Nhìn lại năm 2024: Dự báo, cảnh báo góp phần giảm nhẹ rủi ro thiên tai

Trước các loại hình thiên tai đó, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, Tổng cục Khí tượng thủy văn - Bộ Tài Nguyên và Môi trường đã thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, đặc biệt là trong công tác dự báo, cảnh báo thiên tai, góp phần giảm nhẹ rủi ro thiên tai, phát triển kinh tế - xã hội.

Mưa gây ngập lụt tại Đồ Sơn, Hải Phòng. Ảnh: TTXVN phát

Dự báo kịp thời, sát thực tế

Giám đốc Trung tâm Dự báo khi tượng thủy văn Quốc gia Mai Văn Khiêm cho biết, năm 2024, Trung tâm đã thường xuyên theo dõi chặt chẽ diễn biến khí tượng thủy văn, thực hiện tốt công tác dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn, nguồn nước theo quy định của Tổng cục Khí tượng thủy văn (theo dõi và dự báo 10 cơn bão và 1 áp thấp nhiệt đới, trong đó có 4 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước; 18 đợt không khí lạnh; 19 đợt nắng nóng; 21 đợt mưa lớn trên diện rộng; 14 đợt lũ; 39 đợt lũ quét, sạt lở đất trên phạm vi cả nước. Theo dõi, dự báo mực nước và dòng chảy các sông trên toàn quốc; xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long, triều cường, gió mạnh, sóng lớn và nước biển dâng trên các khu vực biển ngoài khơi và ven bờ).

Tính đến ngày 31/11, Trung tâm đã thực hiện ban hành trên 8.400 bản tin, trong đó có trên 2.700 bản tin dự báo, cảnh báo báo khi tượng thủy văn nguy hiểm (đặc biệt là với bão số 3 (YAGI) - cơn bão được đánh giá là mạnh nhất trong vòng 30 năm gần đây trên Biển Đông với 46 bản tin chính thức và 63 bản tin nhanh bổ sung phục vụ Công tác chỉ đạo, điều hành, ứng phó), trên 5.700 bản tin dự báo khi tượng thủy văn trong điều kiện bình thường. Cung cấp đầy đủ, kịp thời các thông tin dự báo, cảnh báo cho Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống thiên tai (nay là Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự Quốc gia) và các cơ quan liên quan, từ đó góp phần giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản.

Trung tâm thực hiện tốt công tác dự báo phục vụ khai thác, vận hành và phòng, chống thiên tai cho các lưu vực sông được Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy trình vận hành liên hồ chứa; thực hiện đầy đủ, kịp thời các bản tin dự báo khí hậu, dự báo nguồn nước cung cấp cho các cơ quan, tổ chức theo quy định và đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Trung tâm và Cổng thông tin điện tử của Chính phủ phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành. Trước khi có các hiện tượng khí tượng thủy văn nguy hiểm xảy ra, Trung tâm đã gửi Công văn đến Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai và các đơn vị liên quan nhận định sớm về các hiện tượng khí tượng thủy văn nguy hiểm, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trong và ngoài Tổng cục Khí tượng thủy văn để đảm bảo các nhận định, dự báo được sát với thực tế.

Cùng với đó, công tác dự báo phục vụ Quy trình liên hồ chứa cho 11 lưu vực sông trên toàn quốc được thực hiện đầy đủ. Trung tâm cung cấp liên tục các bản tin dự báo phục vụ đổ ải vụ Đông Xuân năm 2023-2024; thực hiện các bản tin dự báo xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long trong mùa khô 2023-2024 phục vụ công tác phòng chống thiên tai và sản xuất nông nghiệp; triển khai đồng bộ dữ liệu quan trắc, hồ chứa vào các hệ thống nghiệp vụ phục vụ dự báo thủy văn... Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia triển khai vận hành Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực tại địa chỉ http://luquetsatlo.nchmf.gov.vn/. Đồng thời Trung tâm đã tăng cường công tác phối hợp giữa các đơn vị dự báo, thực hiện chi tiết hóa các bản tin cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất trong thời gian xuất hiện mưa lớn; thực hiện cung cấp thông tin, dữ liệu, bảo đảm kết nối, tích hợp, chia sẻ thông tin dữ liệu về cảnh báo lũ quét và sạt lở đất, dự báo thời tiết, khí hậu, thủy văn, hải văn, dự báo bão, mưa lũ; cập nhật thông tin từ các hệ thống thông tin của các tổ chức quốc tế,… với Trung tâm thông tin, chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phục vụ Lãnh đạo Chính phủ họp, chỉ đạo, điều hành kịp thời về phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn.

