Những bài toán của bắn cung Việt Nam trong ngày trở lại SEA Games

Olympic, ASIAD và SEA Games

Sau Olympic Paris 2024, người hâm mộ thể thao Việt Nam chứng kiến một vận động viên (VĐV) hàng đầu ở môn cầu lông hẹn hò cùng một nữ cung thủ có 2 lần liên tiếp tranh tài tại Thế vận hội. Bằng một lý do nào đó, Lê Đức Phát và Đỗ Thị Ánh Nguyệt đã tìm thấy một điểm chung giữa họ. Mặt khác, cầu lông và bắn cung Việt Nam cũng có nhiều điểm tương đồng khi bước ra quốc tế.

Ánh Nguyệt là vận động viên hiếm hoi của bắn cung Việt Nam giữ phong độ ổn định trong nhiều năm liên tục.

Trong gần 2 thập niên vừa qua, cầu lông Việt Nam luôn có ít nhất 1, thậm chí 2 đại diện góp mặt ở mỗi kỳ Olympic. Nhưng ở chiều ngược lại, các VĐV cầu lông Việt Nam chưa bao giờ vào đến một trận chung kết SEA Games. Ở điểm này, bắn cung đã làm tốt hơn cầu lông khi có HCV SEA Games, nhưng không phải lúc nào mục tiêu giành vàng cũng thành công.

3 năm trước, tại kỳ SEA Games tổ chức tại sân nhà, Việt Nam chỉ giành được 4 HCB, 1 HCĐ trong 10 nội dung thi đấu. Trong khu vực Đông Nam Á, bắn cung Việt Nam có thể đã giành vé tham dự Olympic. Tuy nhiên, sự thật là bắn cung Việt Nam vẫn chưa thể sánh ngang nhiều đối thủ trong khu vực.

Mức độ phát triển của bắn cung Việt Nam vẫn xếp sau Malaysia, Thái Lan, Philippines và đặc biệt là Indonesia. Nếu như bắn cung chỉ được Việt Nam thực sự chú trọng trong thời gian gần đây, nhiều quốc gia Đông Nam Á đã đi trước từ rất lâu. 37 năm trước, tại Olympic Seoul 1988, Indonesia thậm chí đã giành được huy chương bạc Thế vận hội.

Câu chuyện tương tự cũng diễn ra ở các kỳ ASIAD. Bắn cung lần đầu được đưa vào chương trình thi đấu của Á vận hội từ năm 1978. Quốc gia tiên phong đưa bắn cung vào ASIAD khi ấy chính là Thái Lan. Xứ chùa tháp có thể chưa từng giành huy chương bắn cung ASIAD, nhưng họ đã mở đường cho Indonesia, Malaysia và Philippines làm được điều này.

Đứng trước những quốc gia có đội tuyển bắn cung đã đạt đến đẳng cấp thế giới, chí ít là châu Á, thật khó để những cung thủ Việt Nam có thể sớm thách thức họ. Thành tích của bắn cung Việt Nam tại các kỳ SEA Games vừa qua cũng phản ánh điều đó. Chúng ta có thể giành HCV SEA Games ở một số thời điểm, nhưng chưa thể so thành tích với nhóm dẫn đầu.

Vì lý do trên, việc bắn cung Việt Nam đứng nhất toàn đoàn ở SEA Games 2019 đã thực sự trở thành cú hích lớn cho các cung thủ. Từ một môn thể thao chưa được biết đến nhiều, bắn cung mở ra một hướng đi mới cho nhiều địa phương, cũng như đội tuyển quốc gia. 4 tấm vé sau 2 kỳ Thế vận hội, và thành tích ở SEA Games cho thấy bắn cung thực sự giàu triển vọng.

Lên chậm, xuống nhanh

Bảng thành tích môn bắn cung ở các kỳ Olympic và ASIAD ghi nhận sự thống trị của đội tuyển Hàn Quốc. Tại xứ sở kim chi, các cung thủ thừa nhận việc giành suất lên đội tuyển quốc gia và thi đấu quốc tế còn khó hơn vô địch Olympic. Lý do xuất phát từ yêu cầu khắc nghiệt của môn bắn cung với VĐV.

Bắn cung Việt Nam không phải lúc nào cũng có thành tích ấn tượng ở SEA Games.

Phong độ của VĐV thi đấu trong môn bắn cung sẽ không ổn định nếu họ không có điều kiện cọ xát, thi đấu liên tục. Các cung thủ có thể mất nhiều năm để tiến bộ, nhưng một khi sa sút, họ sẽ xuống dốc không phanh. Ít năm trước tại Hàn Quốc, nhà vô địch Olympic An San thậm chí đã mất suất lên tuyển khi những đối thủ trẻ tuổi hơn thi đấu ấn tượng.

Điều tương tự cũng đúng với bắn cung Việt Nam. Năm 2019, một trong 3 tấm HCV bắn cung SEA Games ghi danh Nguyễn Hoàng Phi Vũ. Cung thủ người Hải Dương khi ấy mới 20 tuổi, nhưng đã thể hiện xuất sắc bên cạnh đàn chị Lộc Thị Đào. Họ thậm chí đã đánh bại đôi VĐV rất mạnh của Indonesia để lên ngôi vô địch nội dung đôi nam nữ trên đất Philippines.

