NHNN bán lượng lớn ngoại tệ ảnh hưởng thế nào tới hệ thống ngân hàng?

NHNN đã bán 9,35 tỷ USD từ dự trữ ngoại hối năm 2024

Trong báo cáo chiến lược năm 2025, CTCP Chứng khoán Sài gòn - Hà Nội (SHS) nhận định năm 2024 là một năm không được như mong đợi đối với "phòng tuyến" tỷ giá khi USD/VND giao ngay tăng 5,01%.

Theo ước tính của SHS, số ngoại tệ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải bán trong dự trữ ngoại hối khoảng 9,35 tỷ USD. Từ đó, gây áp lực lên cung tiền ngoại sinh của các ngân hàng, làm cho cân đối hệ thống trở nên mỏng hơn.

Nếu xét tổng thể thì 2022 và 2023 là những năm Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nâng lãi suất, thậm chí 2024 thuận lợi hơn với ba lần cắt lãi tổng 1%, từ đó hạn chế bớt áp lực chênh lệch lãi suất USD/VND nhưng NHNN vẫn phải bán USD và tiền bị mất giá.

"Nhìn nhận khách quan sau cuộc bầu cử Mỹ, chỉ số USD (DXY) mạnh hơn gây sức ép lên hành vi của dòng tiền đặc biệt là các dòng thu nhập sơ cấp (primary income) trên cán cân thanh toán từ đó ảnh hưởng tâm lý giao dịch tỷ giá", báo cáo SHS nhận định.

Trước đó, NHNN đã ra thông báo chặn cứng trần tỷ giá tại 25.450 đồng xua tan những tin đồn về việc nâng trần khiến cho thị trường ngay lập tức phản ứng bằng động thái đóng vị thế mua (Long), qua đó giúp cho tỷ giá trong ngắn hạn được “làm mát” lại.

"Việc không nâng trần có lẽ được rút kinh nghiệm từ phiên giao dịch nâng trần tỷ giá ngày 15/04/2024, là cách xử lý không triệt để, xử lý phần ngọn của vấn đề khởi đầu cho đợt bán ngoại tệ lần thứ nhất từ 22/04 đến 4/7 với tầm 6,64 tỷ USD", báo cáo SHS nêu rõ.

Vào cuối năm 2024, đợt bán USD lần thứ hai diễn ra khi lãi suất liên ngân hàng giảm mạnh vào ngày 17-18/12, tạo điều kiện thuận lợi cho dòng tiền chảy ra nhanh chóng. Tất cả chỉ chờ quyết định từ cuộc họp của Fed hôm đó, khi Chủ tịch Jerome Powell làm giảm kỳ vọng của thị trường về việc cắt giảm lãi suất mạnh mẽ do lạm phát Mỹ chưa ổn định.

Trước đó, vào tháng 11, dù Kho bạc Nhà nước (KBNN) có nhu cầu mua USD để trả nợ (1,98 tỷ USD từ đầu năm), tỷ giá vẫn căng thẳng và áp lực gia tăng khi dòng tiền lợi nhuận găm giữ lại. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, NHNN chưa bán USD từ dự trữ ngoại hối.

SHS đánh giá kết quả điều hành sẽ có phần tích cực hơn nếu NHNN liên tục duy trì kênh tín phiếu các kỳ hạn để xử lý lượng tiền dư ra trong hệ thống, qua đó đẩy lãi suất liên ngân hàng lên một nền cao hơn Fed Fund Rate, duy trì chênh lệch lãi suất USD/VND (SWAP) dương như giai đoạn trước Covid.

Cung tiền M2 co hẹp đáng kể trong năm 2024

Theo SHS, cung tiền M2 trong năm 2024 có sự co hẹp đáng kể, với mức tăng chỉ đạt 9,42%. Phần lớn nguyên nhân đến từ việc giảm dự trữ ngoại hối khoảng 9,35 tỷ USD trong các đợt can thiệp tỷ giá từ tháng 4 đến tháng 7, cũng như trong hai tuần cuối năm 2024.

So với năm 2022, khi NHNN phải can thiệp mạnh với mức bán ròng khoảng 21 tỷ USD, đến năm 2024, việc bán ngoại tệ vẫn tiếp tục và vượt mức mua tích lũy trong năm 2023 thêm hơn 3 tỷ USD khiến cung tiền M2 ngày càng eo hẹp. Dự trữ ngoại hối hiện chỉ còn ở mức cận kề ba tháng nhập khẩu theo tiêu chuẩn của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Ngoài ra, áp lực cũng đến từ phía Kho bạc Nhà nước, khi nhu cầu phát hành trái phiếu chính phủ thấp và giải ngân đầu tư công còn hạn chế (mới đạt 78% kế hoạch). Mặc dù bội thu ngân sách nhà nước cả năm đạt 206.700 tỷ đồng, nhưng vẫn gây sức ép lớn lên cung tiền trong hệ thống.

Để bù đắp cho chênh lệch giữa tín dụng và huy động, các ngân hàng đã gia tăng phát hành giấy tờ có giá, kéo dài kỳ hạn phát hành. Điều này không chỉ giúp xử lý vấn đề nguồn tiền mà còn hỗ trợ điều chỉnh tỷ lệ LDR và SFL theo quy định.

"Đây là một thành công trong việc điều hành của NHNN trong năm 2024, thông qua việc xử lý nguồn này giúp tạo điều kiện dịch chuyển dần từ cung tiền M2 sang tương lai M3, đồng thời là một bước chuẩn bị về mặt vốn cho dự thảo lên Basel III theo quy định của NHNN.", báo cáo SHS nhận định.

Lượng trái phiếu ngân hàng năm 2024 ước đạt khoảng 302.881 tỷ đồng, vẫn tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn trong 11 tháng đầu năm, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ và 2/3 tổng giá trị phát hành mới. Ngoài các ngân hàng quốc doanh, một số "ông lớn" cổ phần như Techcombank và ACB cũng ghi nhận mức tăng trưởng giấy tờ có giá đáng kể, lần lượt là 270% và 104% đến cuối tháng 9/2024 so với năm 2022.

Tuy nhiên, hệ quả từ việc này là hệ thống phải chịu thêm chi phí vốn lớn cho việc phát hành cũng như gây ra áp lực bào mòn tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) của hệ thống khi thiếu hụt nguồn huy động tương ứng. Theo các chuyên gia SHS, đây sẽ là câu chuyện chính của ngành ngân hàng trong năm 2025.

Minh Nguyệt