Nơi lưu giữ ký ức hào hùng của dân tộc

Cựu chiến binh Điện Biên Phủ Nguyễn Ngọc Tăng chia sẻ câu chuyện lịch sử năm xưa với các cháu học sinh Trường Tiểu học Nguyễn Viết Xuân, phường Phan Đình Phùng, tỉnh Thái Nguyên.

“Ngôi nhà” của sự tri ân

Cách trung tâm hành chính tỉnh chừng 2km, nhưng khi bước qua cánh cổng, mọi ồn ào phố thị dường như lùi lại phía sau, nhường chỗ cho sự trang nghiêm và những câu chuyện lịch sử hào hùng của quân và dân 6 tỉnh vùng căn cứ địa Việt Bắc.

Ngay từ những bước chân đầu tiên vào khuôn viên, du khách đã bị choáng ngợp bởi không gian trưng bày ngoài trời với những hiện vật thể khối lớn đầy oai hùng.

Nổi bật giữa không gian khoáng đạt là khẩu sơn pháo 75mm của Trung đoàn 675, khẩu pháo đã bắn viên đạn đầu tiên vào đồn Đông Khê, mở màn cho Chiến dịch Biên giới 1950.

Cách đó không xa, khẩu pháo 100mm của Lữ đoàn 210 kiêu hãnh vươn nòng lên trời cao. Ít ai biết rằng, khẩu pháo này đã cùng quân dân Bắc Thái bắn rơi chiếc máy bay thứ 1.000 của đế quốc Mỹ trên bầu trời miền Bắc.

Đặc biệt, hình ảnh chiếc máy bay MIG-21 số hiệu 4320 gợi nhắc về những trận không chiến nảy lửa. Chiếc "én bạc" này từng được Anh hùng LLVT nhân dân Phạm Thanh Ngân - người con ưu tú của quê hương Thái Nguyên điều khiển. Cùng với đồng đội, ông đã bắn cháy 8 máy bay Mỹ, riêng cá nhân ông bắn rơi 2 chiếc.

Thượng tá Nguyễn Thị Ngân, thuyết minh viên tại Bảo tàng, dẫn chúng tôi đi sâu vào không gian trưng bày trong nhà rộng hơn 1.500m2, chia sẻ: Tại đây đang lưu giữ gần 10.000 hiện vật, trong đó có hơn 2.500 hiện vật tiêu biểu được trưng bày. Mỗi kỷ vật, dù là vũ khí thô sơ hay hiện đại, đều mang trong mình một số phận, một câu chuyện gắn liền với máu xương của các thế hệ cha anh.

Nhà bia tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ trong khuôn viên Bảo tàng LLVT Việt Bắc - Quân khu 1.

Điểm nhấn ấn tượng trong lộ trình tham quan là sa bàn điện tử về chiến dịch Biên giới - Thu Đông 1950. Sự kết hợp giữa âm thanh, ánh sáng và nghệ thuật sắp đặt đã biến sa bàn thành một “cuốn sử sống”, tái hiện chân thực sự khốc liệt và tài thao lược của quân đội ta.

Nếu khu vực trưng bày hiện vật mang đến sự hào hùng thì Nhà bia tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ nằm ở vị trí trung tâm lại mang đến những nốt trầm xúc động sâu sắc. Tâm điểm của Nhà bia là tấm bia đá nguyên khối được chế tác công phu, khắc ghi tên tuổi hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu 1 đã ngã xuống.

Cũng tại nơi này, cựu chiến binh Bùi Trí Vinh (sinh năm 1954, đến từ Lạng Sơn) coi Nhà bia không đơn thuần là một công trình kiến trúc, mà là cầu nối thiêng liêng giữa quá khứ và hiện tại.

Đôi bàn tay run run thắp nén hương thơm lên đài tưởng niệm, ông Bùi Trí Vinh bồi hồi: Nhìn thấy tên các anh được khắc trang trọng trên bia đá, tôi thực sự xúc động. Từ nay, các anh đã có một ngôi nhà chung ấm cúng để đồng đội, người thân và nhân dân thường xuyên lui tới. Sự hy sinh của các anh đã được Tổ quốc và nhân dân ghi công xứng đáng.

Đại tá Đinh Văn Giám, Giám đốc Bảo tàng, cho biết, việc chăm sóc, bảo tồn Nhà bia là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”. Chúng tôi luôn quan tâm tỉ mỉ từ việc bảo dưỡng bia đá, chỉnh lý hồ sơ, bổ sung tên các liệt sĩ mới được xác minh cho đến việc chăm sóc từng gốc cây, ngọn cỏ quanh khuôn viên. Đây là tấm lòng tri ân sâu sắc của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu đối với những người con ưu tú đã hiến dâng tuổi thanh xuân cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

Trường học trực quan sinh động

Giá trị của Bảo tàng vượt xa khỏi chức năng lưu giữ hiện vật, nơi đây đã trở thành một trường học trực quan sinh động, nuôi dưỡng lòng yêu nước cho thế hệ trẻ.

Trong khuôn viên Bảo tàng, chúng tôi bắt gặp đoàn học sinh của Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS Phú Lương (tỉnh Thái Nguyên) đang tham gia buổi học ngoại khóa. Khác với vẻ hiếu động thường ngày, các em nhỏ giữ trật tự, đôi mắt mở to chăm chú lắng nghe từng lời thuyết minh của cô hướng dẫn viên.

Khẩu pháo bắn mở màn trong Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Em Phạm Thành Hải, học sinh của Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS Phú Lương, chia sẻ đầy tự hào: Con rất khâm phục các cha ông ngày xưa. Chỉ với những vũ khí thô sơ mà các ông đã đánh thắng được kẻ thù lớn. Đến đây, con hiểu hơn về những bài học lịch sử trong sách giáo khoa.

Cùng chung cảm xúc ấy, em Trịnh Hà Tuấn, chia sẻ: Ấn tượng nhất với con là các chú bộ đội đã dũng cảm chiến đấu để bảo vệ đất nước. Con tự hứa sẽ học tập thật giỏi để xứng đáng với sự hy sinh của các thế hệ đi trước.

Thượng tá Nguyễn Thị Ngân, thuyết minh viên tại Bảo tàng, cho biết: Bảo tàng thường xuyên đón tiếp các đoàn học sinh, sinh viên, đoàn viên, thanh niên đến tham quan, học tập. Mỗi hiện vật, mỗi câu chuyện kể tại đây đều mang đến cảm xúc chân thật, giúp các em hiểu sâu sắc hơn giá trị của hòa bình.

Không gian trang nghiêm của Nhà bia tưởng niệm hay sự hùng vĩ của các khí tài quân sự khiến các bài học lịch sử trở nên dễ thấm, dễ nhớ và tạo ấn tượng mạnh mẽ hơn bất cứ bài giảng lý thuyết nào...

Vùng đất Việt Bắc, cái nôi của cách mạng, “Thủ đô gió ngàn” năm xưa đã sản sinh ra những thế hệ Anh hùng và Bảo tàng chính là nơi neo giữ và những ký ức vinh quang ấy.

Hơn cả một điểm đến du lịch, Bảo tàng LLVT Việt Bắc - Quân khu 1 là một “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống, một biểu tượng của lòng biết ơn và khát vọng hòa bình. Những câu chuyện về lòng quả cảm, sự hy sinh và ý chí kiên cường được lưu giữ tại đây sẽ tiếp tục là hành trang quý báu, tiếp thêm sức mạnh cho các thế hệ hôm nay và mai sau trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Kim Tuyến