Một năm sau khi giành HCV SEA Games, Phi Vũ tiếp tục làm nên kỳ tích với tấm vé tham dự Olympic. Bên cạnh Đỗ Thị Ánh Nguyệt, Phi Vũ đã làm nên lịch sử cho bắn cung Việt Nam ở giai đoạn 2020-2021. Ai cũng nghĩ Phi Vũ sẽ có bước tiến lớn hơn trong sự nghiệp, nhưng anh lại bất ngờ thi đấu chùng xuống sau kỳ Thế vận hội Tokyo.

Trong giai đoạn 2021-2022, thành tích của Phi Vũ tại các giải đấu có phần sa sút. Điều này khiến cung thủ người Hải Dương bị loại khỏi danh sách VĐV tham dự SEA Games trên sân nhà. Từ đó đến nay, Phi Vũ đã dần lấy lại phong độ, nhưng lúc này đã xuất hiện một cung thủ nam khác thi đấu ấn tượng hơn hẳn: Lê Quốc Phong, người vừa tham dự Olympic Paris.

Lộc Thị Đào trong quá khứ, và Đỗ Thị Ánh Nguyệt của hiện tại là những gương mặt hiếm hoi thường xuyên duy trì phong độ và thành tích thi đấu ổn định. Ánh Nguyệt có thể khiến người khác hiểu nhầm về mình qua vẻ ngoài điệu đà, nhưng bạn bè, đồng nghiệp đều ghi nhận cô là VĐV rất nghiêm túc. Đó là nhân tố giúp Ánh Nguyệt liên tục giữ vững vị thế bản thân.

Phân định rạch ròi giữa công việc và chuyện cá nhân là điều không phải VĐV nào cũng làm được. Nhưng đó lại trở thành điểm mạnh của Ánh Nguyệt. Cô gái nhỏ bé người Hưng Yên không ngại khó khi chuyển sang từ môn bóng rổ, và giờ vẫn kiên trì với công việc của một VĐV. Ánh Nguyệt đã gặt hái thành công lớn khi còn rất trẻ, và giờ cô vẫn duy trì được phong độ.

Vượt khó bằng nhận thức

Nhân tố hàng đầu giúp bắn cung Việt Nam tiến bộ vượt bậc trong thời gian qua là chính sách "nhập khẩu" chương trình huấn luyện. Giáo án tập của bắn cung Việt Nam gần đây được cập nhật, làm mới đáng kể từ thời điểm chuyên gia Park Chae Soon góp mặt. Ông Park là HLV kỳ cựu, từng đảm nhiệm vị trí HLV trưởng đội tuyển bắn cung Hàn Quốc ở nhiều kỳ Olympic.

Nhiều cung thủ Việt Nam có nhận thức cao với công việc của mình.

Các VĐV Hàn Quốc dưới thời chuyên gia Park Chae Soon đã giành 11 HCV Olympic, đồng thời phá không ít kỷ lục Thế vận hội. Vì thế, việc có một chuyên gia xuất sắc như ông Park đến làm việc đã cho thấy tham vọng của bắn cung Việt Nam. Mặt khác, ông Park cũng coi đây là cơ hội tốt để thử sức, cũng như làm mới bản thân tại một đội tuyển giàu tiềm năng.

Theo nhận xét từ HLV Park Chae Soon, VĐV Việt Nam có thể hình, thể trạng tốt để hướng đến sân chơi đỉnh cao. Ngoài ra, các cung thủ Việt tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ thuật tương đối nhanh. Sự chuyên cần cũng là điểm mạnh giúp bắn cung Việt Nam vượt khó trong một số thời điểm.

Nhiều VĐV bắn cung Việt Nam cũng dần có nhận thức đúng đắn về công việc. Họ tự đầu tư không ít cho môn thể thao này. Nhiều tuyển thủ sở hữu cung cá nhân, đồng thời tự bỏ tiền túi sắm không ít phụ kiện hỗ trợ việc tập luyện, thi đấu. Điều đó cũng cho thấy VĐV bắn cung được đảm bảo chế độ đãi ngộ tốt, qua đó có thể tập trung hướng đến thành tích cao.

Từng có người nhận xét 2 tấm vé tham dự Olypic Paris của bắn cung Việt Nam là may mắn. Nhưng nếu Lê Quốc Phong không kiên trì qua từng giải đấu, anh không thể vụt sáng với thành tích ấn tượng ở một trong những giải cuối cùng tính thành tích đến Thế vận hội. Và cũng chỉ có nỗ lực tính bằng năm mới giúp Ánh Nguyệt bất ngờ nhận vé vào phút chót.

Bắn cung Việt Nam có thể bùng nổ tại SEA Games 2025 như hồi 2019, nhưng cũng có thể kém duyên như ở sân nhà. Nhưng dù thành tích có ra sao, đây cũng chỉ là một điểm nhấn trên hành trình tiến bộ của các cung thủ. Họ cần thêm thời gian để chứng tỏ bản thân, cũng như truyền lại kinh nghiệm cho thế hệ kế cận hướng ra quốc tế.

Đơn Ca