gần 200 trận, bắn rơi 157 máy bay Mỹ, gồm 16 kiểu loại (trong đó có 9 chiếc B-52), bắt sống nhiều giặc lái. Với những chiến công và thành tích đạt được, Trung đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước 2 lần phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân và nhiều phần thưởng cao quý khác. Nhân dịp kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống (26-3-1965 / 26-3-2025), Trung đoàn vinh dự đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì của Chủ tịch nước.

Bài và ảnh: VŨ VĂN TUẤN