Nhật Bản bán gạo trong kho dự trữ để chặn đà tăng phi mã của giá gạo

Nỗ lực của Chính phủ để giảm giá gạo

Giá gạo trung bình tại các siêu thị Nhật Bản đã tăng gần gấp đôi so với mức của năm 2024 - Ảnh minh họa

Trước đó, ngày 21/5, Bộ trưởng Nông nghiệp Nhật Bản Taku Eto đã nộp đơn từ chức sau khi vấp phải chỉ trích dữ dội liên quan đến phát ngôn rằng ông không cần mua gạo do được nhận quá nhiều từ những người ủng hộ - một bình luận bị cho là thiếu nhạy cảm trong bối cảnh người dân đang chịu ảnh hưởng bởi giá gạo tăng cao. Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã bổ nhiệm cựu Bộ trưởng Môi trường Shinjiro Koizumi làm người kế nhiệm ông Taku Eto.

Động thái bán gạo trong kho dự trữ này cũng là một trong những nỗ lực đầu tiên nhằm thực hiện cam kết của tân Bộ trưởng Bộ Nông, Lâm và Ngư nghiệp Shinjiro Koizumi - sẽ đưa giá gạo xuống khoảng 2.000 yen (14 USD) cho mỗi 5kg vào đầu tháng 6/2025.

Việc xuất kho số lượng lớn gạo được đưa ra trong bối cảnh chính phủ đang nỗ lực xoa dịu những chỉ trích về sự thiếu hiệu quả trong việc ngăn chặn giá gạo tăng phi mã, vào thời điểm lạm phát vượt xa tăng trưởng tiền lương và gây áp lực lên ngân sách các hộ gia đình.

Chính phủ Nhật Bản có kế hoạch xuất kho khoảng 300.000 tấn gạo thông qua các hợp đồng với các nhà bán lẻ lớn như siêu thị, bỏ qua hệ thống đấu giá trước đây.

Theo hệ thống cũ, các hợp tác xã nông nghiệp đã mua phần lớn lượng gạo được bán ra, qua đó hạn chế ảnh hưởng của Chính phủ đối với giá cả. Trong một cuộc họp công khai với báo chí, Bộ trưởng Koizumi cho biết nếu cứ tiếp tục làm như trước, kế hoạch của chính phủ sẽ không thể đáp ứng được kỳ vọng của người dân. Bộ sẽ hành động nhanh chóng và khẩn trương để xua tan những lo ngại của người dân.

Lượng gạo dự trữ được sản xuất trong năm 2021 và 2022 sẽ được bán với giá khoảng 11.556 yen (đã bao gồm thuế) cho mỗi 60kg. Chính phủ sẽ chịu chi phí vận chuyển đến các khu vực. Việc bán gạo trực tuyến để mở rộng phạm vi phân phối cũng đang được xem xét.

Giá gạo trung bình tại các siêu thị Nhật Bản đã đạt mức kỷ lục 4.268 yen cho mỗi 5kg vào đầu tháng 5/2025, gần gấp đôi so với mức của năm 2024.

Tại sao giá gạo tăng lên mức cao nhất lịch sử

Chính phủ Nhật Bản cho rằng giá gạo tăng cao là do "tâm lý không muốn bán" và hoạt động đầu cơ của thị trường - Ảnh minh họa

Giá gạo của Nhật Bản đã tăng cao kể từ mùa Hè năm 2024, sau khi có cảnh báo của cơ quan tư vấn về một trận động đất lớn ở rãnh Nankai có thể xảy ra, dẫn đến tình trạng mua sắm hoảng loạn trong công chúng.

Ban đầu, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản cho rằng giá gạo sẽ giảm khi vụ lúa mới thu hoạch vào mùa Thu. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, giá gạo của Nhật Bản vẫn ở mức kỷ lục.

Sau đó, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản đã thay đổi lời giải thích của mình, cho rằng giá gạo tăng cao là do "tâm lý không muốn bán" và hoạt động đầu cơ của thị trường.

Theo bộ này, vụ thu hoạch lúa năm 2024 dự kiến sẽ đạt tổng cộng 6,79 triệu tấn, nhiều hơn 180.000 tấn so với năm trước. Tuy nhiên, khối lượng gạo mới do các đại lý gạo lớn đảm bảo ít hơn năm trước.

Đến cuối năm 2024, con số thực tế ít hơn 210.000 tấn và vào cuối tháng 01/2025, con số này ít hơn 230.000 tấn. Vẫn theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, sự khác biệt giữa con số ước tính và thực tế là do tình trạng đầu cơ của các thương nhân vừa và nhỏ khi mua gạo mới và nông dân không muốn bán.

Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu Masayuki Ogawa của Đại học Utsunomiya, chuyên gia về kinh tế nông nghiệp, gốc rễ của vấn đề này bắt nguồn từ vụ mất mùa vào năm 2023.

Ông nhận định: “Ngoài ra, với du lịch trong nước và ăn uống bên ngoài tăng trở lại khi chúng ta thoát khỏi đại dịch, nhu cầu tăng lên. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu gạo vào năm ngoái và có vẻ như chúng ta vẫn đang tiếp tục thấy tác động của điều này vì trong trường hợp của Nhật Bản, gạo là loại cây trồng chỉ được sản xuất một lần trong năm."

Chuyên gia Ogawa nói thêm: "Tôi dự đoán rằng chúng ta sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng theo nhiều cách khác nhau trong vài năm tới. Đây không phải là thứ có thể hoàn toàn trở lại như trước đây chỉ trong vài tuần hoặc vài tháng."/.

Nam Sơn