'Nóng' với biến đổi khí hậu, thuế quan và xung đột.

Những điều từng không thể tưởng tượng được trước đây đang trở nên phổ biến khi thế giới nóng lên.

Mùa hè khắc nghiệt chưa từng có

Dù chưa bước vào cao điểm của mùa hè 2025, nhưng hàng loạt quốc gia ở bắc bán cầu đã phải gồng mình chống chọi với những đợt nắng nóng gay gắt kỷ lục. Từ Bắc Mỹ, châu Âu đến châu Á, nhiều khu vực ghi nhận mức nhiệt vượt ngưỡng chịu đựng của con người, đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, hoạt động sản xuất nông nghiệp, chuỗi cung ứng thực phẩm, hệ thống năng lượng và cả ổn định kinh tế - xã hội.

Tại Trung Quốc, nhiệt độ mặt đường ở các khu vực miền Bắc đã vọt lên tới 70°C, mức nhiệt có thể làm bỏng da người chỉ sau vài giây tiếp xúc. Cùng thời điểm đó, bang California (Mỹ) chứng kiến nhiều khu vực vượt ngưỡng 37°C, trong khi Tây Ban Nha phải phát cảnh báo đỏ cho du khách trước nguy cơ sốc nhiệt.

Dữ liệu khí tượng cho thấy, mùa hè năm nay có thể trở thành mùa hè nóng nhất từng được ghi nhận trong lịch sử khí tượng hiện đại, không chỉ phá vỡ các kỷ lục địa phương mà còn trở thành dấu hiệu báo động toàn cầu về biến đổi khí hậu.

Theo các chuyên gia khí hậu, những diễn biến cực đoan này không còn là hiện tượng bất thường cục bộ mà là biểu hiện ngày càng rõ rệt của tình trạng ấm lên toàn cầu do phát thải khí nhà kính không kiểm soát. Nhiệt độ tăng vọt làm quá tải hệ thống điện, đẩy nhu cầu điều hòa nhiệt độ và làm khô hạn mùa màng, từ đó kéo theo chuỗi tác động liên hoàn lên giá cả thực phẩm và năng lượng không chỉ tại khu vực chịu tác động trực tiếp bởi nắng nóng tại Bắc bán cầu mà trên cả thế giới nói chung.

Tại châu Âu, lục địa được đánh giá là đang ấm lên nhanh nhất trên thế giới, tình trạng thiếu mưa từ đầu năm 2025 đã tạo điều kiện cho nắng nóng và hạn hán khắc nghiệt. Mô hình khí hậu dự báo các đợt áp suất cao sẽ tiếp diễn, gây sản lượng điện gió suy giảm nghiêm trọng trong khi điện mặt trời tăng cao nhưng vẫn không đủ bù đắp. Hệ thống năng lượng châu Âu, vốn đã căng thẳng sau nhiều cuộc khủng hoảng địa chính trị, đang bị đẩy tới giới hạn mới.

Những gì đang diễn ra cho thấy, thế giới không còn đứng trước nguy cơ biến đổi khí hậu mà đang thực sự sống giữa nó. Bắc Cực - nơi từng được coi là “máy điều hòa nhiệt độ” của Trái đất, đang ấm lên nhanh gấp 4 lần so với mức trung bình toàn cầu. Nắng nóng không chỉ dẫn đến thiếu nước và mất mùa mà còn làm gia tăng nguy cơ cháy rừng và siêu bão. Canada đã chứng kiến hàng chục vụ cháy rừng bùng phát ở tỉnh Alberta, gây thiệt hại về tài sản và làm hàng nghìn người phải sơ tán.

Cảng Los Angeles của Mỹ.

Căng thẳng thuế quan kéo giảm tăng trưởng toàn cầu

Các mức thuế quan mới được công bố bởi Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi đầu tháng 4 đã làm các nền kinh tế trên thế giới choáng váng. Theo đó, Mỹ sẽ áp thuế cơ bản 10% đối với hàng nhập khẩu từ tất cả các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới từ ngày 5/4 và áp các mức thuế đối ứng khác nhau với từng đối tác thương mại kể từ ngày 9/4 (theo giờ Mỹ). Dù sau đó, thời điểm áp thuế đối ứng đã được lùi cho đến ngày 9/7 để mở cơ hội cho các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ với các nước, nhưng sự khó đoán từ các chính sách thuế quan Mỹ đã tạo ra tâm lý chờ đợi từ phía các nhà đầu tư toàn cầu.

