Những vấn đề kinh tế lớn thế giới phải đối mặt năm 2025

5 vấn đề kinh tế lớn mà các chính phủ sẽ phải đối mặt trong năm 2025. Ảnh: Reuters.

Tháng 1 luôn là thời điểm cho những khởi đầu mới và tư duy đột phá. Tuy nhiên, với việc ông Donald Trump chuẩn bị bước vào Nhà Trắng và một chính phủ Lao động mới của Anh phải đối mặt với nền kinh tế đang chững lại, năm 2025 dường như mang theo dấu hiệu của những thay đổi lớn.

Dù dự báo kinh tế thường đầy rủi ro, các câu hỏi lớn dưới đây sẽ định hình bức tranh toàn cầu trong năm tới, theo The Guardian.

Nền kinh tế Anh liệu có mạnh lên?

Tăng trưởng GDP của Anh vẫn giậm chân tại chỗ trong bối cảnh niềm tin kinh doanh suy yếu khi các doanh nghiệp chuẩn bị gánh thêm 25 tỷ bảng Anh (31,3 tỷ USD) đóng góp bảo hiểm quốc gia (NICs) vào tháng 4.

Theo Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves, để tài trợ cho các dịch vụ công, chính phủ buộc phải chọn phương án này sau khi từ chối các nguồn thu khác. Dù vậy, quyết định này đã tạo ra làn sóng chỉ trích mạnh mẽ, khiến Đảng Lao động bị cáo buộc làm tổn hại nền kinh tế.

Các nhà kinh tế dự báo tăng trưởng năm 2025 của Anh sẽ đạt khoảng 1,3%, trong khi Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách (OBR) kỳ vọng mức tăng 2%, nhờ vào chi tiêu công tăng cao và mức tăng lương thực tế mạnh mẽ.

Tuy nhiên, các số liệu gần đây cho thấy rủi ro suy giảm là không nhỏ và cách chính phủ Lao động xử lý tình hình trong những tháng tới sẽ quyết định uy tín kinh tế của họ.

Trí tuệ nhân tạo: Bong bóng hay tương lai?

Những tranh cãi xung quanh AI tiếp tục thu hút sự chú ý trong năm nay. Một nghiên cứu nổi bật năm 2024 với tựa đề gây sốc “ChatGPT is bullshit” (ChatGPT là điều vô nghĩa) từ Đại học Glasgow đã lập luận rằng những “ảo giác” mà các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT tạo ra không phải là sai sót mà là bản chất.

Một số nghi ngờ đang bắt đầu xuất hiện về việc ChatGPT có thể tạo ra lợi nhuận để lý giải cho mức định giá hơn 150 tỷ USD của OpenAI. Ảnh: Reuters.

Nhà kinh tế đoạt giải Nobel Daron Acemoglu cũng cho rằng tác động của AI đến năng suất và việc làm sẽ thấp hơn so với những tuyên bố của các nhà ủng hộ công nghệ này.

Trên một cơ sở rõ ràng hơn, nhà báo về công nghệ Ed Zitron đã đào sâu vào các báo cáo tài chính của OpenAI để lập luận rằng ChatGPT không thể tạo ra lợi nhuận để biện minh cho mức định giá hơn 150 tỷ USD của công ty đã phát triển ứng dụng này.

Mặc dù vẫn chưa tạo ra cú sốc lớn trên thị trường tài chính, nghi vấn về khả năng thực sự của AI trong việc đáp ứng kỳ vọng đã dấy lên. Với sự dẫn đầu của lĩnh vực công nghệ trên các thị trường tài chính của Mỹ, một sự hoài nghi lan rộng có thể dẫn đến những “cơn địa chấn” tại thị trường Mỹ.

Liệu các nền kinh EU có thể lấy lại phong độ?

Mario Draghi - người từng cam kết làm “bất cứ điều gì cần thiết” để cứu khu vực đồng euro - đã xuất bản một báo cáo năm 2024, cảnh báo các nền kinh tế EU đang đối mặt với “thách thức sinh tồn”.

Các khuyến nghị của ông tập trung vào việc tăng cường đầu tư công lẫn tư nhân và đẩy mạnh phối hợp chính sách giữa các quốc gia thành viên.

Tuy nhiên, kế hoạch này bị đình trệ khi Đức và Pháp - hai nền kinh tế lớn nhất EU - đang đối diện khủng hoảng chính trị với sự trỗi dậy của các đảng dân túy đang hướng tới chủ nghĩa dân tộc kinh tế và phản đối sự hội nhập sâu hơn của EU như AfD tại Đức và Mặt trận Quốc gia của Marine Le Pen tại Pháp.

Cả hai nước đều phải đối mặt với triển vọng kinh tế ảm đạm vào năm 2025, khi Ủy ban châu Âu dự kiến mức tăng trưởng chỉ 0,7% ở Đức và 0,8% ở Pháp.

Liệu khối các nước này có thể vượt qua những khác biệt để đối mặt với nguy cơ hay không vẫn là câu hỏi lớn. Sự hội tụ giữa chính trị và kinh tế trong năm nay ở một số quốc gia thành viên lớn hơn của EU có thể quyết định liệu khối này có chú ý đến cảnh báo của ông Draghi hay phải đối mặt với những cuộc khủng hoảng mới.

Thuế quan của ông Trump sẽ hồi sinh một cuộc chiến thương mại?

Với việc mô tả thuế quan là “từ đẹp nhất trong từ điển”, Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ quay lại Nhà Trắng vào cuối tháng này cùng mục tiêu sử dụng thuế nhập khẩu như vũ khí chính trị và kinh tế.

Trước đó, ông Trump đã đe dọa áp thuế đối với Mexico và Canada cũng như các mức thuế cao hơn đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc.

Tàu chở hàng và các container vận chuyển tại Liên Vân Cảng ở tỉnh Giang Tô (Trung Quốc) vào tháng 10/2024. Ảnh: Reuters.

Giống các rào cản thương mại trước đây, bao gồm cả thuế quan do chính quyền của ông Trump áp đặt trong nhiệm kỳ đầu tiên đối với hàng hóa của Trung Quốc, kế hoạch mới nhất này sẽ không khiến thương mại toàn cầu bị đình trệ.

Dù vậy, kế hoạch thuế quan mới này chắc chắn sẽ làm tăng chi phí và phức tạp hóa hệ thống, hoặc tệ hơn sẽ kích hoạt cuộc chiến thương mại kéo dài làm suy giảm tăng trưởng kinh tế thế giới.

Các nhà hoạch định chính sách có thức tỉnh trước khủng hoảng khí hậu?

Không phải một vấn đề mới nhưng sẽ càng trở nên quan trọng và cấp thiết trong các chương trình nghị sự toàn cầu năm 2025.

Năm 2024, thế giới đã chứng kiến các thảm họa thiên nhiên, đã khiến các hàng hóa quan trọng tăng giá, đồng thời đòi hỏi các khoản đầu tư tái thiết khổng lồ.

Một nghiên cứu gần đây kêu gọi các ngân hàng trung ương điều chỉnh chiến lược, chấp nhận lạm phát cao hơn khi nguyên nhân là các cú sốc do biến đổi khí hậu thay vì tăng lãi suất để kiềm chế tăng trưởng.

Liệu năm 2025 có là thời điểm các ý tưởng như thế này đi vào xu hướng chính. Dù có thể là một hy vọng mong manh, chắc chắn rằng khi ông Trump tiếp tục chiếm sóng truyền thông, chi phí kinh tế của khủng hoảng khí hậu sẽ không ngừng gia tăng.

Phương Linh