Nhật Bản đang trả giá cho chuyển đổi số?

Số liệu trên phản ánh sự phụ thuộc của nước này vào các “gã khổng lồ” công nghệ nước ngoài.
Số liệu do Bộ Tài chính Nhật Bản công bố ngày 9/8 cho thấy nước này đạt thặng dư tài khoản vãng lai là 14.600 tỷ yen trong 6 tháng đầu năm nay. Nhưng thâm hụt dịch vụ - bao gồm thâm hụt dịch vụ kỹ thuật số - lên tới 1.380 tỷ yen.
Cán cân kỹ thuật số bao gồm ba danh mục trong tài khoản dịch vụ: dịch vụ viễn thông, máy tính và thông tin (như dịch vụ đám mây); dịch vụ tư vấn chuyên môn và quản lý (bao gồm quảng cáo trực tuyến); tiền bản quyền và phí cấp phép cho nội dung như video và phát nhạc trực tuyến.
Thâm hụt kỹ thuật số từ tháng 1-6/2025 giảm 3,3% so với cùng kỳ năm ngoái (3.600 tỷ yen), nhưng vẫn ở mức cao thứ hai từ trước đến nay và lớn gấp 2,6 lần so với năm 2015.
Trong tài khoản dịch vụ, thặng dư từ du lịch đạt kỷ lục 3.610 tỷ yen trong nửa đầu năm 2025 nhờ lượng du khách nước ngoài lớn. Tuy nhiên, mức tăng này hầu như bị xóa sạch bởi thâm hụt kỹ thuật số.

Nhật Bản vẫn phụ thuộc vào các công ty công nghệ lớn của Mỹ. Chi phí quảng cáo trực tuyến trên các dịch vụ tìm kiếm, mạng xã hội và các trang web khác đã tăng lên trong dài hạn. Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, các công ty Nhật Bản đã tăng đáng kể việc sử dụng dịch vụ đám mây và người tiêu dùng đang trả tiền cho nhiều video và nội dung phát trực tuyến hơn.
Một số người lưu ý rằng sự phát triển của Trí tuệ Nhân tạo (AI) cũng góp phần vào thâm hụt kỹ thuật số của Nhật Bản. Khi các công ty Nhật Bản tăng cường số hóa hoạt động, thâm hụt này có thể sẽ còn gia tăng hơn nữa.
Tuy nhiên, thực trạng này hầu như không tác động đến Tổng thống Mỹ Donald Trump, người muốn hồi sinh ngành sản xuất tại Mỹ. Nhật Bản đã không thể sử dụng thặng dư kỹ thuật số của Mỹ như một con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán về thuế quan.
Tháng 4/2025, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) đã công bố ước tính thâm hụt kỹ thuật số sẽ là 18.000 tỷ yen vào năm 2035. Con số này lớn hơn 2,6 lần so với mức thâm hụt 6.800 tỷ yen ghi nhận vào năm 2024.
Trong kịch bản bi quan, khi các công ty nước ngoài tăng thị phần tại thị trường Nhật Bản, thâm hụt kỹ thuật số có thể tăng vọt lên khoảng 28.000 tỷ yen. Con số này còn nhiều hơn mức 25.000 tỷ yen mà Nhật Bản chi cho việc nhập khẩu nhiên liệu khoáng sản vào năm 2024.
Bản thân việc thâm hụt kỹ thuật số gia tăng không nhất thiết là điều xấu, vì nó cũng có thể cho thấy các doanh nghiệp đang tiến bộ trong việc số hóa hoạt động của mình. Điều quan trọng là các doanh nghiệp không chỉ đơn thuần trả tiền cho các dịch vụ kỹ thuật số ở nước ngoài, mà còn phải tận dụng chúng để thúc đẩy đổi mới hơn nữa.
METI lưu ý rằng Nhật Bản đang thiếu hụt nguồn tài chính, chuyên gia kỹ thuật số và số liệu cần thiết cho nghiên cứu và phát triển. Với một bước ngoặt công nghệ lớn đang đến gần, chẳng hạn như sự phổ biến của công nghệ lượng tử, khu vực công và tư nhân sẽ cần phải hợp tác để củng cố nền tảng kỹ thuật số của Nhật Bản.

Xuân Giao/vnanet.vn