Nhiều hộ dân xã miền núi Hương Sơn 'đổi đời' nhờ trồng chè liên kết

Người dân thu hoạch chè xanh tại khu vực Đồi Lấu, thôn 2, xã Sơn Hồng.

Năm 2024, ông Phạm Đình Chuyên (SN 1960, thôn 2, xã Sơn Hồng) thu nhập trên 100 triệu đồng từ thu hoạch chè búp trên diện tích gần 1 ha. Ông Chuyên là một trong những hộ tiên phong phá bỏ cây keo tại khu vực Đồi Lấu, thôn 2, xã Sơn Hồng chuyển sang trồng chè liên kết.

“Năm 2017, sau nhiều lần cân nhắc, tôi mạnh dạn phá bỏ hàng ngàn cây keo 1 năm tuổi tại khu vực này để chuyển đổi sang trồng chè liên kết với Xí nghiệp Chè Tây Sơn. Những năm đầu mới trồng cũng nan giải lắm, nhưng từ năm 2020 đến nay, sản lượng và giá thu mua tăng đều hàng năm nên gia đình còn có "của ăn của để" không lo chạy ăn từng bữa như trước nữa”, ông Chuyên vui mừng cho biết.

Cùng chung niềm vui đó, năm 2024, vườn chè rộng hơn 1 ha của ông Đào Công Đức (SN 1959, trú cùng thôn 2) thu hoạch được 16 tấn, với giá bán 7.600 đồng/kg, ông thu về hơn 120 triệu đồng. Ông Đức, ông Chuyên là 2 hộ gia đình có diện tích lớn nhất và có mức thu nhập cao nhất trong số 26 hộ ở Tổ hợp tác Chè Sơn Hồng.

Thu hoạch chè tại đượng Mãn Linh, thôn 2, xã Sơn Hồng.

Theo Tổ trưởng Tổ hợp tác Chè Sơn Hồng Nguyễn Đức Thịnh, năm 2024, toàn bộ diện tích trên 10 ha của tổ ở nhiều nơi thuộc thôn 2 cho sản lượng hơn 130 tấn, mang lại nguồn thu nhập hơn 1 tỷ đồng. Đây là năm được mùa nhất từ trước tới nay. Ở những địa phương khác có thể trồng những loài cây ăn quả khác hiệu quả cao hơn nhưng đối với vùng núi như Sơn Hồng thì mức thu nhập này là khá cao.

Ở xã Sơn Hồng, phần lớn hộ dân thu nhập chính từ trồng cây keo nhưng hiệu quả khá thấp. Một số hộ gia đình có trồng cây ăn quả như bưởi, cam… với diện tích từ 3 - 4 ha nhưng thu nhập hằng năm cũng khá khiêm tốn. Hơn nữa, hàng hóa sản xuất ra ở Sơn Hồng khó tiêu thụ và thường bị tư thương ép giá do giao thông đi lại khó khăn. Cũng vì lẽ đó, năm 2017, xã Sơn Hồng vận động bà con Nhân dân trồng keo tại khu vực Đồi Lấu chuyển sang trồng chè công nghiệp liên kết với Xí nghiệp Chè Tây Sơn nhằm nâng cao hiệu quả thu nhập trên cùng 1 diện tích canh tác.

Nhờ trồng chè liên kết nên người dân thôn 2 có thu nhập ổn định.

Trồng chè liên kết, người dân không lo đầu vào vì có đối tác cung ứng giống, hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu toàn bộ đầu ra khi thu hoạch. Hơn nữa, việc chuyển đổi cây trồng giai đoạn này còn nhận được hỗ trợ 20 triệu đồng/ha theo Quyết định 09/2016/QĐ-UBND ngày 18/3/2016 của UBND tỉnh Hà Tĩnh về “Chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp”. Bởi vậy, nhiều hộ dân khu vực này mạnh dạn phá bỏ diện tích keo mới trồng hơn 1 năm chuyển đổi sang trồng chè. Tuy nhiên, bước đầu khá ảm đạm, liên tục 2 năm 2017, 2018 mưa lũ dầm dề, rồi nắng hạn dồn dập khiến phần lớn diện tích chè mới trồng chết sạch.

Thời điểm đó không ít hộ dân bi quan, chán nản, định nhổ chè chuyển sang trồng keo. Nhưng nhờ công tác tuyên truyền vận động, các hộ kiên trì thay thế những cây bị chết bằng cây mới và tập trung chăm sóc nên gần 4 ha tại Đồi Lấu của hơn 10 hộ dân dần hồi sinh và cho thu nhập khá tốt vào đầu năm 2019. Cuối năm 2019, diện tích chè ở thôn 2 không ngừng được mở rộng sang những khu vực có tên gọi là đượng Mãn Linh, đượng Ba Rộc. Lúc này, thôn 2 có 26 hộ trồng chè diện tích hơn 10 ha.

Người dân thôn 2 thu hoạch chè tại đượng Ba Rộc, thôn 2, xã Sơn Hồng.

Đề cập đến hướng phát triển cây chè xanh thời gian tới, ông Phạm Lê Kế - Trưởng thôn 2 cho biết: "So với nhiều loại cây trồng khác thì chè xanh mang lại thu nhập khá cao và không phải đối mặt với tình trạng được mùa mất giá, được giá mất mùa như các loại nông sản khác vì nhu cầu thu mua của Xí nghiệp Chè Tây Sơn là rất lớn. Tuy nhiên, việc mở rộng thêm diện tích gặp không ít khó khăn, nhất là đối với những hộ có diện tích tương đối lớn từ 5 - 7 sào (trong đó có gia đình tôi) vì không có người làm hoặc quá ít nhân công lao động".

Trong khi đó, Chủ tịch UBND xã Sơn Hồng Nguyễn Khánh Hòa cho rằng, chủ trương của huyện Hương Sơn năm 2025 là mở rộng diện tích trồng chè ở xã Sơn Hồng thêm 5 ha, nhưng kế hoạch này mới chỉ thực hiện thêm được 1 ha. Nguyên nhân là nhiều hộ gia đình có quỹ đất ít nên chủ yếu trồng ngô làm thức ăn nuôi hươu. Số khác lại có tư tưởng "ăn xổi ở thì", lựa chọn cây ngắn ngày để nhanh cho thu nhập. Vì trồng chè sau 2 năm mới cho thu hoạch bói, đến năm thứ 3, thứ 4 mới thu nhập ổn định nên các hộ không kiên trì được.

Hoài Nam