Trung tâm đã thực hiện tăng cường các bản tin chuyên đề, đặc biệt trong các đợt thiên tai, thường xuyên tăng cường các bản tin chuyên đề như bão, lũ chi tiết và cập nhật từng giờ dự báo nguồn nước phục vụ vận hành liên hồ chứa thời gian thực gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường, Chính phủ và các bộ, ngành để thực hiện công tác chỉ đạo, điều hành và ứng phó. Trung tâm đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trong và ngoài Bộ Tài nguyên và Môi trường trong quá trình phân tích, đánh giá dự báo, cảnh báo các loại hình thiên tai nguy hiểm; thực hiện các bản tin cảnh báo thời tiết nguy hiểm trên khu vực Đông Nam Á hàng ngày và chia sẻ các dữ liệu mô hình số phân giải cao, dữ liệu dự báo thời tiết điểm cho Chương trình dự báo thời tiết nguy hiểm cho khu vực Đông Nam Á của Tổ chức Khí tượng thế giới do Việt Nam đảm nhiệm.

Hà Nội: Cây to đổ trên phố do ảnh hưởng của bão số 3. Ảnh: Bùi Cương Quyết/TTXVN

"Dự báo sớm hơn, chi tiết hơn, tin cậy hơn, số hóa hơn, trực quan hơn"

Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia Mai Văn Khiêm cho biết, năm 2025, Trung tâm triển khai kế hoạch đổi mới công tác dự báo thủy văn, tiếp tục vận hành và hoàn thiện Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất để nâng cao chất lượng cảnh báo lũ quét, sạt lở đất; triển khai các nhiệm vụ thuộc Đề án cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ quét khu vực miền núi, trung du Việt Nam; đảm bảo hoạt động ổn định của hệ thống công nghệ thông tin, thiết bị phù trợ dự báo; cung cấp thông tin thời tiết, thiên tai khí tượng thủy văn trên Website, trên ứng dụng trên các thiết bị di động phục vụ người dùng khai thác..., cung cấp các sản phẩm dự báo đến các đơn vị theo quy định.

"Trung tâm sẽ phối hợp với với chuyên gia của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (IICA), Trung tâm mạng lưới khí tượng thủy văn Quốc gia nâng cao chất lượng dự báo mưa thời đoạn ngắn (24 giờ); tăng cường ứng dụng các công nghệ mới, hiện đại (trí tuệ nhân tạo, học máy…) trong bài toán dự báo định lượng mưa; phối hợp chặt chẽ với Viện Nghiên cứu và Ứng dụng trí tuệ nhân tạo, Đại học Bách khoa Hà Nội và các đơn vị liên quan để sớm đưa ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào dự báo xoáy thuận nhiệt đới trước mùa mưa bão năm 2025”, Giám đốc Mai Văn Khiêm nhấn mạnh.

Trung tâm triển khai xây dựng các công cụ tính toán quy mô và mức độ tác động trên cơ sở tích hợp hiện trạng số liệu đối tượng chịu tác động, cường độ thiên tai và xác xuất xảy ra thiên tai. Giám sát biến đổi khí hậu và triển khai Khung dịch vụ khí hậu toàn cầu tại Việt Nam.

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia chủ động đổi mới phương pháp làm việc từ công tác quản lý đến vận hành hệ thống dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn với phương châm chủ đạo là "Dự báo sớm hơn, chi tiết hơn, tin cậy hơn, số hó hơn, trực quan hơn".

Nhiệm vụ quan trọng, cấp bách trong thời gian tới tổ chức quán triệt việc sắp xếp tinh gọn bộ máy và sẵn sàng thực hiện theo sự phân công của tổ chức, sau đó là ổn định và kiện toàn bộ máy.

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia cần thực hiện tốt hơn nữa việc ứng dụng và nghiên cứu ứng dụng các công nghệ hiện đại nhất, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo, đồng thời triển khai chuyển đổi số toàn diện. Cùng với đó, Trung tâm tiếp tục phát huy tốt vai trò là Trung tâm hỗ trợ dự báo khu vực, thực hiện có hiệu quả các dự án, nhiệm vụ chuyên môn được giao bằng nguồn vốn đối ứng, vốn nước ngoài... Ngoài ra, Trung tâm cần chú trọng công tác phối hợp với các đơn vị trong và ngoài ngành; tích cực, chủ động tham gia công tác truyền thông trước, trong và sau khi thiên tai xảy ra.

Thắng Trung (TTXVN)