Nhiều lĩnh vực vào 'tầm ngắm' xử phạt hành chính

Phóng viên: Tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính mà Quốc hội sắp thông qua, có bổ sung một số lĩnh vực mới sẽ bị xử phạt. Cụ thể đó là những lĩnh vực nào, thưa ông?

Ông Hồ Quang Huy: Dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính lần này chỉ tập trung sửa đổi, bổ sung các quy định bị tác động bởi việc sắp xếp, tổ chức bộ máy; những vướng mắc, bất cập lớn, mang tính phổ quát, thực sự là "điểm nghẽn" cần phải tháo gỡ trong thực tiễn xử lý vi phạm hành chính thời gian qua...

Do đó, Dự thảo Luật chỉ rà soát, bổ sung một số lĩnh vực mới chưa được quy định trong Luật, nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong tình hình mới. Cụ thể như bổ sung các lĩnh vực: Bảo vệ dữ liệu cá nhân, công nghiệp công nghệ số, quản lý tổng hợp tài nguyên và môi trường biển, để tạo cơ sở pháp lý cho việc xử phạt trong các lĩnh vực này minh bạch, đồng bộ.

Ông Hồ Quang Huy, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (Bộ Tư pháp).

Phóng viên: Việc Dự thảo Luật đề xuất tăng mức phạt đối với các cá nhân, tổ chức trong trường hợp xử phạt không lập biên bản có nguy cơ dẫn đến rủi ro tùy tiện, không minh bạch trong xử phạt, thưa ông?

Ông Hồ Quang Huy: Cho phép xử phạt vi phạm hành chính, mà không phải lập biên bản vi phạm hành chính nhằm xử lý nhanh các hành vi vi phạm rõ ràng, ít nghiêm trọng; đồng thời, giảm áp lực về thủ tục hành chính, góp phần nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật.

Dự thảo Luật không mở rộng phạm vi áp dụng, mà chỉ đề xuất điều chỉnh rất hạn chế từ 250.000 đồng đối với cá nhân lên 1.000.000 đồng (mức tối đa của khung) đối với cá nhân; còn với tổ chức thì tăng gấp đôi trong trường hợp xử phạt không lập biên bản.

Mức điều chỉnh này nhằm phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội hiện nay, khi mặt bằng thu nhập và chi tiêu của người dân đã thay đổi đáng kể so với thời điểm ban hành các quy định trước đây.

Việc xử phạt không lập biên bản vẫn phải tuân thủ đầy đủ quy trình pháp lý: Có căn cứ rõ ràng, phải có quyết định xử phạt, lưu hồ sơ theo dõi... Người bị xử phạt vẫn được đảm bảo quyền khiếu nại, yêu cầu cung cấp thông tin hoặc phản ánh nếu thấy có sai sót.

Nói cách khác, đây không phải là sự nới lỏng về trách nhiệm pháp lý hay thu hẹp quyền công dân, mà là một điều chỉnh kỹ thuật hợp lý, phù hợp với thực tiễn, giúp quá trình xử lý vi phạm hành chính linh hoạt, tiết kiệm nguồn lực, nhưng vẫn bảo đảm công khai, minh bạch và đúng pháp luật.

Phóng viên: Trong bối cảnh chủ trương của Đảng là không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, tăng cường các hình thức xử phạt về kinh tế, hành chính. Vậy tại sao có ý kiến đề xuất cần tăng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lần sửa đổi Luật này để tăng tính răn đe, nhưng Dự thảo Luật vẫn giữ nguyên các mức xử phạt hiện hành, thưa ông?

Ông Hồ Quang Huy: Quá trình nghiên cứu, xây dựng Dự thảo Luật, từ kết quả tổng hợp ý kiến cho thấy, cũng có ý kiến đề nghị xem xét điều chỉnh tăng mức tiền phạt, đặc biệt trong bối cảnh mức tiền phạt hiện hành trong một số lĩnh vực quản lý nhà nước không còn đủ răn đe, chưa tương xứng với tính chất, mức độ vi phạm và sự phát triển của kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, sau quá trình rà soát kỹ lưỡng, tiếp thu ý kiến góp ý, ý kiến thẩm định, thẩm tra và đánh giá tổng thể phạm vi sửa đổi Luật lần này, cơ quan chủ trì soạn thảo đã tham mưu, báo cáo Chính phủ xác định rõ quan điểm, phạm vi sửa đổi là không điều chỉnh các nội dung có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân - trong đó có vấn đề tăng mức xử phạt vi phạm hành chính. Đây là nhóm vấn đề rất nhạy cảm, có tác động trực tiếp đến đời sống của người dân và doanh nghiệp, nên cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá tác động đầy đủ, toàn diện.

Do đó, Dự thảo Luật trình Quốc hội lần này không đề xuất điều chỉnh tăng mức tiền phạt tối đa đối với bất kỳ lĩnh vực quản lý nhà nước nào được quy định tại Điều 24 Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện hành.

Các đề xuất liên quan đến tăng mức phạt tiếp tục được nghiên cứu, tổng kết thực tiễn và trình Quốc hội xem xét khi thực hiện sửa đổi toàn diện Luật, với điều kiện bảo đảm đánh giá tác động đầy đủ hơn.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!

Hữu Hòe