Những điểm sáng trong bức tranh nhiều gam màu đối nghịch

Nền kinh tế toàn cầu (ảnh minh họa). Nguồn: Newz Post

Sức bền của nền kinh tế, AI và kinh tế xanh

Điểm sáng nổi bật đầu tiên của kinh tế thế giới năm 2025 chính là sức bền và khả năng chống chịu trước các cú sốc liên tiếp. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), chỉ số tích cực của các nền kinh tế lớn, nhất là Mỹ và châu Âu, đã tô điểm các gam màu tươi sáng cho bức tranh kinh tế thế giới.

OECD tuyên bố cần “trao bằng khen” cho nền kinh tế thế giới vì khả năng chống chịu mạnh mẽ trong năm 2025. Kinh tế thế giới được OECD dự báo tăng trưởng 3,2% năm 2025, giảm nhẹ so với 3,3% của năm 2024, trước khi chậm lại còn 2,9% trong năm 2026 và “ngược dòng” lên mức 3,1% năm 2027.

Có thể thấy sau đại dịch COVID-19, xung đột Nga - Ukraine, bất ổn Trung Đông, lạm phát cao kéo dài và làn sóng thắt chặt tiền tệ chưa từng có trong nhiều thập kỷ, kinh tế toàn cầu vẫn không rơi vào suy thoái sâu như nhiều dự báo bi quan trước đó. Chính sức bền này tạo nền tảng quan trọng để các nền kinh tế điều chỉnh chính sách theo hướng thận trọng nhưng linh hoạt, tránh những cú sốc dây chuyền mang tính hệ thống.

Các tổ chức quốc tế lớn đều thừa nhận kinh tế thế giới năm 2025 tăng trưởng chậm nhưng ổn định, tránh được kịch bản “hạ cánh cứng”. Báo cáo triển vọng kinh tế thế giới do OECD mới công bố đã phác họa bức tranh kinh tế toàn cầu đậm gam màu tươi sáng, trong đó nổi bật tới từ nhu cầu tiêu dùng. OECD chỉ rõ kết quả tích cực này là nhờ chính phủ nhiều nước nới lỏng chính sách tài chính. Ngoài ra, không ít quốc gia đã ban hành chính sách kinh tế vĩ mô vững chắc giúp thúc đẩy tăng trưởng, tăng thu nhập cho người lao động, cùng với các khoản đầu tư khổng lồ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).

Nếu coi lạm phát là “bóng đen” lớn nhất của kinh tế toàn cầu giai đoạn 2022 - 2024, thì năm 2025 chứng kiến bước lùi rõ rệt của áp lực giá cả. Lạm phát toàn cầu cũng giảm từ 5,9% năm 2024 xuống còn 4,5% năm 2025. Tại nhiều nền kinh tế phát triển, lạm phát đã tiệm cận hoặc tiến sát mục tiêu của các ngân hàng trung ương. Đây được xem là thành tựu nổi bật mang tính bước ngoặt, bởi nó cho phép các ngân hàng trung ương lớn như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) hay Ngân hàng Anh (BoE) từng bước chuyển từ thắt chặt sang nới lỏng tiền tệ có kiểm soát. Chu kỳ cắt giảm lãi suất, dù thận trọng, đã góp phần cải thiện tâm lý thị trường, hỗ trợ tiêu dùng và đầu tư.

Năm 2025 tiếp tục chứng kiến vai trò ngày càng rõ nét của công nghệ cao, đặc biệt là AI, tự động hóa, bán dẫn và năng lượng tái tạo. Việc AI thế hệ mới được ứng dụng sâu rộng trong sản xuất, tài chính, logistics, y tế và quản trị đô thị đã tạo ra những bước nhảy về năng suất, đồng thời hình thành các mô hình kinh doanh hoàn toàn mới. Song song đó, kinh tế xanh và chuyển đổi năng lượng trở thành xu hướng không thể đảo ngược. Dù còn nhiều tranh cãi về chi phí và tốc độ chuyển đổi, nhưng đầu tư vào năng lượng tái tạo, hạ tầng xanh và tài chính bền vững vẫn tăng mạnh, đặc biệt tại châu Âu và châu Á. Đây chính là điểm sáng mang tính dài hạn, cho thấy kinh tế thế giới không chỉ phục hồi mà còn đang tái cấu trúc theo hướng bền vững hơn, dù quá trình này đầy thách thức.

