Những kiến nghị đáng chú ý về việc sửa Hiến pháp 2013

Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV dự kiến khai mạc ngày 5-5. Theo chương trình dự kiến, ngay trong ngày làm việc đầu tiên, Quốc hội sẽ nghe tờ trình, thảo luận tại tổ về đề nghị sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 và thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013.

Để chuẩn bị cho công việc hệ trọng này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã gửi đến các đại biểu Quốc hội báo cáo rà soát, đánh giá việc thực hiện một số quy định của Hiến pháp 2013 về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Quốc hội dự kiến bàn việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 ngay trong ngày khai mạc kỳ họp thứ 9. Ảnh: PHẠM THẮNG

Đề xuất sửa Điều 9 Hiến pháp

Theo đó, báo cáo đưa ra đánh giá toàn diện về quá trình hơn 11 năm thi hành Hiến pháp 2013, Luật MTTQ Việt Nam 2015, Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 (đã sửa đổi, bổ sung), chỉ rõ những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đưa ra các kiến nghị, đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013.

Tại báo cáo này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh yêu cầu sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013 trong bối cảnh xây dựng nền quản trị quốc gia, địa phương hiện đại, ứng dụng công nghệ số, hội nhập quốc tế.

Mục tiêu là tinh gọn, tập trung đầu mối, giảm bớt tầng nấc trung gian, nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính, tập hợp quần chúng, giảm chồng chéo. Việc đổi mới phải đi đôi với nâng cao chất lượng cán bộ, ứng dụng công nghệ, chống lãng phí.

Việc sửa đổi cũng nhằm quán triệt tinh thần các nghị quyết của Đảng về đổi mới tổ chức bộ máy hệ thống chính trị, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Đối với MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất sửa đổi, bổ sung các điều của Hiến pháp 2013 theo hướng sửa đổi, bổ sung Điều 9 quy định bao quát, toàn diện hơn về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên theo mô hình tổ chức mới sau khi sắp xếp.

Đồng thời khẳng định MTTQ Việt Nam là bộ phận của hệ thống chính trị do Đảng lãnh đạo, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân.

Điều 9 Hiến pháp 2013 cũng dự kiến được sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định khái quát các tổ chức chính trị - xã hội (Công đoàn, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh) là các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc MTTQ Việt Nam, hoạt động thống nhất trong MTTQ Việt Nam nhưng vẫn giữ tính độc lập tương đối.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng dự kiến sửa đổi, bổ sung Điều 10 để bảo đảm kế thừa vị trí, vai trò của tổ chức công đoàn, thống nhất với Điều 9 sau sửa đổi, bổ sung, quy định về vai trò đại diện người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và quốc tế.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung Điều 84 theo hướng không tiếp tục quy định các cơ quan trung ương của tổ chức thành viên của Mặt trận có quyền trình dự án luật, pháp lệnh.

Cơ quan thường trực của Quốc hội đề nghị không sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến mối quan hệ công tác, phối hợp của MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội với Chính phủ, chính quyền địa phương tại Điều 96, Điều 101, Điều 116.

Đề xuất không sử dụng thuật ngữ ‘cấp chính quyền địa phương’

Đối với chính quyền địa phương, Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiến nghị sửa đổi, bổ sung Điều 110 theo hướng không quy định chi tiết hệ thống đơn vị hành chính với tên của từng loại đơn vị theo ba cấp mà chỉ quy định khái quát hai cấp là tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương sẽ quy định cụ thể các đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh (xã, phường, đặc khu), để đáp ứng yêu cầu thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và bảo đảm tính ổn định lâu dài của hiến pháp.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung mang tính kỹ thuật tại các điều 111, 112, 114, 115 theo hướng không sử dụng thuật ngữ “cấp chính quyền địa phương” để thể hiện tính thống nhất mô hình (gồm HĐND và UBND), tránh nhầm lẫn; chỉnh lý quy định phù hợp mô hình tổ chức mới.

Cùng với đó, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa cơ quan nhà nước ở trung ương với địa phương, tạo sự chủ động cho chính quyền địa phương theo nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Cơ quan thường trực của Quốc hội cũng đề xuất bổ sung quy định chuyển tiếp để đảm bảo chính quyền địa phương hoạt động thông suốt, phù hợp lộ trình sắp xếp.

ĐỨC MINH