Những dấu hỏi về chính sách thuế mới của Mỹ

Ông Donald Trump tại một sự kiện ở bang Maryland, Mỹ ngày 25/2/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Theo giới chuyên gia, quyết định áp mức thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mexico và Canada không chỉ làm dấy lên lo ngại về tác động tiêu cực đối với các ngành công nghiệp của Mỹ, mà còn khiến nền kinh tế của các quốc gia đối tác này lao đao. Cụ thể, Mexico và Canada là hai quốc gia cung cấp một lượng lớn dầu thô cho Mỹ, chiếm khoảng 25% lượng dầu mỏ mà các nhà máy lọc dầu của Mỹ xử lý mỗi ngày. Một nguồn tin tiết lộ rằng các sản phẩm dầu thô cũng sẽ không được miễn thuế, điều này khiến các nhóm vận động trong ngành công nghiệp năng lượng của Mỹ phản đối kịch liệt, cảnh báo rằng việc áp dụng thuế này có thể làm tăng giá dầu, đẩy chi phí nhiên liệu lên cao và tác động xấu đến người tiêu dùng.

Các chuyên gia kinh tế dự báo rằng với việc áp thuế cao đối với các mặt hàng nhập khẩu, tỷ lệ lạm phát ở Mỹ có thể tăng mạnh. Dự báo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) sẽ lên tới 3,7% vào năm 2025, cao hơn nhiều so với mục tiêu của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed - Ngân hàng Trung ương Mỹ). Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức mua của người dân mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt nguồn cung và gia tăng chi phí sản xuất trong nước.

Ngành công nghiệp ô tô của Mỹ được dự báo là một trong những lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ các biện pháp thuế này. Mexico và Canada là những nhà cung cấp linh kiện và xe hơi quan trọng cho các hãng xe Mỹ. Do vậy, việc áp đặt thuế có thể đẩy giá thành lên cao, đồng thời cản trở các chuỗi cung ứng vốn đã chịu nhiều ảnh hưởng trong đại dịch COVID-19. Cổ phiếu của các hãng ô tô Mỹ như Ford và General Motors đã giảm mạnh trong những ngày qua, khi các nhà đầu tư lo ngại về khả năng lạm phát gia tăng và thị trường lao động bị ảnh hưởng.

Tương tự, ngành công nghiệp năng lượng của Mỹ cũng phản đối mạnh mẽ kế hoạch tăng thuế nói trên. Nhiều nhóm vận động trong ngành dầu khí cho rằng việc áp thuế đối với dầu thô sẽ làm tăng giá nhiên liệu, gây bất lợi cho người tiêu dùng và đẩy các nhà máy lọc dầu vào tình trạng khó khăn. Canada hiện là nhà cung cấp dầu lớn nhất của Mỹ, với hơn 4 triệu thùng/ngày và việc áp thuế đối với nguồn cung này có thể làm tăng giá xăng dầu tại các khu vực như Trung Tây, nơi phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ của Canada.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đã chỉ trích kế hoạch thuế mới của Mỹ, khẳng định rằng chính sách này sẽ không giải quyết được vấn đề di cư hay tình trạng tội phạm ma túy mà ông Trump nhắm tới. Trong khi đó, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã có cuộc điện đàm với Trump, được cho là "mang tính xây dựng và hiệu quả", với mục tiêu duy trì mối quan hệ thương mại ổn định và trao đổi về vấn đề an ninh biên giới. Tuy nhiên, các nhà phân tích nhận định việc áp dụng mức thuế mới có thể gây tổn hại lớn cho nền kinh tế Canada, đặc biệt là ngành công nghiệp ô tô và năng lượng.

Container hàng hóa được xếp tại cảng Long Beach, California, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Không chỉ các quốc gia đối tác trực tiếp của Mỹ, mà Liên minh châu Âu (EU) cũng thể hiện sự quan ngại về động thái này. Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck đã lên tiếng kêu gọi EU cần chuẩn bị đối phó với khả năng Mỹ áp dụng thuế cao đối với hàng hóa xuất khẩu từ châu Âu. Ông nhấn mạnh rằng EU phải phản ứng một cách thống nhất và tìm cách đối thoại trước khi nghĩ đến việc áp dụng biện pháp trả đũa. Ông cũng cảnh báo rằng việc gia tăng thuế quan sẽ chỉ dẫn đến tổn thất cho tất cả các bên, kể cả Mỹ.

Theo Bộ trưởng Habeck, dưới chính quyền của Tổng thống đắc cử Trump, các thỏa thuận thương mại và các quy tắc kinh tế hiện hành đang trở nên mong manh và khó dự đoán. Đức và các quốc gia EU có thể sẽ bị ảnh hưởng mạnh mẽ từ chính sách thuế mới này, khi thị trường Mỹ là một trong những điểm đến quan trọng của hàng hóa xuất khẩu châu Âu, đặc biệt là các sản phẩm công nghiệp và ô tô.

Một trong những vấn đề đáng chú ý là liệu quyết định áp thuế này có phải là bước đi đầu tiên trong một cuộc đàm phán hay không. Giới quan sát cho rằng ông Trump có thể đang sử dụng các biện pháp thuế như một công cụ để thúc đẩy Mexico và Canada đưa ra những cam kết mạnh mẽ hơn trong kiểm soát nhập cư và ma túy. Tuy nhiên, việc áp đặt thuế không phải là giải pháp lâu dài và điều này có thể dẫn đến một cuộc chiến thương mại toàn diện, ảnh hưởng đến cả 3 nền kinh tế.

Theo chuyên gia pháp lý Warren Maruyama, Tổng thống đắc cử Trump có thể thông qua các kế hoạch thuế nêu trên bằng cách tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, mở đường cho các biện pháp bảo hộ mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, điều này có thể kéo theo những hậu quả khôn lường không chỉ cho các đối tác của Mỹ, mà còn với chính nền kinh tế Mỹ và toàn cầu.

Thanh Phương (TTXVN)