Nhuộm răng đen - Nét đẹp văn hóa dân tộc Lự

Những ngày đầu xuân, chúng tôi có dịp đến xã Bản Hon, ấn tượng đối với chúng tôi đó là nụ cười thân thiện, mến khách của các bà, các cô rạng rỡ với hàm răng đen nhánh. Trong câu chuyện với những người phụ nữ dân tộc ở đây, chúng tôi được biết, tục nhuộm răng xuất phát từ quan niệm về vẻ đẹp của người Lự đó là cô gái nào nhuộm răng đen mới có nhiều chàng trai để ý, răng đen mới là răng đẹp. Những người đàn ông dân tộc Lự khi đến tuổi tìm vợ cũng chỉ thích lấy những người phụ nữ có hàm răng đen đều tăm tắp, vì quan niệm rằng những người phụ nữ ấy sẽ là những người vợ chịu khó, đảm đang, chung thủy. Chính vì vậy, những năm trước đây phụ nữ dân tộc Lự từ 13, 14 tuổi là bắt đầu nhuộm răng đen.

Phụ nữ dân tộc Lự xã Bản Hon (huyện Tam Đường) nhuộm răng đen.

Nguyên liệu để nhuộm răng đen cũng khá đơn giản gồm có: cây ngứa, bếp lửa. Trong mỗi gia đình người Lự, phụ nữ đều trang bị cho mình những vật dụng cần thiết, sẵn có để nhuộm răng đen. Cứ mỗi buổi tối, sau khi cơm nước xong, bên bếp lửa, họ mang cây ngứa ra đốt để nhựa cây ngứa chảy ra, sau đó họ sẽ lấy khói đen ám trên cây ngứa chà lên răng để nhuộm răng thành màu đen, lặp đi lặp lại nhiều lần trong vòng từ 30 phút đến 1 tiếng.

Tối nào cũng vậy, sau khi cơm nước xong, bà Lò Thị Xeng ở bản Thẳm (xã Bản Hon) ngồi bên bếp lửa nhuộm răng, mỗi lần nhuộm chừng gần 1 giờ đồng hồ. Bà đã nhuộm răng từ khi mới 13 tuổi, theo bà nhuộm răng đen vừa tạo được nét đẹp cho người phụ nữ vừa chữa được cả sâu răng.

Cũng như bà Xeng, bà Lò Thị Khằm ở bản Nà Khum (xã Bản Hon) nhuộm răng đen khi còn rất trẻ, 14 tuổi bà đã bắt đầu nhuộm răng đen, đến nay bà vẫn giữ thói quen nhuộm răng hàng ngày, cứ ăn cơm xong là vào bếp ngồi nhuộm, nhuộm xong mới đi ngủ, bởi với bà răng càng đen thì càng đẹp, nụ cười thêm duyên dáng.

Đối với đồng bào dân tộc Lự, tục nhuộm răng đen hiện nay chỉ duy trì ở phụ nữ độ tuổi từ 45 tuổi trở lên. Chính vì vậy, cấp ủy, chính quyền xã luôn quan tâm, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để người dân tiếp tục giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Lự để tục nhuộm răng đen không bị mai một, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch trên địa bàn.

Phương Thanh - Thu Minh