Những động lực tăng trưởng mới của kinh tế thế giới năm 2025 đang định hình một không gian phát triển khác về chất. Ở đó, quốc gia nào khép cửa, dựng rào cản và áp đặt luật chơi sẽ tự đẩy mình ra bên lề các chuỗi giá trị mới.

Thách thức nổi lên song hành với cơ hội

Bên cạnh những điểm sáng, kinh tế thế giới năm 2025 phải đối mặt với hàng loạt thách thức lớn bao gồm cuộc xung đột Nga - Ukraine kéo dài, xung đột ở Trung Đông tiềm ẩn nguy cơ lan rộng. Cùng với đó là cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, tác động sâu sắc đến thương mại, công nghệ và đầu tư; thị trường lao động phân hóa, nguy cơ mất việc do AI và tự động hóa gia tăng; biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan ngày càng ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và an ninh lương thực.

Những thách thức này cho thấy, các điểm sáng của kinh tế thế giới năm 2025 không mang tính “phục hồi toàn diện”, mà phản ánh một giai đoạn chuyển tiếp đầy phức tạp. Những điểm sáng ấy tồn tại trong một thế giới đầy rủi ro và cạnh tranh chiến lược gay gắt, đòi hỏi các quốc gia phải chủ động, tỉnh táo và linh hoạt hơn trong hoạch định chính sách. Chỉ những nền kinh tế biết tận dụng cơ hội, kiểm soát rủi ro và gắn tăng trưởng với ổn định, bền vững mới có thể đứng vững và vươn lên trong giai đoạn đầy biến động phía trước.

Việc duy trì ổn định vĩ mô, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tăng cường hợp tác quốc tế sẽ là chìa khóa để định hình một nền kinh tế toàn cầu năng động, bền vững và linh hoạt hơn trong tương lai.

Bài học cho Việt Nam

Từ bức tranh kinh tế thế giới nhiều gam màu đan xen ấy, Việt Nam có thể có được những bài học giá trị, trong đó bao gồm việc tận dụng tăng trưởng phải đi đôi với bảo vệ không gian phát triển độc lập, tự chủ. Bức tranh kinh tế 2025 cũng chính là lời cảnh báo không thể đánh đổi độc lập, tự chủ kinh tế lấy tăng trưởng bằng mọi giá.

Xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục mở ra cơ hội cho Việt Nam tham gia sâu hơn vào các mạng lưới sản xuất khu vực và quốc tế. Việc nhiều tập đoàn dịch chuyển đầu tư khỏi các điểm nóng địa chính trị cho thấy Việt Nam, với môi trường chính trị ổn định, hội nhập sâu rộng và lực lượng lao động dồi dào, vẫn là điểm đến hấp dẫn.

Giới chuyên gia nhận định, đối với Việt Nam, hội nhập sâu là tất yếu, nhưng Việt Nam phải hội nhập bằng năng lực nội sinh. Nếu không nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế, những cú sốc bên ngoài sẽ nhanh chóng chuyển hóa thành rủi ro trong nước.

Những điểm sáng của kinh tế thế giới năm 2025 - đặc biệt là công nghệ cao, AI, kinh tế xanh - cho thấy mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và tài nguyên đã không còn phù hợp đối với Việt Nam. Chiến lược chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực không chỉ là giải pháp phát triển, mà còn là biện pháp phòng vệ chiến lược trước nguy cơ bị gạt ra khỏi các chuỗi giá trị mới.

Việc Việt Nam duy trì quan hệ kinh tế - thương mại cân bằng với các đối tác lớn như Mỹ, Trung Quốc, Liên minh châu Âu, ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc… không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là lá chắn chiến lược trước các sức ép địa - kinh tế.

Thực tiễn thế giới năm 2025 cho thấy, những nền kinh tế bị lệ thuộc quá mức vào một thị trường, một đồng tiền hoặc một chuỗi cung ứng duy nhất đều dễ rơi vào thế bị động khi căng thẳng leo thang. Đây là bài học trực tiếp đối với Việt Nam trong hoạch định chính sách thương mại, đầu tư và tài chính - tiền tệ.

MAI NGUYÊN