Những người trẻ yêu âm nhạc truyền thống!

Ca sĩ Thanh Phong (phải) và Hà Quỳnh Như. Một cảnh trong MV "Xẩm Hà Nội".

Chinh phục những nấc thang đầu đời

Mê đắm với ví, giặm, nghệ sĩ trẻ Lê Thanh Phong là một trong những người đưa ví, giặm vươn ra thế giới. Hằng ngày, anh vẫn không ngừng trao truyền, lan tỏa nghệ thuật ví, giặm. Mới đây, ca sĩ Thanh Phong đã vinh dự được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen vì những đóng góp trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh.

Thanh Phong sinh năm 1992 tại Nghệ An, cái nôi của dân ca Nghệ Tĩnh. Năm 2017 anh bảo vệ luận án Thạc sĩ chuyên ngành Phương pháp giảng dạy âm nhạc. Hiện tại Thanh Phong là biên tập viên Chương trình Dân ca và nhạc cổ truyền VOV3 - Đài Tiếng nói Việt Nam. Ở thế hệ của Phong, các bạn trẻ lúc nhỏ dù yêu thích và có giọng hát dân ca nhưng khi trưởng thành thường chọn cho mình lối đi thời thượng hơn, chắc phải có một lý do thật đặc biệt khiến Phong trung thành với dân ca đến vậy? Anh chia sẻ: “Từ nhỏ, những câu ví, lời ru của bà, của mẹ đã ăn sâu trong tôi. Học cấp hai, tôi tham gia Đội Nghệ thuật chim xanh của Nhà Văn hóa thiếu nhi Việt Đức (Nghệ An). Những năm đó có khá nhiều bạn biểu diễn ví, giặm với tôi, nhưng lớn lên các bạn lựa chọn lối đi khác và không theo dân ca nữa. Bản thân tôi có lúc cũng nghĩ mình phải sang một ngã rẽ khác dễ dàng hơn, phải đi thi Sao Mai để nhanh nổi tiếng, nhanh giàu, song rồi chững lại, tôi nghĩ mình vẫn phải trung thành với ví, giặm”.

Cũng sinh ra ở cái nôi ví, giặm, ca sĩ Hà Quỳnh Như đã gặt hái được nhiều thành công khi tuổi đời còn rất trẻ. Sinh năm 2004 trong gia đình nông dân nghèo ở huyện Yên Thành (Nghệ An), Hà Quỳnh Như từng biết hát dân ca từ lúc 3 tuổi, 5 tuổi cô đã hát bài “Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh” của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý một cách chững chạc. Theo thời gian, tình yêu ca hát và tài năng sớm phát lộ của cô được phát triển theo những cuộc thi, liên hoan ở tỉnh nhà, được nhiều nghệ sĩ tên tuổi để ý. Năm 2018 Quỳnh Như dự thi The Voice Kid 2018 và xuất sắc giành ngôi Quán quân. Sau khi tốt nghiệp THPT, Quỳnh Như thi vào Học viện Âm nhạc quốc gia và trở thành tân sinh viên khoa thanh nhạc. Như vừa học, vừa được đi diễn nhiều nơi, cô được mời tham gia nhiều show diễn cả trong và ngoài nước. Sân khấu nào cô cũng được mời hát dân ca hoặc những ca khúc mang âm hưởng dân ca Nghệ Tĩnh. Nhiều lần trên sân khấu trong và ngoài nước, cô cùng Thanh Phong đã tạo nên những tiết mục đầy xúc động.

Cùng nhóm chơi với Hà Quỳnh Như và sinh năm 2004, cô gái Minh Ngọc (Bắc Ninh) lại gây ấn tượng giọng hát quan họ ngọt ngào, mê đắm. Khi nhỏ, Ngọc luôn ước mơ một ngày nào đó được đứng trên sân khấu cùng ánh đèn thật lung linh. Năm 2011, Ngọc đạt giải Nhì cuộc thi Sơn ca Bắc Ninh, do Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Ninh tổ chức. Một cô bé 7 tuổi đã nhận được nhiều sự quan tâm và cổ vũ của mọi người. Đó là nấc thang đầu đời quan trọng mà Minh Ngọc không thể nào quên. Dấu ấn tiếp theo là khi cô tham gia cuộc thi Tuyệt đỉnh song ca nhí. Trải qua 8 vòng thi Minh Ngọc xuất sắc giành ngôi quán quân khi đang ở độ tuổi 14.

Ca sĩ trẻ Minh Ngọc.

Nỗ lực làm mới mình

Dẫu sao, theo các nghệ sĩ, ca sĩ trẻ, âm nhạc nghệ thuật truyền thống vẫn là “con đường khó” trong bối cảnh nhạc thị trường phát triển như vũ bão. Bởi thế, để thu hút công chúng, bản thân mỗi người phải chịu khó học hỏi, rèn giũa và không ngừng làm mới mình. Nghệ sĩ Thanh Phong chia sẻ: “Giới trẻ thích loại hình nhạc sôi động, bản thân những người như chúng tôi phải biết kết hợp nhiều thể loại để làm sinh động bài hát. Còn tôi, tôi luôn lắng nghe cuộc sống để có thể sáng tác lời mới cho ví, giặm”.

