Như Thanh xây dựng đời sống văn hóa gắn với gìn giữ văn hóa dân tộc

Tái hiện lại các nghi thức của lễ hội Kin Chiêng Boọc Mạy (xã Xuân Phúc).

Huyện Như Thanh có 3 dân tộc chủ yếu cùng sinh sống là Kinh, Thái, Mường và một số dân tộc khác. Sự giao thoa văn hóa các dân tộc đã tạo nên những nét độc đáo, đa dạng trong tổng hòa sắc thái văn hóa của huyện. Người dân nơi đây lưu giữ được nhiều trò chơi, trò diễn, tiếng nói, trang phục, ẩm thực truyền thống. Cùng với đó, nhiều lễ hội, lễ tục tiêu biểu đặc trưng cho văn hóa, tín ngưỡng của các dân tộc được gìn giữ, phát huy giá trị, như: lễ hội Sết Boóc Mạy; lễ cúng cơm mới; lễ hội Kin Chiêng Boọc Mạy; lễ hội đền Bạch Y Công chúa và 2 kỳ lễ hội tại đền Phủ Na. Trong đó có 2 lễ hội được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia là Sết Boóc Mạy và Kin Chiêng Boọc Mạy.

Tiêu biểu như lễ hội Kin Chiêng Boọc Mạy (hát múa ăn mừng dưới cây bông) ở xã Xuân Phúc. Đây là lễ hội của đồng bào dân tộc Thái Như Thanh được gìn giữ và phát huy giá trị qua nhiều thế hệ. Trước đây, lễ hội được tổ chức vào tháng Giêng, tháng 2 hằng năm. Những năm gần đây, người dân còn kết hợp làm thêm tục Lăm chá Kin Chiêng Boọc Mạy vào dịp “Tết cơm mới” (tháng 11 hằng năm). Theo người dân nơi đây, “kin chiêng” là lễ tháng giêng, “boọc mạy” là cây bông tượng trưng cho đất, trời, thiên nhiên, bốn mùa xuân - hạ - thu - đông, vạn vật đều sinh sôi nảy nở, đơm hoa kết trái. Lễ hội là dịp để người dân làng gửi gắm mong ước được bình an, khỏe mạnh, may mắn. Lễ hội thường tái hiện lại một số hoạt động trong đời sống sinh hoạt cộng đồng của người Thái qua các thời kỳ, thông qua việc hát múa dưới cây bông.

Để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, huyện bám sát các nghị quyết, hướng dẫn cấp trên về phát triển văn hóa, từ đó xây dựng các đề án, chương trình nhằm gìn giữ và phát huy các giá trị truyền thống. Đồng thời, huyện đã gắn việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống với thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, phát triển du lịch và XDNTM. Qua đó, đã chủ động xây dựng kế hoạch bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa theo từng giai đoạn, từng năm.

Trong thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, huyện Như Thanh đã triển khai các nội dung trọng tâm. Trong đó, chú trọng xây dựng môi trường văn hóa tại các khu dân cư. Huyện đã hướng dẫn các địa phương, cơ quan, đơn vị đẩy mạnh thực hiện phong trào xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa, đơn vị văn hóa; hướng dẫn các địa phương tăng cường tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, trò chơi, trò diễn dân gian trong dịp lễ, tết, ngày hội; khuyến khích người dân tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ tại địa phương... Nhờ đó, nhiều giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc được “sống” trong cộng đồng dân cư.

Một trong những cách làm được huyện Như Thanh quan tâm triển khai trong việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, đó là truyền dạy, tổ chức tập huấn các giá trị văn hóa cho người dân; khuyến khích người dân gìn giữ các lễ hội, lễ tục cũng như tiếng nói, trang phục, nghề truyền thống. Đồng thời, dành nguồn kinh phí để hỗ trợ các địa phương thành lập và duy trì các câu lạc bộ văn nghệ truyền thống, mua sắm nhạc cụ, trang phục dân tộc cho các câu lạc bộ văn nghệ. Nhờ đó, nhiều di sản văn hóa được bảo tồn, khôi phục và phát huy.

Trưởng Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Như Thanh, ông Đinh Xuân Thắng, cho biết: “Xây dựng đời sống văn hóa gắn với gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống là giải pháp hiệu quả để thực hiện mục tiêu xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Nhờ việc triển khai đồng bộ, hiệu quả nhiều giải pháp nên nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể trên địa bàn huyện được gìn giữ và phát huy giá trị. Môi trường văn hóa tại các khu dân cư phát triển lành mạnh, văn minh. Phát huy những kết quả đạt được, huyện Như Thanh sẽ tiếp tục triển khai hiệu quả các giải pháp, trong đó tăng cường quản lý Nhà nước trong xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư cũng như công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc; nâng cao nhận thức của người dân về vai trò của văn hóa và các di sản văn hóa; huy động các nguồn lực để đầu tư, hỗ trợ cho hoạt động văn hóa, tập huấn, phục dựng và phát huy các loại hình di sản văn hóa".

Bài và ảnh: Quỳnh Chi