Nối tiếp kỷ lục về số ca hiến tạng

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn tổng kết hoạt động hiến mô-tạng.

Số ca hiến tạng tăng “chóng mặt”

Tại Hội nghị tổng kết mạng lưới hiến mô, tạng từ người chết não năm 2024 và định hướng phát triển năm 2025, do Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia tổ chức ngày 7/1, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, phát biểu: Thực hiện lời hiệu triệu của Thủ tướng Chính phủ, với tinh thần “Mở lòng nhân ái - Lan tỏa yêu thương - Thắp sáng niềm tin - Tiếp nối hi vọng - Gieo mầm sự sống” vì “Cho đi là còn mãi”, năm 2024, Việt Nam có tổng số 41 ca chết não gia đình đồng ý hiến tặng mô, tạng. Con số này chiếm 13% trong tổng số ca ghép tạng. Đây được coi là kỷ lục về ca hiến tạng tại Việt Nam từ trước tới nay.

Bên cạnh đó, trong năm qua, hàng chục chi hội vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người cũng ra đời, không chỉ ở các cơ sở y tế công lập, mà các cơ sở y tế tư nhân cũng tham gia mạnh mẽ. Số lượng người đăng ký hiến mô, tạng sau khi chết đã cao gấp nhiều lần tổng số người đăng ký những năm trước đó.

Nhờ nguồn tạng hiến tăng, năm 2024, chuyên ngành ghép tạng cũng đã ghi dấu ấn mạnh mẽ khi được vinh danh là một trong những sự kiện tiêu biểu của y học Việt Nam. Việt Nam đã thực hiện thành công các ca ghép tim-gan đồng thời đầu tiên tại Việt Nam; thực hiện ca ghép khí quản từ người cho chết não (là kỹ thuật hiếm gặp không chỉ tại Việt Nam mà còn trên thế giới). Việt Nam đã thực hiện thành công 3 ca ghép phổi trong năm 2024, nâng tổng số ca ghép phổi lên 12 ca kể từ khi ca đầu tiên được thực hiện vào năm 2017…

Thành tựu trên là thành công lớn của công tác tư vấn với những gia đình có người chết não đồng ý hiến tạng. Trong số này, riêng tại Bệnh viện Việt Đức đã tư vấn thành công 18 ca, Bệnh viện Phú Thọ có 5 ca, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 có 2 ca, bệnh viện Chợ Rẫy 2 ca…

Với tốc độ như hiện nay, nhất là số lượng như tại Bệnh viện Việt Đức, chỉ vài năm nữa con số tỷ lệ ca chết não hiến tạng của Việt Nam sẽ đuổi kịp Hàn Quốc- là nước có tốc độ gia tăng số ca hiến tạng rất nhanh.

PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam đánh giá: “Với tinh thần vươn lên làm chủ kỹ thuật cao của ngành y tế, thành tựu về hiến-ghép tạng trong năm qua là kết quả của sự nỗ lực rất lớn; trong đó có việc thành lập các đơn vị tư vấn hiến tạng, hoạt động tích cực tại các bệnh viện. Từ các bệnh viện đã quen với công tác hiến-ghép tạng như: Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện 108… đến những bệnh viện lần đầu tham gia công tác này như: Bệnh viện Bình Dương, Bệnh viện Uông Bí… cũng đã tham gia tích cực.

Nhiều bệnh viện đã thành lập chi hội hiến mô-tạng. Chúng ta đã có sự liên kết rất tốt giữa các bệnh viện trong các khâu hiến và ghép tạng. Đây là sự dám nghĩ dám làm, trong khi điều kiện hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn, ngành y đã làm được với tốc độ rất cao. Chưa bao giờ Việt Nam có được thành tích liên tục như vậy. Tương lai Việt Nam sẽ đuổi kịp với các nước trong khu vực và trên thế giới về kỹ thuật ghép tạng và tỷ lệ hiến tạng từ người cho chết não”.

Hoàn thiện chính sách, song song lan tỏa phong trào

Để đạt được con số ca hiến mô tạng kỷ lục, bên cạnh công tác truyền thông, sự ủng hộ của Đảng và Nhà nước có vai trò vô cùng quan trọng.

Ngày 19/5/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã phát động phong trào “Đăng ký hiến tặng mô, tạng - Cho đi là còn mãi", sự kiện đã có sức lan tỏa lớn trong cộng đồng.

Ngày 17/5/2024, Bộ truởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cũng đã có thư phát động đăng ký hiến tăng mô, tạng trong ngành y tế. Từ đó, nhiều bệnh viện trên cả nước đã tổ chức Lễ phát động đăng ký hiến tặng, mô tạng tại bệnh viện.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế còn chỉ đạo Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia tập trung đào tạo các bệnh viện để phát hiện, tư vấn cho người nhà bệnh nhân chết não tiềm năng hiến tạng. Việc này tiến tới trở thành thường quy, thành văn hóa hiến tạng tại các bệnh viện.

Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia cũng tổ chức nhiều buổi đào tạo trực tiếp tại bệnh viện, kết quả là đã có nhiều ca đồng ý hiến mô, tạng ngay, như tại các bệnh viện: Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ, Bệnh viện Xanh Pôn, Bệnh viện Thanh Nhàn, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hưng Yên, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương…

TS. Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia cho rằng: “Từ kinh nghiệm của các năm trước, để nguồn tạng hiến tăng nhiều trong thời gian tới, rất cần có sự ủng hộ mạnh từ 3 phía, đó là: Sự ủng hộ của cả cộng đồng xã hội; sự vào cuộc của ngành y tế, đặc biệt sự quyết liệt từ phía bệnh viện khi tiếp cận gia đình, người bệnh vì nơi đây tập trung vào bệnh nhân chết não tiềm năng; đặc biệt là sự ủng hộ của hệ thống pháp luật.

Từ hiệu quả của số ca hiến mô tạng tăng nhanh trong năm 2024, Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia tiếp tục chia sẻ những kinh nghiệm và lan tỏa ra các đơn vị khác. Lãnh đạo các bệnh viện cần quyết liệt, tạo điều kiện, hỗ trợ phát triển mảng tư vấn, vận động hiến tặng mô, tạng. Đây là điều quan trọng và cần thiết thúc đẩy nguồn hiến mô, tạng trong thời gian tới”.

Tuy nhiên theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, hiện vẫn chưa có cơ chế, chính sách cho các hoạt động tư vấn hiến mô tạng từ người chết não, chết tim. Trên cả nước mới chỉ có số ít bệnh viện thành lập được tổ tư vấn, vận động hiến tạng, do chưa có chế độ, chính sách đãi ngộ thực sự phù hợp.

Bên cạnh đó, các chi phí cho các hoạt động hồi sức, chẩn đoán chết não, lấy, bảo quản, điều phối, vận chuyển mô, tạng; các chi phí để thực hiện dịch vụ kỹ thuật liên quan tới ghép tạng vẫn chưa được xây dựng thống nhất, khiến các bệnh viện gặp nhiều khó khăn khi thanh toán các khoản chi phí này, nhất là các bệnh viện tham gia vào quá trình lấy tạng.

Trước những khó khăn trên, Bộ Y tế đã và đang từng bước hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy hoạt động hiến, lấy, ghép mô tạng phát triển mạnh mẽ và bền vững. Bước đầu là cập nhật, hoàn thiện hướng dẫn chuyên môn kỹ thuật, từ đó đưa ra định mức kinh tế - kỹ thuật, xây dựng một mức giá được tính đúng, tính đủ, bao phủ toàn bộ chi phí cấu thành, và hướng đến thanh toán bảo hiểm y tế.

Năm 2024, Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn chuyên môn kỹ thuật về hiến, lấy, ghép, vận chuyển, bảo quản và chăm sóc sau ghép gan từ người hiến sống và từ người hiến chết não. Vừa qua, Thông tư số 48 quy định về đăng ký ghép và nguyên tắc điều phối, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người hiến sau khi chết cũng đã được ban hành để hướng dẫn, cụ thể hóa, vận động việc hiến mô, tạng sau khi chết.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, thời gian tới, các đơn vị liên quan cần tập trung nghiên cứu, vận dụng đề xuất các chính sách chi trả, cũng như cơ cấu giá hợp lý, để đảm bảo tính bền vững và thúc đẩy công tác ghép tạng tại Việt Nam.

Đặc biệt, Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia cần khẩn trương đề xuất với các cấp có thẩm quyền chọn một ngày là Ngày Hiến mô tạng Quốc gia theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, tăng cường các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh chuyển đổi số trong việc quản lý hệ thống đăng ký, danh sách chờ ghép, tuân thủ các nguyên tắc điều phối đảm bảo hiệu quả, công khai, minh bạch, kết nối chặt chẽ bằng hệ thống dữ liệu đồng bộ giữa các trung tâm hiến - ghép để tận dụng tối đa nguồn tạng hiến. Điều này giúp nhanh chóng tìm được người nhận phù hợp, đảm bảo tạng được sử dụng kịp thời, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng lãng phí trong khi nhu cầu đang rất thiếu.

Bên cạnh đó, công tác truyền thông, vận động về ý nghĩa nhân văn, cao cả của việc hiến mô tạng cũng cần tiếp tục được đẩy mạnh, lan tỏa sâu rộng tới mọi tầng lớp nhân dân, từ các cơ quan, tổ chức cho đến từng gia đình và cá nhân.

“Mỗi hành động hiến tạng là một câu chuyện của lòng nhân ái, của tình yêu thương và niềm tin vào cuộc sống. Chúng ta trân trọng và biết ơn sâu sắc những người hiến tạng và gia đình họ – những “người hùng thầm lặng”. Họ đã tạo nên những kỳ tích, viết nên những câu chuyện cổ tích giữa đời thường, mang đến hy vọng và cơ hội sống cho nhiều người bệnh đang ngày đêm chờ đợi sự sống”, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhấn mạnh.

Tạ Nguyên/Báo Tin tức