Nhu cầu cấp thiết cho một sáng kiến hòa bình mới tại Trung Đông

Giải pháp hai nhà nước, vốn được nhiều người coi là con đường duy nhất dẫn đến hòa bình lâu dài giữa Israel và Palestine, đã được đề xuất từ những thập niên 1990. Tuy nhiên, dù đã có hàng loạt thỏa thuận quốc tế như Hiệp định Oslo, các cuộc đàm phán vẫn thất bại.

Một trong những yếu tố chính khiến giải pháp này không thể thực hiện là sự thiếu hụt niềm tin giữa hai bên và sự không kiên quyết của cộng đồng quốc tế trong việc thúc đẩy các thỏa thuận. Chính phủ Israel đã không thực hiện các cam kết về việc rút quân khỏi các khu vực chiếm đóng, đồng thời mở rộng các khu định cư bất hợp pháp ở Bờ Tây và Đông Jerusalem, khiến số lượng người định cư ở các khu vực này lên tới gần 750.000. Chính sách này không chỉ vi phạm các thỏa thuận quốc tế mà còn làm tăng sự bất mãn trong cộng đồng Palestine và làm xa vời viễn cảnh về một giải pháp hai nhà nước.

Hơn nữa, trong khi các nỗ lực hòa bình của Mỹ và các nước phương Tây khác không đạt được kết quả cụ thể, thì chính sách của Israel ngày càng trở nên cứng rắn hơn. Một bộ phận lớn chính trị gia Israel hiện công khai ủng hộ việc duy trì sự chiếm đóng các khu vực tranh chấp một cách vô thời hạn. Chính điều này đã tạo ra một tình thế bế tắc trong tiến trình hòa bình và làm cho các cuộc đàm phán trở nên vô nghĩa đối với người Palestine. Họ đã mất niềm tin vào giải pháp hai nhà nước, cho rằng đó chỉ là một giấc mơ không thể thành hiện thực khi những điều kiện cần thiết, như việc chấm dứt chiếm đóng và giải quyết vấn đề định cư, không được thực thi.

Khung cảnh đổ nát ở Dải Gaza sau một cuộc không kích của Israel. Ảnh: Reuters

Sự thất bại của giải pháp hai nhà nước không có nghĩa là con đường hòa bình không thể tiếp tục. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi một thay đổi trong cách tiếp cận và một sáng kiến hòa bình mới, không chỉ dựa trên các vấn đề lãnh thổ mà còn phải tập trung vào các quyền cơ bản và công bằng cho cả hai dân tộc. Những thỏa thuận trước đây thiếu sự tập trung vào quyền con người đã không thể giải quyết triệt để những vấn đề cốt lõi của cuộc xung đột.

Việc tập trung vào việc đảm bảo quyền con người sẽ giúp tạo ra một khuôn khổ hòa bình bền vững và dễ thực hiện hơn. Trong một môi trường mà quyền bình đẳng và tự do được bảo vệ, người Israel và người Palestine có thể tìm thấy những giải pháp hợp tác mà không cần phải hy sinh bản sắc văn hóa hay khát vọng dân tộc của mình. Một sáng kiến hòa bình mới cần phải thừa nhận rằng, cả hai dân tộc đều có quyền sống trong hòa bình và được bảo vệ khỏi bạo lực và sự áp bức. Điều này có thể mở ra một tương lai mới, nơi mà Israel và Palestine có thể chung sống trong một môi trường tôn trọng lẫn nhau và cùng nhau xây dựng một xã hội công bằng và hòa bình.

Thêm vào đó, một sáng kiến hòa bình mới cần phải đảm bảo tính công bằng trong việc phân phối tài nguyên, quyền tự quyết và đảm bảo an ninh cho tất cả các cộng đồng trong khu vực. Việc tập trung vào quyền con người sẽ không chỉ giúp giảm bớt căng thẳng mà còn thúc đẩy sự tôn trọng và hợp tác giữa hai dân tộc. Thay vì tiếp tục áp đặt các giải pháp chính trị từ bên ngoài, cần có một khuôn khổ hợp tác mà các bên có thể đồng ý và cam kết thực hiện.

Mặc dù các nỗ lực hòa bình trong những năm qua chủ yếu do Mỹ và các cường quốc phương Tây dẫn dắt, nhưng các quốc gia Arab có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy một sáng kiến hòa bình mới. Các quốc gia Arab không chỉ có mối quan hệ gần gũi với Palestine mà còn có ảnh hưởng lớn đối với tình hình chính trị khu vực. Việc các quốc gia này đóng vai trò dẫn dắt trong các cuộc đàm phán hòa bình có thể mang lại những giải pháp dễ chấp nhận hơn, vì các quốc gia Arab hiểu rõ bối cảnh và nhu cầu của người Palestine cũng như sự cần thiết phải đảm bảo quyền lợi và an ninh cho Israel.

Một sáng kiến hòa bình do các quốc gia Arab thúc đẩy có thể tạo ra một khuôn khổ hòa bình không chỉ dựa trên các yếu tố lãnh thổ mà còn tập trung vào quyền con người và công bằng. Các quốc gia này có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra áp lực để cả Israel và Palestine tham gia vào các cuộc đàm phán hòa bình, đồng thời đảm bảo rằng, các cam kết của hai bên được thực hiện nghiêm túc. Các quốc gia Arab cũng có thể thúc đẩy một giải pháp hòa bình bền vững bằng cách đồng thuận về một bộ nguyên tắc chung, từ đó tạo ra một cơ chế giám sát và thực thi quyền con người tại khu vực. Điều này sẽ tạo ra một khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ và đáng tin cậy, giúp duy trì hòa bình trong dài hạn.

Sáng kiến hòa bình mới, dựa trên quyền con người và sự công bằng, sẽ dễ được chấp nhận hơn so với những thỏa thuận trước đây, vì nó không chỉ đề cập đến các vấn đề lãnh thổ mà còn tôn trọng các quyền cơ bản của con người, điều mà cả hai dân tộc đều mong muốn. Sự công nhận lẫn nhau về quyền tự do, quyền bình đẳng và quyền sống trong hòa bình có thể trở thành cơ sở để xây dựng một nền hòa bình vững chắc tại Trung Đông. Hòa bình không chỉ là việc đạt được một thỏa thuận lãnh thổ, mà còn là một quá trình dài để xây dựng lòng tin và sự hòa hợp giữa hai dân tộc. Khi quyền lợi của cả hai dân tộc được đảm bảo, họ có thể bắt đầu một chương mới, hợp tác để xây dựng một xã hội ổn định và thịnh vượng.

Khổng Hà