Nhiều chủ shop online 'phổ cập' AI

Nhiều nhà bán hàng cho biết đã ứng dụng AI vào quy trình kinh doanh. Ảnh: Phương Lâm.

Lazada vừa công bố báo cáo Thu hẹp khoảng cách AI: Nhận thức và xu hướng ứng dụng AI của người bán hàng trực tuyến ở Đông Nam Á, hợp tác thực hiện cùng hãng nghiên cứu thị trường Kantar.

Báo cáo khảo sát hàng nghìn nhà bán hàng trên khắp khu vực, bao gồm Việt Nam, nhằm phác họa toàn cảnh nhận thức, thách thức và mức độ sẵn sàng tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào hoạt động thương mại điện tử.

Biết AI không đồng nghĩa biết dùng AI

Một trong những phát hiện nổi bật của nghiên cứu là khoảng cách đáng kể giữa hiểu biết, nhận thức và mức độ ứng dụng AI trên thực tế. Gần 7/10 người bán tại Đông Nam Á (68%) cho biết “có hiểu biết” về AI. Tại Việt Nam, tỷ lệ này lên tới 77%.

Tuy nhiên, sự tự tin này dường như không phản ánh đúng thực tế. Trong khi người bán cho rằng đã ứng dụng AI vào 47% quy trình kinh doanh, dữ liệu cho thấy con số thực chỉ là 37%.

Tại Việt Nam, tỷ lệ ứng dụng thực tế là 42% so với nhận định chủ quan là 53%. Dù vậy, đây vẫn là một trong những mức cao nhất khu vực.

Không chỉ chênh về tỷ lệ ứng dụng, người bán cũng gặp khó khăn trong việc đánh giá hiệu quả lẫn chi phí của các giải pháp AI. Dù 89% người bán thừa nhận AI giúp nâng cao hiệu suất, gần 2/3 (61%) vẫn tỏ ra hoài nghi về giá trị thực sự của công nghệ này.

Trong khi 93% đồng tình rằng AI giúp tiết kiệm chi phí dài hạn, vẫn có 64% cho biết chi phí đầu tư và thời gian triển khai là rào cản lớn.

Điểm sáng là nhà bán hàng Việt Nam có thái độ tích cực với AI cao hơn mặt bằng chung. Có đến 94% nhà bán hàng đánh giá AI mang lại lợi ích rõ rệt, đặc biệt trong khâu tăng năng suất và chỉ 35% lo ngại về chi phí - thấp hơn đáng kể so với khu vực.

Báo cáo cũng cho thấy phần lớn người bán hiểu AI là xu hướng không thể tránh khỏi, nhưng lại chưa đủ kiến thức và công cụ để triển khai hiệu quả. Vấn đề không nằm ở thái độ, mà ở năng lực chuyển đổi.

93% đồng ý rằng đào tạo kỹ năng AI cho nhân viên là cần thiết. Thế nhưng, 75% nhà bán hàng thừa nhận đội ngũ của họ vẫn quen làm việc với các công cụ thủ công truyền thống như như Excel hay phần mềm quản lý bán hàng cũ thay vì các nền tảng AI tối ưu hơn.

Phần lớn vẫn đang “chập chững” chuyển đổi

Báo cáo của Lazada và Kantar cho thấy Việt Nam và Indonesia là 2 quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về mức độ ứng dụng AI trong kinh doanh trực tuyến với cùng tỷ lệ 42%, theo sát là Singapore và Thái Lan với 39%.

Dựa trên mức độ tích hợp AI trong 5 mảng cốt lõi của hoạt động kinh doanh gồm vận hành và hậu cần; quản lý sản phẩm; tiếp thị và quảng cáo; dịch vụ khách hàng và quản trị nhân sự, nghiên cứu phân loại người bán thành 3 nhóm gồm thành thạo, quan tâm và thận trọng với AI.

Nhà bán hàng thành thạo AI là nhóm đã tích hợp công nghệ vào ít nhất 80% hoạt động. Đây là lực lượng tiên phong, cho thấy năng lực triển khai ở cấp độ cao.

Tại Việt Nam, chỉ 22% người bán đạt được ngưỡng này, tương đương mức trung bình toàn khu vực (24%) và thấp hơn Thái Lan (30%) - quốc gia đang dẫn đầu về tỷ lệ người bán thành thạo AI.

Ngược lại, đa số người bán Việt Nam (64%) nằm trong nhóm “quan tâm đến AI”, tức bắt đầu ứng dụng một số công cụ AI nhưng vẫn gặp khó khăn trong triển khai thực tế ở các khâu quan trọng. Đây cũng là xu hướng chung tại Đông Nam Á, với 50% người bán nằm trong nhóm này.

Còn lại, khoảng 14% người bán Việt Nam vẫn thuộc nhóm “thận trọng”, gần như chưa tích hợp AI vào vận hành. Tỷ lệ này thấp hơn mặt bằng khu vực (26%), cho thấy Việt Nam dù chưa bứt phá nhưng cũng không tụt hậu trong cuộc chơi AI.

Điều đáng lưu ý là phần lớn người bán Đông Nam Á (76%) vẫn nằm trong 2 nhóm sau - những người còn đang loay hoay trên hành trình chuyển đổi số. Họ đồng thời là lực lượng có nhu cầu cấp thiết nhất với các công cụ AI hiệu quả (42%) và sự hỗ trợ chuyên sâu từ nền tảng (41%).

Tại Việt Nam, ứng dụng AI đang nghiêng về các hoạt động tiếp xúc với khách hàng như tiếp thị, quảng cáo và dịch vụ khách hàng (43%). Trong khi đó, các mảng hậu cần và vận hành, dù có tiềm năng lớn để tối ưu nhờ AI, lại mới chỉ đạt mức tích hợp 38%.

Một điểm hạn chế khác là kiến thức AI của nhà bán hàng Việt Nam vẫn ở mức khiêm tốn so với khu vực. Dù vậy, báo cáo cũng nhận định rằng nếu được đầu tư đúng mức vào đào tạo kỹ năng, người bán trực tuyến Việt Nam hoàn toàn có khả năng cải thiện năng lực cạnh tranh và nâng cao vị thế trong khu vực.

“Nghiên cứu của chúng tôi đã chỉ ra một điểm đáng chú ý trong hệ sinh thái thương mại điện tử Đông Nam Á hiện nay. Mặc dù hầu hết nhà bán hàng đều hiểu rõ tiềm năng chuyển đổi của AI, nhiều người trong số họ vẫn đang loay hoay trên con đường từ nhận biết đến triển khai”, ông James Dong, CEO của Lazada Group, nhận xét.

Minh Khánh