Nhiều nước chần chừ ký thỏa thuận thương mại với Mỹ vì lo ngại thuế quan đánh theo ngành

Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: Gage Skidmore/Flickr).

Nỗi lo lớn

Các cuộc đàm phán thuế quan của chính quyền Tổng thống Donald Trump đang gặp phải trở ngại. Các đối tác như Nhật Bản, Ấn Độ và Liên minh châu Âu (EU) không muốn ký thỏa thuận thương mại khi chưa biết Mỹ sẽ xử trí thế nào với các loại thuế riêng biệt nhắm vào những mặt hàng như chip, dược phẩm và thép.

Dự kiến trong vài tuần tới, Bộ Thương mại Mỹ sẽ công bố kết quả cuộc điều tra vào các ngành hàng quan trọng với an ninh quốc gia, bao gồm chip bán dẫn, dược phẩm và khoáng sản thiết yếu. Đông đảo chuyên gia dự kiến các cuộc điều tra sẽ mở đường để Mỹ ban hành thuế quan mới theo Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại.

Rắc rối là chính phủ các nước đang đàm phán với Mỹ để giảm bớt thuế quan đối ứng mà ông Trump công bố vào ngày 2/4 lại không thể biết Washington sẽ xử lý như thế nào với thuế quan theo ngành hàng.

Đối với nhiều đối tác của Mỹ, thuế quan nhắm vào ngành hàng có thể sẽ gây nhiều thiệt hại hơn cả thuế quan đánh vào mọi mặt hàng xuất khẩu.

Bà Deborah Elms, trưởng bộ phận chính sách thương mại tại Hinrich Foundation, chỉ ra: “Hãy thử tưởng tượng Nhật Bản hoặc Hàn Quốc vừa chấp nhận một số thỏa hiệp khó khăn để giảm thuế đối ứng, và ngay sau khi công bố thỏa thuận họ lại bị Mỹ đánh thuế mới theo Mục 232".

"Chắc chắn các quốc gia không muốn chấp nhận một thỏa thuận rồi lại bị giáng đòn mới ngay ngày hôm sau”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

Một trường hợp mà nhiều quốc gia chú ý đến là thỏa thuận sơ bộ giữa Mỹ và Anh. Thỏa thuận đó để ngỏ nhiều chi tiết quan trọng liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu thép giữa hai nước và chúng sẽ được bàn kỹ hơn tại các cuộc đàm phán tương lai.

Hiện tại, mức thuế 25% mà ông Trump áp lên thép Anh vẫn giữ nguyên, trong khi đó mục tiêu của chính quyền London là đưa mức thuế này về 0%. Thuế quan mà Mỹ áp dụng với thép nhập khẩu từ những quốc gia khác là 50%.

Bà Wendy Cutler, Phó Giám đốc Viện Chính sách châu Á, chỉ ra: “Nhà Trắng không cung cấp thông tin rõ ràng rằng các loại thuế quan của họ ảnh hưởng lẫn nhau ra sao. Điều đó gây ra nỗi lo lớn đối với các đối tác thương mại của Mỹ”.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết khung thỏa thuận Mỹ - Anh cho thấy Washington có thể thực hiện một số điều chỉnh về thuế quan theo ngành hàng. Tuy nhiên, ông cảnh báo những nước khác không nên coi đây là hình mẫu cho các cuộc đàm phán của riêng họ.

Các loại thuế theo Mục 232 nhắm đến việc đưa hoạt động sản xuất các mặt hàng quan trọng với an ninh quốc gia quay trở về Mỹ, khác với mục tiêu của thuế quan đối ứng.

Yêu cầu của EU, Nhật Bản, Ấn Độ

Nguồn tin của tờ Bloomberg cho biết các cuộc đàm phán giữa Mỹ và EU về thuế quan đánh theo ngành hàng chưa đạt được nhiều tiến triển và khó có thể được giải quyết trước thời hạn 9/7.

Giới chức châu Âu cho rằng kịch bản tốt nhất hiện nay là hai bên thống nhất về các nguyên tắc chung để cho phép các cuộc đàm phán tiếp tục diễn ra.

Nhật Bản muốn giải quyết mọi vấn đề về thuế quan với Mỹ - từ thuế đánh vào ô tô, phụ tùng, kim loại cho đến các loại thuế quan theo ngành hàng tiềm tàng - cùng một lúc.

Nhưng vướng mắc lớn trong các cuộc đàm phán song phương là mức thuế 25% mà chính quyền ông Trump đánh vào ô tô và phụ tùng nhập khẩu.

Washington tập trung vào ô tô bởi đây là ngành hàng gây ra phần lớn thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Nhật Bản. Nhưng Tokyo coi ô tô là trụ cột quan trọng của nền kinh tế. Ngành này cung cấp việc làm cho khoảng 8,3% lực lượng lao động của Nhật Bản và đóng góp khoảng 10% vào GDP.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba nhấn mạnh: “Đối với Nhật Bản, ô tô là vấn đề về lợi ích quốc gia. Chính quyền của tôi sẽ làm mọi thứ để bảo vệ ngành ô tô”.

Ông Ishiba phát biểu như vậy với các phóng viên sau khi lỡ cơ hội đạt thỏa thuận thương mại trực tiếp với ông Trump bên lề hội nghị thượng đỉnh G7 hồi giữa tháng này.

Nhà đàm phán hàng đầu của Nhật Bản là ông Ryosei Akazawa từng lưu ý Nhật Bản sẽ không chú trọng quá nhiều vào hạn chót thuế quan 8/7 trong quá trình thảo luận với Mỹ.

Ông Akazawa kỳ vọng sẽ đạt được thỏa thuận thương mại giúp Nhật Bản tránh phải chịu mức thuế ô tô cao hơn, dù sau này ông Trump có thể sẽ tăng thuế lên những nước khác.

Theo nguồn tin của Bloomberg, Ấn Độ không sẵn lòng ký kết thỏa thuận thương mại với Mỹ nếu nó không giải quyết đồng thời thuế quan theo ngành và thuế quan đối ứng áp dụng với hàng xuất khẩu của nước này.

Về các loại thuế quan theo ngành mà Nhà Trắng có thể tung ra trong tương lai, Ấn Độ muốn Mỹ cam kết dành cho họ các điều kiện tốt nhất, không thua kém bất kỳ quốc gia nào khác.

Một yếu tố khác khiến các quan chức Ấn Độ ngần ngại ký thỏa thuận với Mỹ là tính hợp pháp của thuế quan đối ứng.

Vào cuối tháng 5, Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ phán quyết rằng các mức thuế quan đối ứng của ông Trump là bất hợp pháp và ra lệnh dừng chúng vĩnh viễn. Nhưng sau đó, một tòa phúc thẩm liên bang đã tạm thời hoãn phán quyết này.

Giang