Niềm tin Công lý số 23: Cái giá phải trả cho kẻ lừa chạy án

Trong một xã hội vận hành bằng nguyên tắc “thượng tôn pháp luật”, công lý không phải là món hàng có thể mặc cả hay trao đổi. Thế nhưng, đâu đó vẫn còn không ít người nuôi ảo vọng có thể “chạy án” – nghĩa là dùng tiền, quan hệ hoặc chiêu trò tác động để làm nhẹ đi hình phạt dành cho người phạm tội. Chính trong những mảng tối ấy, một lớp tội phạm khác nhen nhóm và bùng phát: những kẻ lừa đảo chuyên lợi dụng tâm lý hoảng loạn, tuyệt vọng của thân nhân bị can, bị cáo để chiếm đoạt tài sản một cách tàn nhẫn.

Hành vi chạy án, về bản chất là sự câu kết nhằm bóp méo sự thật, dùng tiền hối lộ cho người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng nhằm né tránh sự trừng phạt của pháp luật, hoặc để có lợi cho bản thân, cho người người quen. Tuy nhiên, điều đáng sợ hơn chính những người đang trong cơn bĩ cực – cha mẹ, vợ chồng, anh em của các bị cáo – lại trở thành "mồi ngon” cho những kẻ dối trá, bất lương, giả danh cán bộ, nhà báo, người có “quan hệ”, người “lo được vụ án”.

Lợi dụng lòng tin và sự cả tin của bà Nguyễn Thị L. – mẹ của một bị cáo bị tuyên án chung thân vì tội vận chuyển trái phép chất ma túy – Vũ Anh Tuấn đã cấu kết với luật sư Nguyễn Thế Quyền, dùng nhiều thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tiền. Ban đầu, Tuấn hứa sẽ “lo” cho con bà L. được giảm án xuống 12 năm tù với chi phí 600 triệu đồng. Tin tưởng, bà L. đưa ông Quyền 1 tỷ đồng, trong đó 600 triệu đồng được chuyển cho Tuấn.

Dù sau đó Tòa phúc thẩm vẫn giữ nguyên mức án chung thân, Tuấn tiếp tục lừa bà L. sẽ tìm cách đưa Ch ra khỏi trại giam để giúp lực lượng công an phá các chuyên án ma túy, không cần phải thi hành án trong trại nữa và sẽ được về nhà vào dịp Tết Nguyên đán năm 2022. Từ tháng 10/2021 đến 5/2022, Tuấn nhiều lần gian dối để chiếm đoạt thêm 2,75 tỷ đồng từ bà L., tổng cộng là 3,35 tỷ đồng. Luật sư Quyền, sau khi việc giảm án không thành, đã hoàn trả cho bà L. toàn bộ 1,5 tỷ đồng.

Bà L. đã tố cáo Tuấn với đầy đủ bằng chứng về các khoản tiền đã giao dịch. Sau đó, TAND cấp cao tại Hà Nội tuyên phạt 17 năm tù về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" đối với Vũ Anh Tuấn.

Từ tình huống phục dựng, các chuyên gia của chương trình đã phân tích điểm mấu chốt nằm ở tâm lý hoảng loạn và hy vọng mong manh của gia đình bà L. khi đối mặt với án tù nặng nề của con trai. Trong lúc lòng tin vào pháp luật chưa đủ vững, sự hiểu biết về quy trình tố tụng còn mơ hồ, những lời hứa “giảm án nhanh”, “có cửa lo”, “không cần thi hành án” dễ dàng gieo hy vọng sai lệch.

Điều cần khẳng định là: không có bất kỳ cá nhân, tổ chức nào có quyền hoặc khả năng can thiệp vào hoạt động xét xử độc lập của Tòa án. Mọi bản án đều dựa trên chứng cứ, quy định pháp luật và nguyên tắc tố tụng nghiêm ngặt. “Chạy án” không chỉ là một ảo tưởng, mà còn là sự tiếp tay cho suy thoái đạo đức, là hành vi vô tình hạ thấp chính nền tư pháp mà xã hội đang cố công xây dựng. Và bất kỳ ai lợi dụng nỗi đau của người khác để trục lợi đều đáng bị trừng trị nghiêm khắc không chỉ bằng luật pháp, mà cả bằng sự lên án của lương tri cộng đồng.

Nhưng các chuyên gia cũng cho biết: để thực sự khép lại những bi kịch tương tự, trước hết, người dân cần được trang bị nhận thức đầy đủ về quy trình tố tụng và quyền lợi pháp lý. Thân nhân bị cáo cần tiếp cận luật sư có đạo đức nghề nghiệp, nắm rõ cơ sở pháp lý thay vì tìm kiếm “đường dây quan hệ”. Những lời hứa không căn cứ, những chiêu trò đánh vào cảm xúc, càng cần được cảnh giác và báo cáo cơ quan chức năng kịp thời.

Song song đó, các kênh truyền thông về pháp luật đã và đang đóng vai trò chủ động hơn. Tội phạm không chỉ cần bị trừng trị bằng bản án, mà còn cần được “vạch mặt” trước xã hội, để người dân không còn nhầm lẫn giữa “cứu giúp” và “lừa gạt”. Thông qua chương trình, chúng tôi mong rằng Chương trình Niềm tin Công lý không chỉ là nơi luật pháp lên tiếng, công lý lên ngôi, và người dân không còn đơn độc trước những cạm bẫy của cuộc đời.

Chương trình sẽ được phát sóng lúc 22 giờ 30 phút, thứ Ba, ngày 22/4/2025 trên kênh VTV1 – Đài Truyền hình Việt Nam.

Minh Anh