Những thay đổi về bảo hiểm thất nghiệp trong Luật Việc làm vừa được Quốc hội thông qua

Sáng 16-6, Quốc hội chính thức thông qua Luật Việc làm (sửa đổi), với 455/459 đại biểu có mặt tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 95,19%.

“Chế tài” chủ sử dụng lao động không đóng BHTN

Luật Việc làm vừa thông qua có thay đổi quy định về đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), nhằm phù hợp với Luật BHXH 2024. Theo đó, người lao động có hợp đồng lao động thời hạn 1 tháng cũng phải tham gia BHTN, thay vì quy định đủ 3 tháng như hiện hành.

Luật giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc tham gia BHTN đối với đối tượng khác (tài xế xe công nghệ, người làm việc online - PV) mà có việc làm, thu nhập ổn định, thường xuyên trên cơ sở đề xuất của Chính phủ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ.

Về mức đóng BHTN, luật mới cơ bản vẫn giữ nguyên như quy định hiện hành. Cụ thể, người lao động đóng tối đa 1% tiền lương tháng; người sử dụng lao động đóng tối đa 1% tiền lương tháng và Nhà nước hỗ trợ tối đa 1%.

Luật mới quy định mức đóng - hưởng không có nhiều thay đổi so với quy định hiện hành. Ảnh: V.LONG

Đáng chú ý, luật mới quy định người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng BHTN cho người lao động. Trường hợp người sử dụng lao động không đóng đủ BHTN cho người lao động thì phải trả khoản tiền tương ứng với các chế độ BHTN mà người lao động được hưởng theo quy định của pháp luật, khi họ nghỉ việc.

Người lao động nghỉ việc được hưởng trợ cấp thất nghiệp, trừ các trường hợp: Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật theo quy định của Bộ luật Lao động; nghỉ việc khi đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Như vậy, quy định này không có gì thay đổi so với luật hiện hành.

Tương tự, luật giữ nguyên quy định mức hưởng trợ cấp thất nghiệp. Theo đó, tiền trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 6 tháng đã đóng BHTN gần nhất trước khi nghỉ việc, nhưng tối đa không quá 5 lần mức lương tối thiểu tháng theo vùng.

Người đóng từ 12 tháng đến đủ 36 tháng sẽ hưởng 3 tháng trợ cấp, sau đó cứ thêm 12 tháng đóng thì cộng một tháng hưởng, tối đa không quá 12 tháng, tương đương 144 tháng (12 năm) đóng BHTN.

Như vậy, lao động đóng đủ 144 tháng, tức 12 năm BHTN sẽ hưởng tối đa 12 tháng trợ cấp.

Lý do không tăng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp

Liên quan đến một số chính sách của Luật, giải trình trước khi Quốc hội nhấn nút thông qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng có ý kiến đề nghị nâng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng lên tối thiểu 65% và cho phép Chính phủ điều chỉnh tăng lên tối đa 75% trong trường hợp khủng hoảng kinh tế, dịch bệnh quy mô lớn.

Có ý kiến đề nghị tăng mức hưởng lên 70% nhưng không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng và cứ 6 tháng đóng BHTN thì được hưởng thêm 1 tháng trợ cấp thất nghiệp nhưng tối đa không quá 12 tháng.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra nhận thấy, quỹ BHTN kết dư thời gian qua chủ yếu được tích lũy từ giai đoạn trước do được Ngân sách nhà nước hỗ trợ hằng năm, khi đó số đối tượng thụ hưởng các chế độ còn ít. Nhưng từ năm 2020 đến nay, số thu và chi BHTN hằng năm cân bằng nhau.

Theo kinh nghiệm của các quốc gia thực hiện thành công chính sách BHTN hoặc bảo hiểm việc làm (Canada, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan…) và quy chuẩn quốc tế về BHTN, mức trợ cấp thất nghiệp không ít hơn 45% của thu nhập trước đó hoặc không ít hơn 45% của tiền lương tối thiểu theo quy định, hoặc của tiền lương của người lao động bình thường nhưng không ít hơn mức sống cơ bản tối thiểu; thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp tối thiểu 3 tháng trong thời kỳ 12 tháng.

Thêm vào đó, Bộ luật Lao động quy định trách nhiệm của người sử dụng lao động trong chi trả trợ cấp thôi việc cho người lao động đã làm việc thường xuyên từ đủ 12 tháng trở lên (mỗi năm làm việc được trợ cấp ½ tháng tiền lương (50% mức tiền lương)) và trợ cấp mất việc làm cho người lao động đã làm việc thường xuyên cho mình từ 12 tháng trở lên (mỗi năm làm việc trả 1 tháng tiền lương (100% mức tiền lương)) nhưng ít nhất phải bằng 2 tháng tiền lương (tối thiểu 200% mức tiền lương).

Theo đó, cơ quan thẩm tra nhận thấy mức hưởng là 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN trong 3 tháng tương đối phù hợp với thông lệ quốc tế và các mức trợ cấp mà người lao động được nhận khi mất việc làm theo quy định hiện hành.

“Mức này bảo đảm cho người lao động giảm bớt khó khăn, ổn định cuộc sống trong thời gian thất nghiệp cho tới khi tìm được việc làm mới; phù hợp với nguyên tắc đóng - hưởng và khả năng cân đối thu chi của quỹ BHTN…”- Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận định.

VIẾT LONG