Những người định cư ở 'lưng trời'

Mùa làm nông dân

Nhiều dịp lên xuống núi Cấm, chúng tôi được gặp gỡ với khá nhiều người dân định cư trên núi. Những đặc trưng về khí hậu, thổ nhưỡng và điều kiện sản xuất trên núi đã ít nhiều tạo sự khác biệt trong đời sống của họ. Với độ cao hơn 700m so mực nước biển, khí hậu núi Cấm mang đậm chất vùng cao. Bên cạnh đó, chất đất ở núi Cấm không trù phú như ở đồng bằng, nhưng lại phù hợp các loại cây đặc trưng, như: Dâu, bơ, su, hồ tiêu và nhiều loại cây ăn trái. Do đó, những người định cư lâu năm trên núi, ít nhiều đều có mảnh vườn trồng một loại cây nào đó để có nguồn thu.

Ông Trần Hoàng Anh (ngụ ấp Vồ Đầu, xã An Hảo) cho hay: “Tôi định cư trên núi Cấm từ năm 1979 tới nay và cũng là người trồng dâu thâm niên tại ấp Vồ Đầu. Làm vườn trên núi phải có sự tính toán trong việc dự trữ nguồn nước thì mới canh tác được. Chủ yếu, dân núi Cấm làm vườn rẫy trong những tháng mưa. Đến tháng khô, ai dự trữ được nhiều nước thì có thể sản xuất cầm chừng. Làm vườn trên núi không hẳn khá giàu, nhưng nguồn thu đảm bảo cuộc sống”.

Dân núi Cấm tập trung làm vườn trong những tháng mưa

Ông Hoàng Anh cho biết thêm, ấp Vồ Đầu được xem là nơi có số lượng vườn dâu nhiều nhất, bởi sự “tiếp sức” từ nguồn nước của hồ Thủy Liêm ngay cả trong mùa khô. Cây dâu chừng 10 năm tuổi, có thể cho 200 - 300kg trái mỗi mùa, mang đến nguồn thu khá cho nhà vườn. Với diện tích 5 công dâu, nhà vườn kỳ cựu này có thể thu hơn 100 triệu đồng/năm.

Không chỉ cây dâu, cây su cũng mang đến nguồn kinh tế khá cho nhà vườn núi Cấm. Anh Trần Thanh Phong (ngụ ấp Thiên Tuế, xã An Hảo) cho hay: “Hiện giờ, tôi đã dọn giàn su, đợi sa mưa xuống sẽ bắt tay xuống giống cho vụ mới. Cây su với đặc tính dễ trồng, nhẹ công chăm sóc và năng suất có thể đạt hàng tấn mỗi mùa sẽ là ưu tiên hàng đầu của nhà vườn. Không chỉ bán cho thương lái, trái su còn trở thành đặc sản được du khách yêu thích, nhờ đó đời sống nhà vườn cũng khá hơn. Tôi chỉ làm vườn trong mấy tháng mưa, những tháng nắng nóng thì đi chở khách hành hương. Việc chở khách hành hương mang đến nguồn thu khá cho dân núi Cấm, bởi lượng người đến đây chiêm bái rất đông, tập trung từ tháng 11 âm lịch đến hết tháng 4 năm sau”.

Mùa làm du lịch

Nếu có dịp trao đổi với người dân núi Cấm, bạn sẽ thấy sự khác biệt trong tính cách của họ so với nhà vườn nơi khác. Do cuộc sống gắn với hoạt động DL, họ cũng dần hình thành tính cách xởi lởi, mến khách của những người làm trong lĩnh vực này. Nhiều người bạn của tôi trên núi Cấm thường là nông dân, khi cần họ có thể là “hướng dẫn viên” DL nhiệt tình.

“Mình sống nhờ cô bác thập phương thì phải vui vẻ, xởi lởi để họ có ấn tượng tốt và còn quay lại núi Cấm. Chúng tôi lớn lên ở đây, nếu nói đi giáp núi Cấm thì chưa chắc, nhưng hầu hết các điểm DL nổi tiếng thì đã đặt chân tới. Mình làm nghề phục vụ DL cần phải để khách hài lòng, như vậy mới có nguồn thu lo cho cuộc sống” - anh Nguyễn Văn Cung (người vận chuyển hành khách tại núi Cấm) thật tình.

Theo lời anh Cung, vào những tháng hành hương, nhờ lượng khách đông đảo nên nguồn thu của “tài xế” rất khá, có thể đạt 400.000 - 500.000 đồng/ngày. Với những sự kiện nổi bật như Lễ hội hoa đăng Thiên Cấm Sơn, anh Cung kiếm gấp đôi thu nhập hàng ngày. “Không chỉ dân chạy xe, những người buôn bán nhỏ cũng có nguồn thu nhờ mùa DL. Ngoài khu trung tâm hành hương hồ Thủy Liêm, người dân tại các vồ, điện trên núi cũng bán được chai nước, tô bún, tô mì cho khách hành hương vẫn kiếm sống được. Mùa khô là thời điểm khắc nghiệt của đất trời, nhưng người dân núi Cấm lại có cuộc sống sung túc hơn nhờ phục vụ DL” - anh Cung cho biết thêm.

Hiện nay, những nhà vườn núi Cấm cũng đang dần dịch chuyển sang làm dịch vụ DL bằng cách cho khách tham quan vườn dâu, vườn su, vườn bơ lúc trái rộ để tăng thu nhập. Khách có thể chụp ảnh thoải mái, hái mớ trái về làm quà cho người thân cũng là hoạt động trải nghiệm thú vị về núi Cấm. Đây cũng là một trong nhiều cách để nông dân núi Cấm góp phần phát triển các hình thức DL nông nghiệp, gia tăng thu nhập từ chính mảnh vườn của mình.

Giám đốc Ban Quản lý Khu du lịch Núi Cấm Đinh Văn Chắc thông tin: “Chúng tôi thường xuyên tuyên truyền các hộ dân tham gia làm DL tại núi Cấm nâng cao nhận thức, kỹ năng phục vụ du khách. Trong đó, phải ứng xử văn minh, thu tiền chở khách đúng giá niêm yết, không hét giá khi khách ăn uống nhằm xây dựng hình ảnh văn minh cho DL địa phương, để thu hút du khách trở lại Thiên Cấm Sơn”.

MINH QUÂN