Những người đang bị AI 'bỏ rơi'

Một du khách khiếm thị tại Bảo tàng Centraal ở Utrecht, Hà Lan. Ảnh: Reuters.

Người mù và người khiếm thị đang bị loại khỏi lợi ích mà các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại, đồng thời đối mặt với "mức độ phân biệt đối xử mới", Guardian dẫn lời Tom Pey - chủ tịch Hội Hoàng gia vì Trẻ em khiếm thị tại Anh.

Ông cho biết những khó khăn mà trẻ em khiếm thị đang phải đối mặt “nay càng trầm trọng hơn, vì các em bị loại trừ và cách biệt với bạn bè không khuyết tật - những người có thể trải nghiệm trò chơi, thực tế ảo và các công nghệ hình ảnh dựa trên AI”.

Tom Pey kêu gọi cải thiện thiết kế cho mọi thứ, từ trò chơi điện tử đến các trợ lý AI.

"Bị loại ra”

Bình luận của ông được đưa ra trong bối cảnh các công ty công nghệ tung ra nhiều hệ thống hỗ trợ AI dựa trên hình ảnh, như dòng kính thông minh của Meta hay chức năng Google Lens, yêu cầu người dùng hướng camera điện thoại vào vật thể hoặc địa điểm.

Ông Pey cũng kêu gọi Bộ trưởng Khoa học, Đổi mới và Công nghệ Anh Peter Kyle "xây dựng luật hỗ trợ nhu cầu của người khuyết tật, đồng thời định hướng các công ty lớn và startup để họ tính đến cả người khuyết tật trong các sản phẩm của mình".

“Nếu chúng ta nhìn vào phần cứng xung quanh AI, phần lớn trong số đó dựa vào thị giác và bỏ qua nhu cầu của người khiếm thị, cũng như những người không chỉ gặp khó khăn về thị lực mà còn trong việc diễn giải hình ảnh trực quan”, ông cho hay.

“Những người đó, như tôi và nhiều người khác, đơn giản là bị loại ra”, Tom Pey nhấn mạnh.

Một học sinh khiếm thị sử dụng máy tính nói và màn hình chữ nổi Braille. Ảnh: Disability Images/Alamy.

Nghiên cứu gần đây của Viện Quốc gia Hoàng gia về Người khiếm thị (RNIB) cho thấy những người bị mất thị lực ít có khả năng sử dụng internet hàng ngày, dễ bị loại trừ khỏi việc tiếp cận và sử dụng các công nghệ kỹ thuật số, đồng thời ít sở hữu điện thoại thông minh hơn so với phần còn lại của dân số.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng cho thấy tình trạng loại trừ kỹ thuật số ở nhóm này đang giảm dần và công nghệ AI ngày càng trở nên dễ tiếp cận hơn.

Cần cân nhắc ngay từ đầu

Các công ty công nghệ như Google, Meta và OpenAI đã đưa ra nhiều sáng kiến nhằm sử dụng công nghệ để hỗ trợ người mù và người khiếm thị.

Tháng 9, Meta ra mắt hệ thống cho phép người đeo kính Ray-Ban tích hợp công nghệ của họ để kết nối ngay lập tức với một tình nguyện viên - người có thể nhìn qua tròng kính của người đeo kính và cung cấp mô tả về những gì đang diễn ra trước mắt theo thời gian thực.

OpenAI cũng phát triển một trợ lý ảo có thể cung cấp mô tả bằng âm thanh về bất cứ thứ gì mà điện thoại hướng đến - chẳng hạn đồ đặt trong tủ lạnh - và trò chuyện về nó.

Hệ thống này, được thử nghiệm bởi Be My Eyes, ứng dụng hỗ trợ tiếp cận được thành lập tại Đan Mạch, sử dụng ChatGPT-4.

Ứng dụng này mô tả các bức ảnh bằng âm thanh, thậm chí đọc bài kiểm tra và tham gia vào phần hỏi đáp.

Các công ty công nghệ như Google, Meta và OpenAI đã đưa ra các sáng kiến nhằm sử dụng công nghệ để hỗ trợ người mù và người khiếm thị. Ảnh: iStockphoto.

Tuy nhiên, ông Pey cho biết những người trẻ bị mù hoặc hạn chế thị lực đang nhận thấy khoảng cách trải nghiệm về thế giới của họ với bạn bè không khuyết tật ngày càng lớn hơn.

“Bới những người đó có thể trải nghiệm trò chơi, thực tế ảo và các công nghệ thị giác do AI mang lại, trong khi những người như họ thì không”, ông chia sẻ.

Ông gọi đây là “cấp độ phân biệt đối xử mới - điều hoàn toàn có thể tránh được nếu có sự suy nghĩ thấu đáo ngay từ đầu”.

“Các nhà thiết kế cần nhận thức rõ hơn rằng họ nên thiết kế dành cho cả người khuyết tật”, ông nhấn mạnh thêm.

Minh An