Cho đến nay, Liên minh châu Âu (EU) đã đạt được một số thành công ban đầu trong các cuộc đàm phán thuế quan với Mỹ và đang nỗ lực hướng đến một “thỏa thuận thương mại tốt” với Mỹ trước thời hạn ngày 9/7. Trong khi đó, 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc đã đạt đươc một thỏa thuận đình chiến thương mại có thời hạn đến ngày 10/8. Tuy nhiên, hai bên vẫn chưa tháo gỡ được những điểm nghẽn trong việc xuất khẩu nam châm, đất hiếm từ Bắc Kinh và chip trí tuệ nhân tạo tiên tiến từ phía Washington. Điều này cho thấy khả năng đạt được một thỏa thuận thương mại lâu dài trước thời điểm ngày 10/8 giữa Mỹ và Trung Quốc là không cao.

Tất cả những diễn biến này đều ảnh hưởng đến dự báo tăng trưởng toàn cầu trong năm 2025. Theo đó, Ngân hàng Thế giới (WB) đã cắt giảm dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2025 là 0,4 điểm phần trăm xuống còn 2,3% và cho biết, mức thuế quan cao hơn và tình hình bất ổn gia tăng đã tạo ra “chướng ngại đáng kể” cho hầu hết các nền kinh tế. WB đã hạ dự báo đối với gần 70% các nền kinh tế, trong đó có Mỹ, Trung Quốc, châu Âu cũng như 6 khu vực thị trường mới nổi so với mức mà ngân hàng dự kiến 6 tháng trước khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức.

WB đã không dự báo về suy thoái nhưng cho biết, tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm nay sẽ là mức yếu nhất ngoài suy thoái kể từ năm 2008. Đến năm 2027, tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu dự kiến sẽ chỉ đạt trung bình 2,5% - tốc độ chậm nhất trong bất kỳ thập niên nào kể từ những năm 1960.

WB dự báo, thương mại toàn cầu sẽ tăng 1,8% vào năm 2025, giảm so với mức 3,4% vào năm 2024 và chỉ bằng khoảng 1/3 mức 5,9% của những năm 2000. Dự báo này dựa trên mức thuế quan có hiệu lực vào cuối tháng 5, bao gồm mức thuế 10% của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ hầu hết các quốc gia.

Trung Đông “rực lửa” vì xung đột quân sự

Trong khi xung đột ở Ukraine bước sang năm thứ 3, trong năm 2025 chưa đạt được giải pháp hòa bình, các cuộc xung đột căng thẳng ở khu vực Trung Đông đang thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế khi hàng chục nghìn người thiệt mạng, hàng trăm nghìn người bị thương và hàng triệu người phải di rời.

Cuộc chiến giữa Israel và Iran là diễn biến mới nhất diễn ra tại khu vực Trung Đông, sau các xung đột giữa Israel và lực lượng Hamas ở Gaza; xung đột giữa Israel và lực lượng Hezbollah ở Lebanon.

Trong cuộc chiến mới nhất tại khu vực, sau nhiều thập kỷ cảnh báo, ngày 13/6, Israel đã phát động một cuộc tấn công táo bạo vào Iran, nhắm vào các địa điểm hạt nhân, các nhà khoa học và các nhà lãnh đạo quân sự của nước này. Đáp lại, trong ngày 16/6, Iran đã có các cuộc không kích hướng về phía Israel, phá hủy nhiều tòa nhà.

Theo Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, chiến dịch này nhằm “tấn công vào đầu não chương trình vũ khí hóa hạt nhân của Iran”. Tuy nhiên trên thực tế, nhiều mục tiêu dân sự đã bị phá hủy sau các cuộc không kích. Nỗi sợ hãi đã bao trùm cả ở phía Iran và Israel, khiến nhiều người dân tìm cách chạy khỏi các thành phố lớn để tìm kiếm những khu vực an toàn hơn.

Cuộc xung đột giữa Israel và Iran, 2 cường quốc có ảnh hưởng sâu rộng ở Trung Đông, dù mới bùng phát song đã bước vào giai đoạn rất nguy hiểm với tốc độ leo thang nhanh chưa từng thấy. Khi những đòn tấn công quân sự vượt qua giới hạn quân sự và hướng đến cả công trình dân sự và dân thường, viễn cảnh một thảm họa nhân đạo lan rộng không còn là nguy cơ tiềm ẩn mà đang hiện hữu từng ngày. Trong bối cảnh đó, cộng đồng quốc tế buộc phải hành động ngay lập tức, không chỉ để ngăn chặn xung đột mà còn để cứu sinh mạng nhiều thường dân vô tội đang bị đẩy vào làn ranh sinh tử.

Hà Anh