Ca sĩ trẻ Phương Mỹ Chi được biết đến là một ca sĩ kiên trì 10 năm theo đuổi âm nhạc truyền thống. Mới đây, cô đã cho ra mắt Album và có một buổi biểu diễn giới thiệu (showcase) mang tên “Vũ trụ cò bay”. Trong đó, Phương Mỹ Chi thể hiện những ca khúc được lấy cảm hứng từ những tác phẩm văn học như: "Vũ trụ có anh" (lấy chất liệu từ truyện cổ tích Tấm Cám), "Vũ trụ cò bay", "Gối gấm" (mượn ý thơ của thi sĩ Hồ Xuân Hương), "Những ngôi sao xa xôi" (truyện ngắn cùng tên của Lê Minh Khuê), "Chiếc lược ngà" (truyện ngắn cùng tên của Nguyễn Quang Sáng),… Phương Mỹ Chi cho biết, với cô việc có những sản phẩm kết hợp giữa âm nhạc hiện đại và truyền thống như cải lương, vọng cổ là không chỉ làm tác phẩm không bị quá đơn điệu mà còn chạm được đến trái tim của khán giả trẻ. Qua đó vẫn giữ được giá trị cốt lõi đẹp đẽ của văn hóa Việt Nam. NSƯT Kim Tử Long, người từng kết hợp với Phương Mỹ Chi trong một số chương trình, chia sẻ: “Các bạn trẻ đã mạnh dạn đưa cải lương như đờn ca tài tử, điệu lý vào các bài tân nhạc hoặc ca nhạc dân ca. Đó là một sự mạnh dạn và có đầu tư về âm nhạc cho hai thế hệ, tôi rất ủng hộ bởi đó là cách làm mới để khán giả vào nghe hoặc xem”.

Ca sĩ Hà Myo tên thật là Nguyễn Thị Ngọc Hà được đánh giá là gương mặt nữ ca sĩ mới, tài năng khi có trong tay khá nhiều giải thưởng âm nhạc. Hiện Hà Myo là ca sĩ trực thuộc của Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam, với nhiều sự sáng tạo để góp phần đưa các loại hình nghệ thuật đến với công chúng. Cô từng tạo ấn tượng khi kết hợp đầy táo bạo giữa xẩm và rap. Năm 2020, MV “Xẩm Hà Nội” do nhạc sĩ Thế Phương – người chuyên gắn với dòng nhạc EDM, đảm nhận phần hòa âm. Công việc này là một thách thức với Thế Phương. Trước kia anh đã thực hiện khá nhiều sản phẩm âm nhạc kết hợp dòng nhạc EDM với nhạc cụ dân gian nhưng theo kiểu đưa phần âm thanh của nhạc cụ dân tộc vào bản hòa âm phối khí chứ chưa thể hiện được màu sắc của ân nhạc nhạc dân gian. Khó nhất là việc phối khí, làm sao kết hợp nhạc cụ dân gian là nhị vào trong bản phối. Tiếp đến làm sao để giữ được chất mạnh mẽ của nhạc điện tử, rồi tạo phần đệm cho cả rap lẫn xẩm.

Nhớ lại những ngày đầu đến với xẩm, Hà Myo gặp rất nhiều khó khăn. Cô bảo rằng, nhiều người vẫn nghĩ âm nhạc này buồn, bi ai, không thích hợp hát đầu năm hoặc các chương trình vui tươi. Tuy nhiên, cô vẫn kiên định con đường mình đã chọn và dần dần được khán giả ghi nhận. Cô cũng vinh dự nhận hai bằng khen của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch năm 2021, Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu 2022. Cô vui vì tạo được thương hiệu riêng, nhận thấy lựa chọn của bản thân đúng đắn. Đến năm 2023, 2024 hầu hết show của Hà Myo là diễn xẩm.

Ngoài xẩm, Hà Myo còn hát xoan, chầu văn, dân ca Nam Bộ. Cô đưa nhiều chất liệu dân gian vào các MV như “Trò chơi í a trời cho”, “Đập nàng Khọt”, “Ký sự Trường Sa”. “Theo đuổi âm nhạc truyền thống, một trong những thách thức lớn của tôi là tài chính. Kiếm được chúng tiền, tôi tiết kiệm để làm sản phẩm”, Hà Myo chia sẻ.

Sự sáng tạo, làm nên sự mới mẻ, hấp dẫn cho nghệ thuật, âm nhạc truyền thống là hướng đi đúng, rất cần được ghi nhận và ủng hộ. Khán giả là thước đo công tâm, cho thấy sự sáng tạo của người trẻ là cách đưa giá trị truyền thống gần hơn với công chúng. Đó cũng là cách giúp nghệ thuật truyền thống định vị thương hiệu, góp phần hiện thực hóa chủ trương phát triển mạnh mẽ công nghiệp văn hóa Việt Nam.

Diên Khánh